بررسی سند حدیث اگر کسی امام زمان علیه اسلام را در روز نبیند کور می شود
در این نوشتار سندیت حدیث : «اگر کسی امام زمان علیه اسلام را در روز نبیند کور می شود»، در صورت مستند بودن به چه معنا است؟» بررسی می شود...
با تحقیق و جست وجویی که در منابع روایی صورت گرفت چنین حدیثی یافت نشد، اما حدیث دیگری به این مضمون نقل شده است که اشاره به پذیرش نبوّت پیامبران و ولایت امام علی (علیه السلام) و معرفت قلبی نسبت به آنها دارد:
أصبغ بن نباته می گوید: ابن کوّاء از امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) پرسید: چه کسی شب و روز می بیند و چه کسی شب و روز نمی بیند؟ و چه کسی شب می بیند و روز نمی بیند و کیست که روز نمی بیند و شب می بیند؟ حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: «واى بر تو! چیزى بپرس که تو را نفعى رساند، و سؤال بی جا مپرس، واى بر تو! امّا آن که شب و روز می بیند، فردى است که به تمام رسولان و اوصیاى گذشته و تمام کتب و انبیاء ایمان آورده، و به خداوند و نبىّ او محمّد نیز مؤمن است، و نیز به ولایت من نیز معترف است، او بینا در شب و روز است. آن که شبانه روز کور است، فردى است که منکر تمام انبیاء و اوصیاء و کتب گذشتگان است، و با این که رسول خدا (صلی الله علیه وآله) را درک نموده به او ایمان نیاورده، و ولایت مرا نیز قبول ندارد، پس با این کار، خدای عزّ و جلّ و پیامبرش را انکار نموده است، او کور شبانه روز است. فرد بینا به شب و کور به روز فردى است که تمام انبیاء و کتب را قبول دارد و منکر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) است ولی ولایت و حقّ مرا قبول ندارد، پس او بیناى شب و کور به روز است. و امّا فرد کور شب و بیناى روز فردى است که منکر انبیاى گذشته و اوصیا و کتب است، ولی حضرت محمّد را درک و به او و خداوند ایمان آورده و امامت مرا پذیرفته، پس او کور به شب و بیناى به روز است.
واى بر تو اى ابن کوّاء، ما فرزندان ابوطالب هستیم، توسّط ما خداوند اسلام را آغاز نموده و به ما ختم می نماید».
اصبغ بن نباته گوید: وقتى آن حضرت از منبر پایین آمد دنبال او رفته و گفتم: سرور من اى امیر المؤمنین با این سخنان دلم را قوى و توانا فرمودى! امام على (علیه السلام) به من فرمود: «اى اصبغ، هر کس در ولایت من شک کند در ایمان خود به تردید افتاده، و آن که معترف به ولایت من باشد در اصل به ولایت خداوند اعتراف نموده، و ولایت من متّصل به ولایت خداوند همچون این دو انگشت -و آن دو را جمع فرمود- است، هر کس به ولایت من اعتراف نماید پیروز و کامیاب است، و منکر آن ناکام و زیان دیده و مایل به آتش است، و هر کس به آتش رود سال هاى سال در آن بماند».[طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 1، ص 228 – 229، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق؛ رازی، محمد بن حسین، نزهة الکرام و بستان العوام، ج 2، ص 565 – 566، کتابخانه مرکزى و ادبیات دانشگاه تهران، بی تا]
نکاتی درباره روایت ( اگر کسی امام زمان علیه اسلام را در روز نبیند کور می شود)
یک. مقصود از بینا و نابینا بودن در شب و روز؛ شناخت و معرفت و شهود قلبی است. به دیگر سخن؛ معرفت، معرفت حضورى است نه معرفت مفهومى. البته شکّى نیست که معرفت حصولى و مفهومى به فضائل وجودى انبیا و اهل بیت (علیهم السلام)، هم لازم و ضرورى است هم نورانیّت دارد و هر چه عمیق تر و برهانی تر باشد، نورانیّت بیشترى دارد. ولی این مقدار معرفت، تضمین کننده قطعى سعادت نمی باشد؛ چرا که معرفت مفهومى اوّلاً همواره در معرض شبهه است و ثانیاً لزوماً انسان را به سمت عمل سوق نمی دهد.
دو. در مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام) قطعی است که زمین هیچ گاه از حجت و پیشوای الهی خالی نبوده و نخواهد بود و مردم هر عصر وظیفه دارند که پس از معرفی آن حجت از سوی خداوند سبحان، او را بشناسند و به انکارش نپردازند. پس، باید امامت امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را باور داشت. کسى که منتظر و چشم به راه ظهور و قیام جهانى نجات دهنده بزرگ و موعود امت ها است، بایسته است از نظر عملى، فکرى و اعتقادى نیز انتظار و آمادگى خود را نشان دهد.
سه. اصل دیدن امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در دوران غیبت امری مسلم و پذیرفته شده است، هر چند از هر کسی که چنین ادعایی داشته باشد قابل پذیرش نیست.[ر.ک: «رؤیت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)»] اما در مورد ارتباط ما با امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، باید گفت: ارتباط با آن حضرت به دو صورت قلبی و حضوری قابل تصور است. این دو نوع ارتباط گرچه امکان پذیرند، اما ارتباط حضوری شرایطی را می طلبد و در واقع ارتباط قلبی و پایبندی به لوازم این ارتباط، می تواند زمینه ارتباط حضوری را هم فراهم نماید.[ر.ک: «ارتباط با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)»]
چهار. برای روشن شدن بخش های مختلف روایت، نمایه های زیر را مطالعه کنید:
«امکان معرفت و رؤیت خدا در تجلیات»
بازنشر از اسلام کوئست - بررسی سند حدیث اگر کسی امام زمان علیه اسلام را در روز نبیند کور می شود
مطالب مرتبط
