چهل حدیث درباره دروغگویی

چهل حدیث درباره دروغگویی

چهل حدیث درباره دروغگویی از حضرات معصومین پیامبر اکرم، امام علی، امام صادق و امام حسن عسکری علیهم السلام جمع آوری شده اند.

خداوند می فرماید: «إنَّما یَفتَرِى الَّذینَ لایُؤمِنُونَ بِآیاتِ اللّه وَ اُولئِکَ هُمُ الکاذِبُونَ.»[1] تنها کسانى دروغ مى گویند که ایمان به آیات خدا ندارند، و دروغگویان واقعى آنها هستند.

چهل حدیث درباره دروغگویی – بخش اول، احادیث پیامبر اکرم ﷺ ؛

1. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ فى خُطبَتِهِ: وَ مِنْ أعْظَمِ خَطایَا اللِّسانِ الْکِذبُ.[2]

رسول خدا ﷺ در خطبه اش فرمودند: از بزرگترین گناهان زبان، دروغگویى است.

مردى خدمت پیامبر اکرم ﷺ رسید، عرض کرد نماز نمى خوانم و عمل منافى عفت انجام مى دهم، دروغ مى گویم! کدام را اول ترک گویم؟! پیامبر ﷺ فرمود: دروغ را، و در محضر پیامبر ﷺ تعهد کرد که هرگز دروغ نگوید: هنگامى که خارج شد، وسوسه هاى شیطانى براى عمل منافى عفّت در دل او پیدا شد، اما بلافاصله فکر کرد که اگر فردا پیامبر ﷺ از او در این باره سؤال کند، اگر بگوید چنین عملى را مرتکب نشده دروغ است و اگر راست بگوید حدّ بر او جارى مى شود، و همین گونه در رابطه با سایر کارهاى خلاف، این فکر و ترک دروغ، سرچشمه ترک همه گناهان او گردید.[3]

 

2. . عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: وَیْلٌ لِلَّذى یُحَدِّثُ فَیَکْذِبْ لِیُضحَکَ بِهِ القَوْمَ، وَیْلٌ لَهُ، وَیْلٌ لَهُ؛[4]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: واى بر کسى که دروغ مى گوید تا دیگران را با آن بخنداند، واى بر او، واى بر او!

 

3. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ : تَحَرُّوا الصِّدقَ وَ إنْ رَأَیتُم أنَّ فیهِ الْهَلَکَهَ فَإنَّ فیهِ النَّجاهَ. وَاجتَنِبُوا الْکِذْبَ وَ إنْ رَأَیتُمْ أَنَّ فیهِ النَّجاهَ فَإنَّ فیهِ الهَلَکَهَ؛[5]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: در پى راستى باشید، اگرچه فکر کنید که مایه هلاکت است، که راستگویى موجب نجات است و از دروغگویى پرهیز کنید اگرچه پندارید عامل نجات است، زیرا آن مایه هلاکت و نابودى است.

 

4.  عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: إنَّ اللّه عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ الکِذْبَ فِى الصَّلاحِ وَ أَبغَضَ الصِّدْقَ فِى الفَسادِ؛[6]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: خداوند دروغ مصلحت آمیز (براى آشتى) را دوست دارد و از راست فسادانگیز بیزار است.

 

5. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: ألکِذْبُ کُلُّهُ إثْمٌ إلاّ ما نَفَعَ بِهِ مُسْلِمٌ أَو دَفَعَ بِهِ عَنْ دینٍ؛[7]

رسول خدا ﷺ فرمودند: همه دروغها گناه است، مگر آنچه براى مسلمانى مفید واقع شود یا بواسطه آن از دین حمایت شود.

(دروغ مصلحت آمیز، به ز راست فتنه انگیز)

 

6.  قالَ رَسُولُ اللّه ﷺ: إیّاکُمْ وَ الکِذْبُ فَإنَّ الکِذبَ یَهْدى إلَى الفُجُورِ وَ الفُجُورُ یَهدى إلَى النّارِ؛[8]

رسول خدا ﷺ فرمودند: از دروغ بپرهیزید، زیرا دروغ انسان را به فسق و فجور مى کشاند و فسق و فجور هم انسان را روانه آتش جهنم مى کند.

