ناتوانی در پرداخت كفاره روزه

ناتوانی در پرداخت کفاره روزه ​مطابق نظر آیت الله خامنه ای

س ۸۱۱: شخصی به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلاً توبه نموده و به سوی خدا بازگشته و تصمیم بر جبران آنها گرفته است، ولی توانایی قضای همه روزه های فوت شده را ندارد و مالی هم ندارد که با آن کفاره هایش را بپردازد، آیا صحیح است که فقط به استغفار اکتفا کند؟

ج: قضاى روزه هاى فوت شده در هیچ صورتى ساقط نمى شود، ولى نسبت به کفاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسکین براى هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافى است که استغفار کند یعنى با دل و زبان خود بگوید: «استغفرالله (از خداوند بخشایش مى طلبم)».

س ۸۱۲: من به علّت عدم قدرت مالی و بدنی نتوانستم برای انجام کفاره هایی که بر من واجب شده بود روزه بگیرم و یا به مساکین اطعام نمایم و در نتیجه، استغفار نمودم لکن به لطف الهی اکنون توان روزه گرفتن یا اطعام نمودن دارم، وظیفه ام چیست؟

ج: در فرض مرقوم، انجام کفاره لازم نیست گرچه احتیاط مستحب آن است که انجام داده شود.

۳۲۴. اگر هیچ یک از سه وظیفه اى را که مخیَر میان آنها است، نتواند انجام دهد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است، غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند. و اگر به هیچ وجه قادر بر دادن غذا به فقرا نیست کافى است که استغفار کند، یعنى با دل و زبان بگوید: استغفرالله (از خداوند بخشایش مى طلبم).

۳۲۵. کسى که بخاطر عدم توانایى بر روزه و غذا دادن به فقیر، وظیفه اش استغفار است، اگر بعدها تمکن پیدا کرد که روزه بگیرد یا به فقرا غذا دهد، احتیاط آن است که این کار را بکند، اگرچه کفایت استغفار، بعید نیست.

بیشتر بخوانید: ویژه نامه / احکام روزه و روزه داری

ناتوانی در پرداخت کفاره

۳۵۴. شخصى به مدت ده سال بر اثر جهل نماز نخوانده و روزه نگرفته است، فعلاً توبه نموده و بسوى خدا بازگشته و تصمیم بر جبران آنها گرفته است، ولى توانایى قضاى همه روزه هاى فوت شده را ندارد و مالى هم ندارد که با آن کفاره هایش را بپردازد، آیا صحیح است که فقط به استغفار اکتفا کند؟
ج) قضاى روزه هاى فوت شده در هیچ صورتى ساقط نمى شود، و نسبت به کفاره افطاره عمدى روزه ماه رمضان، چنانچه قدرت بر روزه دو ماه و یا اطعام شصت مسکین براى هر روز نداشته باشد، باید به هر تعداد فقیر که قادر است غذا بدهد و احتیاط آن است که استغفار نیز بکند و اگر به هیچ وجه قادر به دادن غذا به فقرا نیست فقط کافى است که استغفار کند یعنى با دل و زبان خود بگوید: «استغفرالله (از خداوند بخشایش مى طلبم)».

۳۵۵. اگر کسى به علت ضعف و بیمارى نتواند به ازاى هر روز روزه اى که باطل کرده ۶۰ روز روزه قضاى آن را به جا آورد و بطور مستقل هم درآمدى نداشته باشد که کفاره آن را بپردازد، وظیفه او چیست؟
ج) قضاى روزه واجب است و نسبت به کفاره افطار عمدى حکم آن در پاسخ مسأله ۳۵۴ گذشت.

توانایى بر اداى کفاره بعد از استغفار بجاى آن

۳۵۶. من به علّت عدم قدرت مالى و بدنى نتوانستم براى انجام کفاره هایى که بر من واجب شده بود روزه بگیرم و یا به مساکین اطعام نمایم و در نتیجه، استغفار نمودم لکن به لطف الهى اکنون توان روزه گرفتن یا اطعام نمودن دارم، وظیفه ام چیست؟
ج) در فرض مرقوم، انجام کفاره لازم نیست گرچه احتیاط مستحبّ آن است که انجام داده شود.

استغفار و اداء کفارات

س. در کفاره غیر عمد، فدیه یا کفاره تأخیر، اگر شخص الان فقیر باشد واستغفار کند و بعداً غنی شود، آیا مثل کفاره عمدی است که فراغ ذمه پیدا می کند و یا این که ذمّه اش مشغول می ماند؟

ج. در مورد فدیه و کفاره تأخیر تا زمانی که توان مالی ندارد فعلا ًتکلیفی ندارد و هر گاه توان مالی پیدا کرد باید بپردازد.[1]

ناتوانی در پرداخت کفاره روزه مطابق نظر آیت الله سیستانی

پرسش: من اگر کفاره روزه بگیرم همه می فهمند، وسعت مالی هم ندارم، شما بگویید چه کنم؟

