فضیلت روز عرفه (1)
الجزء الأول؛ هذا مبدأ ذكر الأعمال الأشهر الثلاثة أعني شوال و ذي قعدة و ذي حجة من كتاب الإقبال، الباب الثالث فيما يختص بفوائد من شهر ذي الحجة و موائد للسالكين صوب المحجة، فصل فيما نذكره من فضل يوم عرفة على سبيل الجملة
جلد اول، شروع ذکرهای اعمال ماه های سه گانه، یعنی شوال، ذی القعده و ذی الحجه از کتاب اقبال الاعمال، باب سوم، فوائد ماه ذی الحجه، در ادامه فصل چهاردهم، فضيلت روز عرفه به صورت اجمال:
اعلم أن يوم عرفة من أفضل أيام أعياد العباد و إن لم يظهر اسمه بأنه يوم عيد فقد ظهر أنه يوم سعيد دعا الله جل جلاله عباده فيه إلى تحميده و تمجيده و وعدهم بإطلاق عام لجوده و إنجاز وعوده و وعد فيه بغفران الذنوب و ستر العيوب و تفريج الكروب و أذن للمقبل عليه و المعرض عنه في الطلب منه و قدمنا أن كل وقت اختاره الله جل جلاله لمناجاته و إطلاق مواهبه و صلاته فينبغي أن يعرف جليل قدره و يقام لله جل جلاله بما يقدر العبد عليه من حمده و شكره و هذا اليوم كالمتعين للحاج إلى الله جل جلاله يقصد [بقصد] بيته الحرام
روز عرفه يكى از برترين عيدها براى بندگان است، هرچند به عنوان روز عيد معروف نيست؛ زيرا گفته شد كه اين روز، روز فرخنده اى است كه خداوند-جلّ جلاله- بندگان را در آن به ستايش و ثناگويى خود فراخوانده و به آن ها نويد جود و بخشش عمومى و برآوردن وعده ها و آمرزش گناهان و پنهان داشتن عيب ها و برطرف ساختن ناراحتى ها داده و به روى آورندگان به خود، اذن ورود و به روى برگردانندگان اجازه ى درخواست داده است؛ و نيز گذشت كه هر زمانى كه خداوند-جلّ جلاله-آن را براى مناجات با خود و بخشش مواهب و پاداش هاى خود برگزيده باشد، شايسته است كه عظمت ارزش آن شناخته شود و هر اندازه كه بنده توان دارد، به ستايش و سپاسگزارى از خداوند-جلّ جلاله-بپردازد؛ و روشن است كه روز عرفه، روزى است كه براى حاجيانى كه قصد خانه ى محترم خدا را دارند، معين شده است .
فصل فيما نذكره من الاهتمام بالدلالة على الإمام يوم عرفة عند اجتماع الأنام لأجل حضور الفرق المختلفة من أهل الإسلام اعلم أن الإشارات إلى الأئمة أوقات يوم عرفة [عرفات] من المهمات
فصل پانزدهم، لزوم و اهتمام به معرفى ائمه-عليهم السّلام-در روز عرفه هنگام اجتماع مردم، به لحاظ حضور فرقه های مختلف اسلامی در عرفات یکی از امور مهم است:
لِمَا رَوَيْنَاهُ عَنِ الثِّقَاتِ مِنْ كِتَابِ الْحَجِّ لِمُحَمَّدِ بْنِ يَعْقُوبَ الْكُلَيْنِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ أَبِي الْمِقْدَامِ قَالَ
چنان كه در بخش «حج» كتاب «كافى» نوشته ى «محمد بن يعقوب كلينى» به نقل از «عمرو بن ابى المقدام» آمده است:
رَأَيْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَوْمَ عَرَفَةَ بِالْمَوْقِفِ وَ هُوَ يُنَادِي بِأَعْلَا صَوْتِهِ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ كَانَ الْإِمَامَ ثُمَّ كَانَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَيْنُ ثُمَّ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ ثُمَّ هه
«در روز عرفه ديدم كه امام صادق-عليه السّلام-در «موقف» با صداى بلند مى فرمود: اى مردم، رسول خدا، امام بود و بعد از آن على بن ابى طالب، سپس حسن، سپس حسين، سپس على بن حسين، سپس محمد بن على، پس «هه» .
« فَنَادَى ثَلَاثَ مَرَّاتٍ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ يَسَارِهِ وَ عَنْ خَلْفِهِ اثْنَيْ عَشَرَ صَوْتاً »
امام صادق-عليه السّلام-اين سخنان را سه بار از پيشاروى خود و سه بار از سمت راست و سه بار از سمت چپ و سه بار به پشت برگشت و مجموعا دوازده بار آن را تكرار نمود.
قَالَ عَمْرٌو فَلَمَّا أَتَيْتُ مِنًى سَأَلْتُ أَصْحَابَ الْعَرَبِيَّةِ عَنْ تَفْسِيرِ هه فَقَالُوا لُغَةُ بَنِي فُلَانٍ فَسَالُونِي
«عمرو» مى گويد: از برخى از اديبان زبان عربى درباره ى معناى «هه» پرسيدم، همگى گفتند: اين واژه براساس لهجه ى يكى از قبايل عرب، به معناى «از من بپرسيد»[1] است.