 

7. قالَ رَسُولُ اللّه ﷺ: مالى أراکُمْ تَتَهافَتُونَ فِى الکِذْبِ تَهافُتَ الفِراشِ فِى النّارِ؟ کُلُّ الکِذْبِ مَکْتُوبٌ کِذْباً لامَحالَهَ إلاّ أَنْ یَکْذِبَ الرَّجُلُ فِى الحَرْبِ فَإنَّ الحَرْبَ خُدْعَهٌ أَوْ یَکُونُ بَینَ رَجُلَیْنِ شَحْناءُ فَیُصْلُحُ بَیْنَهُما أَو یُحَدِّثَ إمْرَأَتَهُ یُرْضیها؛[9]

رسول خدا ﷺ فرمودند: چه شده شما را که مى بینم خود را در دروغ مى اندازید همانطور که پروانه خود را به آتش مى افکند؟ همه نوع دروغ در نامه عمل، دروغ نوشته مى شود، مگر در سه جا:

۱. در جنگ زیرا که جنگ فریب و نیرنگ است.

۲. بین دو نفرى که کنیه و دشمنى باشد براى اصلاح و سازش بین آنان دروغى گفته شود.

۳. مردى به همسرش چیزى بگوید تا او را خشنود کند.

 

8. فى مَواعِظِ النَّبِىِّ ﷺ قالَ: یا عَلِىُّ! إیّاکَ وَالکِذْبُ فَإنَّ الکِذبَ یُسَوِّدُ الوَجْهَ ثُمَّ یَکْتُبُ عِنْدَاللّه کَذّاباً، وَ إنَّ الصِّدْقَ یُبَیِّضُ الوَجْهَ وَ یُکْتَبُ عِنْدَاللّه صادِقاً، وَاعلَمْ أنَّ الصِّدْقَ مُبارَکٌ وَ الکِذْبَ مَشؤُومٌ؛[10]

در پندهاى پیامبر ﷺ آمده است که فرمودند: اى على! بپرهیز از دروغ زیرا دروغ چهره را سیاه مى کند، و پیش خدا از دروغگویان نوشته مى شود. و راستگویى چهره را سفید مى کند، و پیش خدا راستگو نامیده مى شود و بدان که راستى مبارک و دروغ شوم است.

 

9. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: ألکِذْبُ یَنْقُصُ الرِّزْقَ؛[11]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: دروغگویى رزق و روزى انسان را کاهش مى دهد.

 

10. قالَ رَسُولُ اللّه ﷺ: ألمُؤْمِنُ إذا کَذِبَ مِنْ غَیْرِ عُذْرٍ لَعَنَهُ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ، وَ خَرَجَ مِنْ قَلْبِهِ نَتِنٌ حَتّى یَبْلُغَ العَرْشُ فَیَلعَنُهَ حَمَلَهُ العَرْشِ؛[12]

پیامبر خدا ﷺ فرمودند: انسان مؤمن اگر بدون عذر دروغ بگوید، هفتاد هزار فرشته او را لعنت مى کنند و از درون او بوى زشتى خارج مى شود تا به عرش مى رسد و حاملان عرش نیز او را لعنت مى کنند.

 

11. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: عَمَلُ الجَنَّهِ الصِّدْقُ وَ إذا صَدَقَ العَبْدُ بَرَّ وَ إذا بَرَّ أَمِنَ وَ إذا أمِنَ دَخَلَ الجَنَّهَ وَ عَمَلُ النّارِ الْکِذْبُ وَ إذا کَذِبَ العَبْدُ فَجَرَ وَ إذا فَجَرَ کَفَرَ وَ إذا کَفَرَ دَخَلَ النّارَ؛[13]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: کار بهشت راستگویى است، چون بنده راست بگوید نیکى کند و چون نیکى کند در امان خواهد بود و وقتى در امان باشد وارد بهشت شود. و کار جهنم دروغ گویى است، چون بنده دروغ بگوید کار بد کرده است وقتى کار بد کرد به کفر گراید و چون به کفر گراید به جهنّم برود.

