نکاتی مهم از زندگانی حضرت خدیجه سلام الله علیها

نکاتی مهم از زندگانی حضرت خدیجه سلام الله علیها

نکاتی مهم از زندگانی حضرت خدیجه سلام الله علیها / نگاهی مختصر به زندگانی پر برکت حضرت/ کنیه و القاب / فضایل/ وفات/ پی نوشت

ام المومنین، حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها، اولین زن مسلمان،[1] بعد از عمری کوشش و فداکاری در راه اسلام و خدمت به رسول خدا ﷺ پس از بازگشت از محاصره قریش در شعب ابی طالب، در دهم ماه رمضان سال دهم بعثت به دیار ابدی و لقای حق شتافت.

پیامبر اکرم ﷺ : ما أبدلنی الله خیرا منها، صدقتنی إذ کذبنی الناس وواستنی بمالها اذ حرمنی الناس، ورزقنی الله الولد منها ولم‌یرزقنی من غیرها.
ترجمه: خدا زنی بهتر از خدیجه به من نداد. هنگامی که مردم تکذیبم می‌کردند، او مرا تصدیق کرد و هنگامی که مردم مرا تحریم کردند، با ثروتش کمکم کرد. و خدا از او فرزندانی به من داد در حالی که از دیگر زنانم به من فرزندی نداد.[1]

بیشتر بخوانید: وفات حضرت خدیجه علیهاالسلام - ویژه نامه فرزانه قریش

نگاهی مختصر به زندگانی پر برکت حضرت خدیجه سلام الله علیها

این بانوی مکرمه 15 سال قبل از عام الفیل از پدری به نام خویلد بن أسد بن عبدالعزی بن قصی، از خاندان قریش و مادری به نام فاطمه بنت زائده متولد شد.[2] آنچه در منابع تاریخی بیش از همه بدان اشاره شده است این است که وی زنی تاجر، پاکدامن و نجیب و با اصل و نسب و بوده است.[3]

درباره ازدواج وی پیامبر اکرم ﷺ در غالب منابع تاریخی اختلاف زیادی ذکر شده است اما با توجه به آن دسته از منابعی که تاریخ و سن وفات ایشان را ذکر کرده اند می شود به نکات مشترکی رسید و به آن اشاره کرد:

الف) سن حضرت خدیجه سلام الله علیها را هنگام وفات حدود 65 سال دانسته اند[4] اما بیهقی سن ایشان را 50 سال ذکر کرده است.[5]
ب) غالب منابع تاریخی زندگی این بانوی فرزانه را با پیامبر اکرم ﷺ 25 سال ذکر کرده اند.[6] (15 سال، قبل از بعثت و 10 سال، بعد از بعثت)
ج) برخلاف برخی منابع که ازدواج وی را با پیامبر اکرم ﷺ؛ دومین ازدواج حضرت خدیجه سلام الله علیها بیان کرده اند، برخی منابع نیز مدعی اند که در زمان ازدواج با پیامبر دوشیزه بوده و اصلا پیش از آن ازدواج نکرده بود.[7]

حال با این اوصاف سن ازدواج ایشان با پیامبر یکی از دو قول 40 و 25 می باشد که اگر چنانچه بند سوم را نیز بنا به قول بیهقی ترجیح دهیم، می توان گفت که ایشان هنگام ازدواج با پیامبر 25 ساله بوده اند و در سن 50 سالگی به اعلی علیین پیوسته اند.

کنیه و القاب

کنیه و القابی که برای حضرت خدیجه سلام الله علیها ذکر شده عبارتند از: مرضیه، صدیقه، زکیه، طاهره، خیرالنساء، سیده نساء قریش و بانوی بلند مرتبه و نیز کنیه‌ ام المؤمنین.[8]

فضایل حضرت خدیجه سلام الله علیها

بالاترین فضیلتی که برای ایشان ذکر شده است  جابر بن عبدالله انصاری در روایتی از پیامبر ﷺ، سرور زنان جهان را خدیجه (علیها السلام)، فاطمه (علیها السلام)، مریم و آسیه (سلام الله علیهما) معرفی نموده است.[9] و یکی از مشهورترین و بارزترین مباحثی که در فضایل ایشان ذکر شده، این است که اموال وی وقف حفظ اسلام و مسلمین، علی الخصوص در شعب ابی طالب شده است.[10] و برای فهم جایگاه ایشان همین عبارات پیامبر کافی است که حضرت فرمودند: «خداوند هرگز برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که کسی مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام کرد در زمانی که کسی مرا یاری نکرد، از مالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، مالشان را از من دریغ کردند.»[11]

وفات حضرت

آن بانوی گرامی سرانجام در سن 50 سالگی بعداز 25 سال خدمت به رسول خدا ﷺ در دهم ماه رمضان سال دهم بعثت در سالی که حضرت ابوطالب علیه السلام نیز وفات یافته بودند به دیار باقی شتافت تا پیامبر آن سال را عام الحزن (سال اندوه) نامگذاری کنند.[12]

طبق روایات موثق اسلامی، پیامبر ﷺ ابتدا با ردای خودش و سپس با ردای بهشتی، حضرت خدیجه سلام الله علیها را کفن کرده و در قبرستان معلاة در دامنه کوه حجون بر فراز شهر مکه به خاک سپردند.[13]

نکاتی مهم از زندگانی حضرت خدیجه سلام الله علیها

پی نوشت:
1. شیخ مفید، الافصاح، ۱۴۱۴ق، ص۲۱۷.
2. مقریزی، امتاع الاسماء، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۸۸ . (امام علی علیه السلام و حضرت خدیجه سلام الله علیها اولین مسلمانان به پیامبر بوده اند.)
3. ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۸، ص۱۳، شماره ۴۰۹۶ - ابن اثیر جزری، أسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۷۸. - ابن عبدالبر، الاستيعاب، ۱۴۱۲ق، ج‏۴، ص۱۷-۱۸.
4. بلاذری، الانساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۹۸.
5. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۱۱، ص۴۹۳: «و توفیت قبل الهجرة بثلاث سنین، و هی یومئذ ابنة خمس و ستین سنه» - ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۱۸.
6. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۱۸.
7. ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۹۵؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۷۲.
8. ابن شهرآشوب، این سخن را از چند تن از عالمان نقل می‌کند، نک: المناقب، قم، ج۱، ص۱۵۹؛ برای استدلال‌ها در رد فرزند داشتن حضرت خدیجه، نک: عاملی، الصحیح، ۱۴۱۵ق، ج ۲، ص۲۰۷-۲۲۰.
9. ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۱۵.( ابن کثیر در نقل جریان آغاز وحی به این لقب حضرت خدیجه (سلام الله علیها) اشاره دارد)؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، مقدمه کتاب، ص۱۶. - مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۰۰، ص۱۸۹. - ابن اثیر جزری، أسد الغابه، ۱۴۰۹ق، ج‏۶، ص۸۳. - السیلاوی،  الأنوار الساطعة، ۱۴۲۴ق، ص۲۴.
10. ابن کثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج‏۲، ص۱۲۹.
11. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۹، ص۱۶: «و انفق ابوطالب و خدیجه جمیع مالها».
12. ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۲۴.
13. مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۴۵.
14. جاسر، اماکن تاریخی اسلامی در مکه مکرّمه، ۱۳۷۶ش، ص۱۱۵.