شاخص های بهداشت معنوی در مقابله با کرونا ویروس
شاخص های بهداشت معنوی در مقابله با کرونا ویروس
شاخص های بهداشت معنوی در مقابله با کرونا ویروس
در هفته و روزهای اخیر با خبرساز شدن بیماری«کروناویروس یا کووید ۱۹» بیش از آنکه شاهد شیوع و فراگیری این بیماری در کشور باشیم، شاهد فراگیر شدن اپیدمی ترس، نگرانی و استرس در شهرهای مختلف کشور بودیم، حتی شهرهایی که موج این بیمار تنفسی به آنجا نرسیده بود نیز به نوعی خود را درگیر طاعون ترس و استرس می دیدند، شیوع نگران کننده و اپیدمی ترس و استرس ما را متوجه این موضوع می کند که جامعه بیش از آنکه نیازمند به رعایت بهداشت فردی و ظاهری باشند، نیازمند رعایت مؤلفه و شاخص های بهداشت معنوی است؛ چرا که با تضعیف بهداشت معنوی به نوعی شاهد ایجاد خلل و کاستی در بهداشت روحی و روانی خواهیم شد.
شاخص های بهداشت معنوی در مقابله با کرونا ویروس
عدم تقابل بهداشت ظاهری و بهداشت معنوی
قبل از هر نکته و یا مطلبی باید به این موضوع اشاره داشته باشیم که پیش کشیدن شاخص های بهداشت معنوی به هیچ وجه به معنای تضعیف مؤلفه های بهداشت جسمی و ظاهری نیست؛ چرا که آموزه های اسلامی بیش از هر مکتب و یا آیینی خود مروج سلامت و بهداشت ظاهری در جامعه بوده است، در منابع روایی از امام رضا(علیه السلام) نقل شده است: «مِن اَخلاقِ الانبیاءِ التَّنَظُّفُ؛[کافى(ط-الاسلامیه) ج 5، ص 567، ح 50] پاکیزگى از اخلاق پیامبران است.»
از این رو هر چند در مصاف با «بیماری کروناویروس یا کووید ۱۹» رعایت بهداشت فردی و ظاهری بسیار لازم و ضروری است و منابع اسلامی نیز در این خصوص سفارش و تأکیدهای بهداشت ویژه ای را ارائه داده است،[نهج الفصاحه ص391، ح 1182، «رسول (اکرم صلی الله علیه و آله و سلم): «تَنَظَّفوا بِکُلِّ مَا استَطَعتُم فَإِنَّ اللّهَ تَعالى بَنَى السلامَ عَلَى النَّظافَةِ وَ لَن یَدخُلَ الجَنَّةَ إِلاّکُلُّ نَظیفٍ؛خودتان را با هر وسیله اى که مى توانید پاکیزه کنید، زیرا که خداى متعال اسلام را برپایه پاکیزگى بنا کرده است و هرگز به بهشت نمى رود، مگر کسى که پاکیزه باشد»] و به پاکیزگی و شستشوی دست های پیش از تماس با دهان و غذا سفارش تاکید داشته است،[الکافی، ج6، ص290، ح3. الإمام علیّ علیه السلام: غَسلُ الیَدَینِ قَبلَ الطَّعامِ و بَعدَهُ زِیادَةٌ فِی العُمُر؛ امام على (علیه السلام): شستن دستها پیش و پس از غذا، موجب فزون شدن عمر است»] ولی با این حال سلامت واقعی انسان تنها در گرو سلامت جسمی او نیست، چرا انسان موجودی متشکل از روح و جسم است که اگر به هر دلیلی سلامت معنوی و روحی او دستخوش خلل و ضعف قرار گیرد، سلامت حقیقی و حتی ظاهری او با چالش جدی مواجه خواهد شد. به همین جهت در موقعیت های بحرانی شیوع بیماری «کروناویروس» نباید از شاخص های سلامت بهداشت معنوی غافل شویم. در منابع روایی توجه به بهداشت ظاهری و معنوی این چنین مورد سفارش بوده است: «مِن وَصِیَّتِهِ لِجابِرٍ الجُعفِیِّ: وَ اعلَم أنَّه لا عِلمَ کَطَلَبِ السَّلامَةِ، ولا سَلامَةَ کَسَلامَةِ القَلبِ؛[تحف العقول، ص 286] امام باقر علیه السلام در سفارش به جابر جعفى: بدان که نه هیچ دانشى چون جُستن [دانشِ] سلامت است، و نه هیچ سلامتى چون سلامتِ دل.» در شاخص های بهداشت و سلامت معنوی تنها به یادداشتن خدای متعال برای دست یابی به بهبود و سلامت معنوی کافی نیست؛ چرا که در این فضا فقط یک ارتباط معنوی صحیح و ادامه دار است که می تواند ضامن سلامت انسان در حیات مادی و معنوی باشد.