 

12. قالَ رَسُولُ اللّه ﷺ ثَلاثَهٌ لایُریحُونَ رائِحَهَ الجَنَّهِ: رَجُلٌ ادَّعى إلى غَیْرِ أَبیهِ وَ رَجُلٌ کَذِبَ عَلَىَّ، وَ رَجُلٌ کَذِبَ عَلى عَینَیهِ؛[14]

پیامبر گرامى اسلام ﷺ فرمودند: سه نفر بوى بهشت را نمى چشند:

۱ ـ فردى که خود را به غیر پدرش نسبت دهد،

۲ ـ کسى که بر من دروغ ببنندد،

۳ ـ کسى که برخلاف آنچه با چشم دیده سخن بگوید.

 

13. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: عَلَیْکُم بِالصِّدْقِ فَإنَّهُ بابٌ مِنْ أَبوابِ الجَنَّهِ وَ إیّاکُم وَالْکِذْبَ فَإنَّهُ بابٌ مِنْ أبوابِ النّارِ؛[15]

پیامبر بزرگوار ﷺ فرمودند: راستى پیشه کنید که آن درى از دربهاى بهشت است و از دروغ بپرهیزید، که آن درى از دربهاى جهنم است.

 

14. عَنْ أَسماءِ بِنْتِ عُمَیْسٍ قُلْتُ: یا رَسُولَ اللّه ﷺ ، إنْ قالَتْ أَحَدُنا لِشَئٍ یَشْتَهیهِ: لانَشْتَهیهِ أَیَعُدُّ ذلِکَ کِذْباً؟ قالَ ﷺ: إنَّ الْکِذْبَ لَیُکْتَبُ حَتّى یُکْتَبُ الکُذَیْبَهَ کُذَیْبَهً؛[16]

اسماء بنت عمیس مى گوید: به پیامبر ﷺ گفتم: اگر یکى از ما در مورد چیزى که میل دارد بگوید میل ندارم، این دروغ شمرده مى شود یا نه؟ پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: دروغ، نوشته مى شود حتى دروغ کوچک هم نوشته خواهد شد.

(دروغ، هرچند کوچک باشد، چون مخالفت با دستور خدا است، بزرگ شمرده مى شود).

 

15. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: لاتَمْزَحْ فَیَذْهَبُ بَهاؤُکَ وَلاتَکْذِبْ فَیَذْهَبُ نُورُکَ؛[17]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: شوخى نکن که شکوه تو از بین مى رود و دروغ نگو که نور تو نابود مى شود.

(منظور نور ایمان است که با دروغگویى از بین مى رود.)

 

16. قالَ النَّبِىُّ ﷺ: لایَکْذِبُ الکاذِبُ إلاّ مِن مَهانَهِ نَفْسِهِ، وَأصْلُ السُّخرِیَّهِ ألطُّمَأنینَهُ إلى أهْلِ الْکِذبِ؛[18]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: دروغگو دروغ نمى گوید بجز بخاطر خوارى و کمبودى که در خودش احساس مى کند، و ریشه مسخره کردن، اطمینان به دروغگویان است.

 

17. عَنِ النَّبِىِّ ﷺ قالَ: أَرْبَعٌ مَنْ کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ إنْ کانَتْ فیهِ واحِدَهٌ مِنْهُنَّ کانَتْ فیهِ خَصلَهٌ مِنَ النِّفاقِ حَتّى یَدَعَها: مَنْ إذا حَدَّثَ کَذِبَ وَإذا وَعَدَ أَخلَفَ وَ إذا عاهَدَ غَدِرَ، وَ إذا خاصَمَ فَجَرَ؛[19]

از پیامبر اکرم ﷺ است که مى فرمایند: چهار چیز اگر در انسانى باشد او منافق است: اگر یکى از آنها در او باشد یک خصلت از نشانه هاى نفاق در اوست، تا آنکه آن را هم رها کند:

۱ – وقتى سخن مى گوید دروغ بگوید،

۲ ـ چون وعده بدهد تخلف کند،

۳ ـ وقتى پیمانى ببندد حیله به کار برد،

۴ ـ هنگام دشمنى ازعدالت خارج شود و فسق و فجورانجام دهد.

 

18. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَإنْ صامَ وَصَلّى وَحَجَّ وَاعْتَمَرَ وَقالَ إنّى مُسلِمٌ: مَن إذا حَدَّثَ کَذِبَ، وَ إذا وَعَدَ أَخلَفَ، وَ إذَا ائتُمِنَ خانَ؛[20]

پیامبر خدا ﷺ فرمودند: سه چیز است که در هرکس باشد منافق است اگرچه روزه بگیرد و نماز بخواند و حج و عمره هم انجام بدهد و بگوید من مسلمان هستم:

۱ ـ کسى که وقتى سخن مى گوید دروغ بگوید،

۲ ـ هنگامى که وعده اى بدهد تخلف ورزد،

۳ ـ وقتى امین شمرده شود خیانت کند.

