روستای لیقوان تبریز، تولیدکننده مشهورترین پنیر ایران

روستای لیقوان تبریز، تولیدکننده مشهورترین پنیر ایران

این شهر که در شمال غربی ایران واقع شده جاذبه های گردشگری و طبیعی بسیاری دارد که هر کدام سالانه افراد زیادی را به سمت خود جذب می کند، ما در این مطلب قصد داریم تا درباره روستای لیقوان در تبریز که کمتر کسی به واسطه ی پنیرهایی که محصول این روستا هستند نام آن را نشنیده باشد، صحبت کنیم. پژوهشگران تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی در رابطه با روستای لیقوان در تبریز گفته اند که پرجمعیت و بزرگترین روستاهای آذربایجان شرقی است، که در دره ای با صفا و دامنه کوه های سهند واقع شده است روستای تاریخی لیقوان می باشد.

همانطور که در بالا ذکر کردیم، روستای لیقوان در تبریز یکی از روستاهای آذربایجان شرقی است که در ۳۶ کیلومتری شرق تبریز و ۲۴ کیلومتری جنوب شهرستان باسمنج در دامنه کوه سهند قرار گرفته است و پس از گذر از روستاهای هروی و بیرق روستای لیقوان قرار گرفته است که منطقه ای خوش آب و هوا و سرسبز است. به گفته پژوهشگران تاریخی و فرهنگی آذربایجان شرقی روستای لیقوان در تبریز یکی از زیباترین، پرجمعیت و بزرگترین روستاهای آذربایجان شرقی است که در دره ای با صفا و دامنه کوه های سهند واقع شده است روستای تاریخی لیقوان می باشد.

فلسفه نامگذاری روستای لیقوان

روستای تاریخی لیقوان که د رزبان محلّی «لوان» یا «لیوان» (به معنای آب های گرم که از د امنه سهند و از آثار آتشفشانی جاری می شود ) می گویند ، به استناد شواهد تاریخی، سکونت د ر لیقوان قد متی د یرینه د ارد و این روستا ازمجموعه د ره های سهند که همیشه آب های گرم آن جاری بود ه شکل گرفته است. د ره سبز لیقوان با آب و هوای کوهستانی و خنک و چشمه های آب گرم معروفی که د ارد ، مهم ترین بهانه ای است که باعث شد ه به این منطقه لقب د ره بهشت داده شود.

با توجه به این که روستای لیقوان در  تبریز در مکانی بن بست قرار گرفته و یکی از مناطق مناسب برای چرای گوسفندان و دره ای بزرگ که به اصطلاح محلی ها به آن ممد دره هم گفته می شود تبدیل شده و در واقع این روستا محل زندگی ایلات و عشایری است. همانطور که گفته شد روستای لیقوان در تبریز در کنار رودخانه مهران رود و کوه های سر به فلک کشیده ی سهند جا خوش کرده است، از لحاظ پوشش گیاهی شرایط بی نظیری را دارد و گیاهان دارویی خاصی از جمله پونه، بابونه، قارچ و … در این روستا سبب شده دارای اهمیت بالایی باشد. مردم محلی این روستا به دلیل چرای گوسفندان خود که از این گیاهان دارویی استفاده می کنند از شیر آن ها اقدام به تهیه پنیر سفید و خوشمزه ای می کنند که به صراحت می توان گفت در خاورمیانه بی نظیر است و شهرت پنیر لیقوان به دلیل همین خاصیت بی نظیر است.

با توجه به شهرت پنیر روستای لیقوان در تبریز جالب است بدانید که حدود ۱۰ کارخانه پنیرسازی فعال در این منطقه وجود دارد که در سال تقریبا صدها تن پنیر از شیر خالص گوسفندان محلی تولید می کنند که آن را به سراسر استان آذربایجان شرقی و تهران صادر می کنند و در چند سال اخیر جشنواره ای به نام پنیر لیقوان در این روستای در آذربایجان شرقی برگزار می کنند.

یکی دیگر از جذابیت های روستای لیقوان در تبریز آب گرم های متعددی است که در آن وجود دارد و از تغییرات زیرزمینی و بقایای آتشفشانی خاموش کوه های سهند سرچشمه می گیرند. این چشمه های آب گرم در مجموع چند رودخانه را تشکیل داده اند و در کنار همین رودخانه آب های گوارایی از دل زمین می جوشد که به دلیل شرایط اقلیمی یکی از بهترین و غنی ترین آب های معدنی این منطقه به شمار می آیند. د ر پای همین رود خانه چند کوه استوار و باصلابت نیز وجود د ارد که همان رشته کوه های سهند است که نامش میان کوه های ایران زمین نگین سبزی است.