شاخص های بهداشت معنوی در مقابله با کرونا ویروس
1. فراموش نکردن شافع واقعی
یکی از مهمترین و ضروری ترین شاخص های بهداشت معنوی توجه جدی و اساسی به مسبب الاسباب و شافع تمام بیماری ها است. هیچ موجود و انسانی برای خلاصی از بیماری که با آن دست به گریبان است، بی نیاز از خدای متعال نیست، چرا که اوست به انسان سلامتی و خلاصی از بیماری عنایت می کند: «وَ إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفینِ»؛[سوره مبارکه شعراء، آیه ۸۰] و هنگامى که بیمار شوم مرا شفا مى دهد». اگر برخی از داروها کارایی اثر بخشی بر درد و بیماری بیماران برجای می گذارند این اثر بخشی را از ناحیه عنایت خدای متعال دریافت کرده اند. باری هرجهت یکی از محوری ترین شاخص های سلامت و بهداشت معنوی خدامحوری و توحیدگرایی است، بسیاری از امت های سابق بخاطر فاصله گرفتن از این شاخص معنوی به بسیاری از عذاب ها و گرفتاری ها مبتلا شده اند: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکا؛[سوره مبارکه طه، آیه 124] و هر کس از یاد من روى گردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت».
2. تقویت رابطه معنوی با خدای متعال
در شاخص های بهداشت و سلامت معنوی تنها به یاد داشتن خدای متعال برای دست یابی به بهبود و سلامت معنوی کافی نیست؛ چرا که در این فضا فقط یک ارتباط معنوی صحیح و ادامه دار است[سوره مبارکه احزاب، آیه 41. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً؛ اى کسانى که ایمان آوردهاید! خدا را بسیار یاد کنید»] که می تواند ضامن سلامت انسان در حیات مادی و معنوی باشد. نباید از یاد برد که یکی از نیازهای ضروری قوام حیات مادی بهره مندی از آرامش خاطر و فاصله گرفتن از ترس و استرس است، از طرفی ارتباط اصولی و صحیح با خدای متعال نوید بخش این نیاز اساسی حیات انسانی است. کما اینکه خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «الَّذینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛[سوره مبارکه رعد، آیه 28] آنها کسانى هستند که ایمان آورده اند، و دل هایشان به یاد خدا مطمئن (و آرام) است؛ آگاه باشید، تنها با یاد خدا دل ها آرامش مى یابد!»
به اذعان کارشناسان و متخصصان علوم پزشکی ارتباط معناداری بین دست یابی به آرامش و تقویت سیستم ایمنی بدن و تقویت و مقاومت آن در برابر بیماری ها وجود دارد. در واقع اضطراب و استرس می تواند روی سیستم ایمنی تأثیر منفی داشته باشد و بدن را در برابر بیماری ها تضعیف کند.