 

19.  قالَ رَسُولُ اللّه ﷺ : إنَّ فِى المَعاریضِ لَمَنْدُوحَهٌ عَنِ الکِذْبِ؛[21]

پیامبر اکرم ﷺ فرمودند: در سربسته سخن گفتن راه و وسیله اى براى رهایى از دروغ است. (یعنی توریه)

(در حدیثى آمده که عبداللّه بن بکیر سؤال کرد مردى اجازه ورود مى خواهد او به کنیزش مى گوید به او بگو او اینجا نیست امام فرمودند: مشکلى ندارد، این دروغ نیست).[22]

 

20. عَنْ رَسُولِ اللّه ﷺ قالَ: کَبُرَتْ خِیانَهً أَن تُحَدِّثَ أَخاکَ حَدیثاً هُوَلَکَ بِهِ مُصَدِّقٌ وَ أَنتَ لَهُ کاذِبٌ؛[23]

پیامبر عظیم الشأن ﷺ فرمودند: خیانتى بزرگ است که به برادرت سخنى بگویى که تو را راستگو مى شمارد و تصدیقت مى کند، ولى تو به او دروغ بگویى.

چهل حدیث درباره دروغگویی – بخش دوم، احادیث امام علی (علیه السلام) ؛

21. عَن أَمیرِالمُؤمِنینَ (علیه السلام) قالَ: ألکِذْبُ عَیْبٌ فاضِحٌ؛[24]

امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمودند: دروغگویى عیبى رسوا کننده است. (چون معمولاً دروغ بعد از مدتى آشکار مى شود و انسان دروغگو در بین مردم رسوا مى گردد.)

 

22. عَنْ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: ألْکَذّابُ وَ المَیِّتُ سَواءٌ فَإنَّ فَضیلَهَ الْحَىِّ عَلَى المَیِّتِ الثِّقَهُ بِهِ، فِإذا لَمْ یُوثَقْ بِکَلامِهِ بَطَلَتْ حَیاتُهُ؛[25]

حضرت على (علیه السلام) فرمودند: دروغگو و مرده هر دو یکسانند، زیرا برترى زنده بر مرده این است که به او اعتماد مى شود، پس وقتى در اثر دروغگویى به سخن او اطمینان نشود، زنده بودن او بى فایده گشته، همانند مرده مى شود.

 

23. عَنْ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: ألکَذّابُ مُتَّهَمٌ فى قَوْلِهِ وَإنْ قَوِیَتْ حُجَّتُهُ وَ صَدَقَتْ لَهجَتُهُ؛[26]

حضرت على (علیه السلام) فرمودند: دروغگو در آنچه بگوید متهم است، اگرچه دلیل و برهان قوى داشته باشد و گفتارش هم راست باشد.

(یعنى دروغگو، هرچند راست بگوید، سخنش را دروغ مى پندارند.)

 

24. عَنْ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: ألکاذِبُ مُهانٌ ذَلیلٌ؛[27]

امام على (علیه السلام) فرمودند: انسان دروغگو خوار و ذلیل است.

(یعنى خوارى و ذلت او را به دروغگویى مى کشاند، یا دروغ موجب خوارى او مى شود.)

 

25. ألإمامُ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: عِلَّهُ الْکِذْبِ أَقْبَحُ عِلَّهٍ؛[28]

امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: بیمارى دروغ گویى، زشت ترین بیمارى است.

 

26. قالَ عَلِىٌّ (علیه السلام): عَلامَهُ الإیمانِ: أَن تُؤثِرَ الصِّدْقَ حَیْثُ یَضُرُّکَ عَلَى الکِذْبِ حَیْثُ یَنفَعُکَ، وَ أَنْ لایَکُونَ فى حَدیثِکَ فَضْلٌ عَنْ عِلْمِکَ وَ أَنْ تَتَّقِى اللّه فى حَدیثِ غَیْرِکَ؛[29]

امام على (علیه السلام) فرمودند: علامت ایمان این است که راستگویى را آنجا که به زیان توست، بر دروغى که براى تو سود مى رساند انتخاب کنى و گفتارت از آگاهى تو بیشتر نباشد (یعنى آنچه مى دانى بگویى نه بیشتر از آن) و اینکه تقواى الهى را در هنگام سخن گفتن از دیگرى مراعات کنى.