مختصری از تاریخ روستای لیقوان

اگر بخواهیم مختصری از تاریخ روستای لیقوان در تبریز بگوییم، اینطور بیان می شود که مهمترین واقعه ای که در این روستا رخ داده مربوط به دوره معاصر و حمله افراد حزب دموکرات آذربایجان در سال ۱۳۲۴ بوده است. که این حمله منجر به قبل ارباب این روستا حاج احتشام لیقوانی از بزرگترین مالکان آذربایجان در دوره فئودال بود و سران فرقه دموکرات در تبریز تصمیم میگیرندمبارزه علیه فئودال های آذربایجان و ریشه کن کردن حاکمیت اربابی را از لیقوان شروع کنند.

ساختار اصلی روستای لیقوان در تبریز

روستای لیوان در تبریز دارای ساختاری به اصطلاح پلکانی می باشد که به دلیل اینکه در این روستا اهمیت ویژه ای برای زمین های کشاورزی قائل بودند تماما روستا را بر روی صخره های حاشیه ی زمین بنا کرده بودند و به همین خاطر معماری این روستا به شکل پلکانی درآمده است.

آثار تاریخی روستای لیقوان در تبریز

مطابق با آنچه که تاریخ نویستان درباره این روستا در سال های دور نوشته اند، این روستا متعلق به احتشام الدوله لیقوانی بوده که در سال ۱۹۲۴ افراد حزب دموکرات به این ناحیه حمله کردند و ارباب و پسرانش را به قتل رساندند. ساختمان اربابی این روستا، طی سال های اخیر توسط میراث فرهنگی استان بازسازی شده است.

قدمت خانه اربابی و قبرستان کهن لیقوانی مربوط به قرن هفتم هجری است که از پر اهمیت ترین جاذبه های تاریخی این روستا به شمار می روند.

سنگ نوشته های قدیمی گوناگونی بر روی قبرهای این قبرستان قرار دارند و جملات متعددی، به شکل کاملا استادانه روی این سنگ ها حکاکی شده اند. البته این گورستان مانند سایر گورستان ها از دست سارقین و سوداگران در امان نمانده و بعضی از آثار باستانی بسیار ارزشمند آن را غارت کرده اند، که بسیار جای تاسف دارد. این قبرستان در آثار ملی ایران ثبت شده و از اهمیت بسیاری برخوردار است که اخیرا سازمان میراث فرهنگی استان جهت بازسازی و مرمت آن اقدامات خوبی انجام داده است.

محصولات تولیدی در روستای لیقوان در تبریز

صنایع دستی
با توجه به این که این منطقه روستایی محسوب می شود پس یکی از مشاغل اهالی آن تولید صنایع دستی مخصوص خودشان است، از جمله محصولاتی که زنان و مردان این منطقه با دست های خودشان تولید می کنند عبارت از ظروف سفالین (معروف به لیقوان قابی)، لباس های نمدی مردانه (شال پالتار)، لباس های چین دار و مخمل زنانه (یل تومان)،لباس های محلی زنانه(کوینح)، جوراب های پشمی زنانه، جوراب های پشمی مردانه، چاروق، جلیقه و شال و کلاه نمدی، قالی و قالیچه، فرش و تابلو فرش های نفیس، جاجیم و گلیم هستند.

غذاهای محلی 
پیشنهاد می کنیم زمانی که به سمت روستای لیقوان در تبریزی رفتید از غذاهای محلی این روستا حتما امتحان کنید، از جمله غذاهای محلی که در روستا می توانید میل کنید عبارت از دیزی یا آبگوشت مخصوص لیقوان(پیتی)، یارما شورباسی، اوماج آشی و قورما است.

محصولات کشاورزی و لنبی
از جمله محصولات کشاورزی و لبنی که در روستای لیقوان در تبریز تهیه و تولید می شود عبارتند از گردو، سیب،گلابی، سیب زمینی، نخود، جو، گندم، شیر، سرشیر، کره، ماست، خامه، دوغ، کشک، روغن حیوانی و پنیر لیقوان می باشد.

جاذبه های تاریخی و گردشگری روستای لیقوان

عمارت سنگی لیقوان (داش عمارت)
پل حاج سالار لیقوان (حاج سالار کورپوسی)
قبرستان تاریخی لیقوان
آب گرم طبیعی لیقوان
رودخانه لیقوان
دره جنگلی و گردشگری لیقوان
چشمه های معدنی لیقوان
زاغه های طبیعی موجود در سردخانه بزرگ لیقوان

منبع: مجله گردشگری الی گشت