3. تقویت امید و باور به امدادرسانی باری تعالی
شاخص هایی همچون خداباوری و خداگرایی باید محصول امید و نشاط را برای انسان به ارمغان آورد، از طرفی این محصول تنها با باور راسخ، ایمان و اعتقاد به توانایی حقّ تعالی در امداد رسانی میسر خواهد بود. دیل کارنگی در یکی از کتاب های خود در خصوص تقویت امید و ارتباط با خدا این چنین می نویسد: «هنگامی که کارهای سنگین، قوای ما را از بین می برد، و اندوه ها هر نوع اراده ای را از ما سلب می کند، و بیش تر اوقات که درهای امید به روی ما بسته می شود، بسوی خدا روی آوریم؛ ولی اصلاً چرا بگذاریم روح یأس و ناامیدی بر ما چیره شود...»[علی احمد پناهی، آرامش در پرتو نیایش، به نقل از: دیل کارنگی، آیین زندگی، ترجمه ریحانه سیف، ص203]
هر چند رسانه های غربی شاید نتوانند عامل شیوع و فراگیری «کروناویروس» باشد، ولی بطور قطع و یقین با تمام توان و با مدیریت حساب شده برای برهم زدن امنیت روانی و معنوی جامعه به دنبال فراگیر کردن اپیدمی ترس و استرس هستند، این در حالی است که اگر جامعه اسلامی به خوبی شاخص امیدواری را تقویت نماید این نقشه شوم کارآیی خود را از دست خواهد داد.
4. تقویت صبر و بردباری
نه تنها در مصاف با «کروناویروس» بلکه در مقابله با هر ویروس خطرناکی که زندگی مادی و معنوی انسان را تهدید می کند نباید از شاخص بسیار ارزشمند همچون بردباری و صبوری غفلت کرد، چرا که بطور قطع و یقین هیچ کار شتابزده و بدون عقلانیتی به نتیجه دلخواه منتهی نخواهد شد. در اهمیت و ضرورت صبر در همه امور در منابع روایی نقل شده است: امام على (علیه السلام) « الصَّبْرُ فِی الْأُمُورِ بِمَنْزِلَةِ الرَّأْسِ مِنَ الْجَسَدِ فَإِذَا فَارَقَ الرَّأْسُ الْجَسَدَ فَسَدَ الْجَسَدُ وَ إِذَا فَارَقَ الصَّبْرُ الْأُمُورَ فَسَدَتِ الْأُمُورُ؛[کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص90، ح9] نقش صبر در کارها همانند نقش سر در بدن است؛ همچنان که اگر سر از بدن جدا شود، بدن از بین مى رود، صبر نیز هرگاه همراه کارها نباشد، کارها تباه مى گردند.»
5. تعاون و نوع دوستی
با آغاز شیوع کروناویروس در ایران، وزارت بهداشت فرماندهی مقابله با این ویروس را برعهده گرفته است. از طرفی این ستاد از همه مردم خواست که از اجتماعات پرهیز کنند تا ویروس به دیگران منتقل نشود. از سوی مسئولان وزارت بهداشت بارها بیان شده است که توصیه اکید ما همچنان علاوه بر رعایت بهداشت فردی، اجتماعی و تنفسی، محدود کردن ترددها و سفرهای شهری و بین شهری غیرضروری است و از مردم می خواهیم که در خانه ها و شهرهای خود که بهترین و امن ترین مکان ها هستند، بمانند تا شاهد شیوع بیشتر این بیماری نباشیم.
تمکین به این دستورات پزشکی به نوعی نیازمند تعاون، همکاری جمعی و نوع دوستی است، نوع دوستی و تعاونی که رعایت آن ضامن کنترل بیماری کروناویروس خواهد بود، به یاد داشته باشیم که خدای متعال در قرآن کریم سفارش به تعاون بر نیکی ها داشته است از این رو سزاوار است بی جهت قوانین اخلاقی و دینی را کنار نگذاریم: «وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى؛[سوره مائده، آیه2] و (همواره) در راه نیکى و پرهیزگارى با هم تعاون کنید»
مطالب مرتبط و پیشنهادی :
تشکر رهبر انقلاب از زحمات پزشکان و پرستاران در مبارزه با کرونا
دستورالعمل استاد شیخ جعفر ناصری در مشکلات اخیر ویروس کرونا
موشن گرافی راههای پیشگیری از ابتلا به کرونا
افزودن دیدگاه جدید