 

27. قالَ عَلِىٌّ (علیه السلام): لایَجِدُ عَبْدٌ حَقیقَهَ الإیمانِ حَتّى یَدَعَ الکِذْبَ جِدَّهُ وَ هَزْلَهُ؛[30]

امام على (علیه السلام) فرمودند: هیچ بنده اى حقیقت ایمان را نمى یابد، مگراینکه دروغ را چه جدى باشد یا شوخى رها کند.

 

28. قالَ أمیرُالمُؤمِنینَ (علیه السلام): لاسُوءَ أَسوَءُ مِنَ الْکِذْبِ؛[31]

امیرمؤمنان (علیه السلام) فرمودند: هیچ بدى و زشتى بدتر از دروغگویى نیست.

 

29. عَنْ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: ماکَذَبَ عاقِلٌ وِ لا زَنى مُؤْمِنٌ؛[32]

امام على (علیه السلام) فرمودند: هیچ عاقلى دروغ نمى گوید؛ و هیـچ مؤمنى زنـا نمى کند. (انسان عاقل مى داند که عاقبت دروغگویى رسوایى و بى اعتمادى و خوارى است، انسان با ایمان هم مى داند که زنا عواقب وخیم و غیرقابل بخششى دارد).

 

30. ألإمامُ عَلِىّ (علیه السلام) قالَ: یَکتَسِبُ الکاذِبُ بِکِذْبِهِ ثَلاثاً: سَخَطَ اللّه ِ عَلَیهِ وَ استَهانَهَ النّاسِ بِهِ، وَ مَقْتَ المَلائِکَهِ لَهُ؛[33]

امام على (علیه السلام) فرمودند: دروغگو با دروغ خودش سه چیز به دست مى آورد:

۱ ـ خشم الهى بر او،

۲ ـ اهانت به خودش از طرف مردم،

۳ ـ سرزنش و نکوهش فرشتگان نسبت به او.

 

31. عَنْ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: کَثْرَهُ الکِذْبِ تُفْسِدُ الدّینَ وَ تَعْظِمُ الْوِزرَ؛[34]

امام على (علیه السلام) فرمودند: دروغ زیاد، دین انسان را تباه مى سازد و بار گناه او را سنگین مى کند.

 

32. عَنْ عَلِىٍّ (علیه السلام) قالَ: ألکِذْبُ فِى العاجِلَهِ عارٌ وَ فِى الاجِلَهِ عَذابُ النّارِ؛[35]

از امام على (علیه السلام) است که فرمودند: دروغ گویى مایه ننگ و عار در دنیا و موجب عذاب آتش در آخرت است.

چهل حدیث درباره دروغگویی – بخش سوم، احادیث امام صادق (علیه السلام) ؛

33. عَنْ أَبى عَبْدِاللّه (علیه السلام) قالَ: مَن حَلَفَ عَلى یَمینٍ وَ هُوَ یَعْلَمُ أنَّهُ کاذِبٌ فَقَدْ بارَزَ اللّه؛[36]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: کسى که با آگاهى قسم دروغ بخورد با خدا به مبارزه و جنگ برخاسته است.

 

34. عَنْ عُبَیْدِ بنِ زُرارَه قالَ سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه (علیه السلام) یَقُولُ: إنَّ مِمّا أَعانَ اللّه بِهِ عَلَى الکَذّابینَ النِّسیانَ؛[37]

عبید بن زراره گوید از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که مى فرمودند: از چیزهایى که خدا آن را مایه رسوایى و زیان دروغگویان قرارداده است، فراموشى است (چون دچار فراموشى نسبت به دروغش مى شود و رسوا مى گردد. پس دروغگو بى حافظه است)

 

35. عَنْ أبى عَبْداللّه (علیه السلام) قالَ: إنَّ الرَّجُلَ لَیَکْذِبُ الکَذِبَهَ فَیَحْرُمُ بِها صَلاهَ اللَّیْلِ، فَإذا حَرِمَ صَلاهَ اللَّیْلِ حَرِمَ بِهَا الرِّزْقَ؛[38]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: انسان دروغى مى گوید در نتیجه از نمازشب محروم مى شود وقتى از نمازشب محروم شد از رزق و روزى هم محروم مى گردد.