قَالَ سَأَلْتُ غَيْرَهُمْ أَيْضاً مِنْ أَصْحَابِ الْعَرَبِيَّةِ فَقَالُوا مِثْلَ ذَلِكَ
از كسان ديگر از آشنايان به زبان عربى نيز پرسيدم، همين پاسخ را دادند.»[2]
أقول و لعل السبب في الاهتمام بإظهار الإمام يوم عرفة لأنه يوم معظم عند كافة المسلمين فلا يستبعد أن في الحاضرين من هو من الفرق المختلفين و أن يكون غير معاند في الاعتقادات بل لشبهة من الشبهات فمن أهم مهمات أهل الإيمان في يوم عرفة الإشارة كما قلناه إلى معرفة إمام الزمان مع الأمان اقتداء بمولانا الصادق ع و على آبائه و أبنائه الطاهرين أفضل الصلوات فقد عرفت ما كان عليه من التقية مع ملوك تلك الأوقات و مع ذلك فرأى الإشارة إلى الأئمة من المهمات أقول و قد ورد الحديث في تفسير قوله جل جلاله (وَ مَنْ أَحْياها فَكَأَنَّما أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعاً)[3] أن معناه من هدى نفسا ضالة إلى هداها فقد أحياها
شايد علت اهتمام به معرفى ائمه-عليهم السّلام-در روز عرفه آن باشد كه اين روز نزد همه ى مسلمانان روز باعظمتى است. بنابراين، بعيد نيست كه در ميان حاضران در «عرفات» افرادى از فرقه هاى مختلف اسلامى باشند كه در اعتقادات خود معاند نباشند، بلكه از روى شبهه و اشتباه به آن باورها روى آورده باشند. ازاين رو، چنان كه گفته شد، يكى از امور مهم براى شيعيان در روز عرفه، در صورت ايمنى از خطر، اقتدا به مولايمان امام صادق-عليه و على آبائه و ابنائه الطّاهرين افضل الصلوات-در معرفى امام زمان است؛ زيرا با وجود آنكه آن حضرت با پادشاهان معاصر تقيه مى كرد، با اين حال، معرفى امام-عليه السّلام-را از امور مهم تشخيص داده و به معرفى ائمه-عليهم السّلام-پرداخته اند. از اين گذشته، در تفسير آيه ى شريفه ى «هركس، شخصى را زنده بدارد، گويى كه همه ى مردم را زنده كرده است.» حديثى به اين مضمون آمده است: «هركس، شخص گمراهى را هدايت كند، او را زنده كرده است.»[4]
وَ وَرَدَ الْحَدِيثُ الْمَقْبُولُ عَنِ الرَّسُولِ ص أَنَّهُ قَالَ
نيز در روايت منقول از حضرت رسول-صلوات اللّه عليه و آله-آمده است:
لَأَنْ يَهْدِيَ اللَّهُ عَلَى يَدَيْكَ رَجُلًا إِلَى الْإِسْلَامِ خَيْرٌ لَكَ مِمَّا طَلَعَتْ عَلَيْهِ الشَّمْسُ
«اگر خداوند يك نفر را توسط تو به اسلام هدايت كند، براى تو از آنچه آفتاب بر آن مى تابد، بهتر خواهد بود.»
أقول فإن كنت تعلم أن الإنسان إذا كان ضالا عن الهدى فهو كالميت بل أدبر لأنه مع موته حاصل إلى [في] الردى فهدايته إلى النجاة أهم من الحياة و لكن [و ليكن] تذكيره على الوجه اللطيف كما دل عليه مالك القلوب و الألسنة في قوله جل جلاله (ادْعُ إِلى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ)[5] و رأيت في بعض الروايات أن أول ما ظهر دعاء الناس يوم عرفة في عرفات في خلافة مولانا علي صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ بما عرفهم به عن النبي ص
بنابراين، اكنون كه دانستى انسان گمراه، همانند مرده بلكه عقب مانده تر از او است، چرا كه در صورت مرگ رو به هلاكت مى رود، ولى انسان گمراه بالفعل گمراه است. بنابراين، هدايت او به راه نجات، مهم تر از زندگانى است. ازاين رو، آگاهانيدن او نيز بايد با شيوه ى لطيف و هنرمندانه صورت گيرد، چنان كه خداوند-جلّ جلاله-كه مالك دل ها و زبان ها است، مى فرمايد: «([مردم را] با حكمت و پند نيكو به سوى راه پروردگارت بخوان».در برخى از روايات ديدم كه اولين بار كه در روز عرفه مردم براى دعا در «عرفات» گرد هم آمدند، در زمان خلافت مولى على-صلوات اللّه عليه-بود، براى اين كه آن حضرت اين مطلب را به نقل از پيامبر اكرم-صلوات اللّه عليه-براى مردم نقل كرد.
❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀❀
پی نوشتــــــــــــــهـــــــــــــــــا :
[1]) يعنى من امام وقت هستم
[2]) ر.ک: کافی، ج4، ص 466
[3]) سوره المائده، آیه 32
[4]) ر. ك: كافى، ج 2، ص 210
[5]) سوره نحل، آیه 125
◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎◎
◄ منبــــــــع : سایت موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل بیت علیهم السلام
افزودن دیدگاه جدید