 

36. مُعاوِیَهُ بنُ وَهَبَ قالَ سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه (علیه السلام) یَقُولُ: إنَّ آیَهَ الکَذّابِ بِأَنْ یُخْبِرُکَ خَبَرَ السَّماءِ وَ الأرْضِ وَ المَشْرِقِ وَ المَغْرِبِ فَإذا سَأَلْتَهُ عَنْ حَرامِ اللّه وَ حَلالِهِ لَمْ یَکُن عِندَهُ شَئٌ؛[39]

راوى مى گوید از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که فرمودند: نشانه دروغگو اینست که از آسمان و زمین ومشرق و مغرب خبر مى دهد و سخن مى گوید، امّا وقتى از حرام و حلال خدا مى پرسى چیزى ندارد که بگوید.

 

37. ألحَسَنُ بْنُ االمَحبُوبِ: قالَ قُلْتُ لاِبى عَبْدِاللّه (علیه السلام): یَکُونُ المُؤمِنُ بَخیلاً؟ قالَ: نَعَمْ، قالَ: قُلْتُ فَیَکُونُ جَباناً؟ قالَ: نَعَمْ، قُلْتُ فَیَکُونُ کَذّاباً؟ قالَ: لا وَ لاجافِیاً، ثُمَّ قالَ: یَجْبِلُ المُؤمِنُ عَلى کُلِّ طَبیعَهٍ إلاَّ الخِیانَهَ وَالکِذْبَ؛[40]

حسن بن محبوب گوید : به امام صادق (علیه السلام) گفتم:

آیا مؤمن بخیل مى شود؟

فرمود: بله.

گفتم: مؤمن ترسو مى شود؟

فرمود: آرى.

گفتم: دروغگو مى شود؟

فرمود: نه دروغگو و نه جفاکار مى شود.

سپس فرمودند: انسان مؤمن ممکن است هر سرشت و طبیعتى پیدا مى کند بجز خیانت و دروغ.

 

38. عَنِ الحَلَبِی قالَ: سَمِعْتُ أباعَبْدِاللّه (علیه السلام) یَقُولُ: إنَّ المُؤمِنَ لاتَکُونُ سَجِیَّتُهُ الکِذْبَ وَ لاَالبُخْلَ وَ لاَ الفُجُورَ، وَلکِنْ رُبَّما أَلَّمَ بِشَىٍ؟ مِن هذا لایَدُومُ عَلَیهِ...؛[41]

حلبى گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که مى فرمودند: انسان مؤمن خلق و خویش دروغ گویى و بخل ورزى و فسق و فجور نیست، ولى چه بسا گناهانى صغیره را گاهى انجام دهد ولى ادامه نمى دهد.

(یعنى مؤمن عادت به این گناهان نمى کند گرچه ممکن است گاهى شیطان او را گول بزند ولى وقتى متوجّه شود توبه مى کند).

 

39. قالَ االصّادِقُ (علیه السلام): ألکِذْبُ مَذْمُومٌ إلاّ فى أمْرَیْنِ: دَفْعُ شَرِّ الظَّلَمَهِ وَ إصْلاحُ ذاتِ البَیْنِ؛[42]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: دروغگویى ناپسند است مگر در دو جا:

۱. براى جلوگیرى از شرّ ستمگران،

۲. براى آشتى دادن بین دو نفر.

چهل حدیث درباره دروغگویی – بخش چهارم، احادیث امام حسن عسکری (علیه السلام) ؛

40. قالَ إلامامُ العَسکَرىُّ (علیه السلام): جُعِلَتِ الخَبائِثُ کُلُّها فی بَیْتٍ وَ جُعِلَ مِفتاحُهَا الْکِذْبُ؛[43]

امام حسن عسکرى (علیه السلام) فرمودند: تمام پلیدیها و زشتیها در خانه اى نهاده شده که کلید آنها دروغگویى است.

(یعنى با دروغگویى در همه پلیدى ها به روى انسان باز و زمینه انجام آنها فراهم مى شود.)