پاسخ: فهمیدن مردم مهم نیست و نیز می توانید بطور توریه وانمود کنید که روزه مستحب می گیرید و نیز می توانید مبلغ را به شخص دیگری بدهید و او را وکیل کنید تا با آن غذا بخرد (۷۵۰ گرم نان یا آرد یا ماکارونی یا مانند آن) و آن را تملیک فقیر کند، همچنانکه می توانید قیمت را به مستحق داده و او را وکیل کنید تا با آن – به وکالت از شما – غذا بخرد و برای خود قبول کند، ولی ذمه شما مشغول می ماند تا اینکه وکیل یا مستحق این فعل را به وکالت از شما انجام دهد، پس باید یقین به آن پیدا کرد.[2]

 مسأله ۲۰۵۴. در کفاره افطار عمدی روزه ماه رمضان، فرد باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسائل بعد گفته می شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مُدّ که تقریباً «۷۵۰ گرم» است، طعام یعنی گندم یا جو یا نان و مانند اینها بدهد و  چنانچه برایش ممکن نباشد، باید به هر تعداد فقیری که می تواند، یک مد طعام بپردازد و اگر آن هم ممکن نیست، استغفار نماید و احتیاط واجب آن است که در این دو صورت (صدقه و استغفار)، هر وقت در آینده برایش توانایی حاصل گردید، کفاره را بپردازد یا آن را کامل نماید.[3]

ناتوانی در پرداخت کفاره روزه مطابق نظر آیت الله مکارم شیرازی

مسأله ۱۴۰۱ـ کفاره روزه یکی از سه چیز است : آزاد کردن یک بنده، یا دو ماه روزه گرفتن، یا شصت فقیر را سیر کردن (و اگر به هر کدام یک «مُدّ» که تقریباً ۷۵۰گرم است گندم یا جو یا مانند آنها بدهد کافی است) و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است و به جای گندم می تواند مقدار نانی بدهد که گندم آن به اندازه یک «مُدّ» است. همچنین پرداخت پول به جای مُدّ کافی نیست مگر این که یقین داشته باشد فقیر، آن را صرف نان می کند.

مسأله ۱۴۰۲ـ هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر چند «مُد» که مى تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید ۱۸ روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که مى تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید: «استغفراللّه» کافى است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفاره رابدهد.[4]

کفاره بطلان عمدی روزه [ احکام کفاره روزه]

پرسش : اگر فردی روزه ماه رمضان را عمدا باطل نماید، کفاره آن چیست؟

پاسخ : کفاره روزه یکى از سه چیز است: آزاد کردن یک بنده، یا دو ماه روزه گرفتن، یا شصت فقیر را سیر کردن (و اگر به هر کدام یک «مُد» که تقریباً ۷۵۰ گرم است گندم یا جو یا مانند آنها بدهد کافى است). و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوع ندارد در میان دو چیز دیگر مخیّر است و بجاى گندم مى تواند مقدار نانى بدهد که گندم آن به اندازه یک «مُد» است.

وظیفه شخص در صورت ناتوانی در پرداخت کفاره عمد [ احکام کفاره روزه]

پرسش : چنانچه فردی بر او کفاره عمد واجب شده باشد، اما توانایی به انجام آن نداشته باشد، وظیفه اش چیست؟
پاسخ : هرگاه هیچ یک از این سه کار ممکن نشود هر چند «مُد» که مى تواند به فقرا اطعام کند و اگر نتواند باید ۱۸ روز روزه بگیرد و اگر نتواند هر چند روز که مى تواند به جا آورد و اگر نتواند استغفار کند و همین اندازه که در قلب بگوید: «استغفراللَّه» کافى است و واجب نیست بعداً که قدرت پیدا کرد کفاره را بدهد.[5]

توانایی و ناتوانی در پرداخت کفاره روزه طبق نظر آیت الله صافی گلپایگانی

مسأله ۱۶۶۹. کسی که کفاره روزه رمضان بر او واجب است، باید یک بنده آزاد کند، یا به دستوری که در مسأله بعد گفته می‎شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر کند یا به هر کدام یک مد که تقریباً ده سیر است طعام، یعنی گندم یا جو و مانند اینها بدهد، و چنانچه اینها برایش ممکن نباشد هر مقدار می‎تواند صدقه به فقرا بدهد و استغفار کند، و اگر از دادن صدقه هم عاجز باشد اکتفا به استغفار نماید اگرچه مثلاً یک مرتبه بگوید «اَسْتَغْفِرُ الله»، و احتیاط واجب آن است که هر وقت بتواند کفاره را بدهد.

مسأله ۱۶۷۰. کسی که می‎خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، باید سی و یک روز آن را پی‎درپی بگیرد، و اگر بقیه آن پی‎درپی نباشد، اشکال ندارد.

مسأله ۱۶۷۱. کسی که می‎خواهد دو ماه کفاره روزه رمضان را بگیرد، نباید موقعی شروع کند که در بین سی و یک روز، روزی باشد که مانند عید قربان، روزه آن حرام است.[6]

س۲۸. تکلیف شخصی که چندین کفاره جمع بر گردن دارد، لیکن فعلاً نه وسع مالی دارد که اطعام فقرا بدهد و نه توان جسمی دارد که چندین ماه روزه بگیرد، در حال حاضر چیست؟ (در این مورد نیز میزان دقیق در دست نیست) آیا چنین فردی از گرفتن روزه مستحبی محروم است؟

ج ـ به مسأله شماره ۱۶۶۹ توضیح المسائل مراجعه نمایید و اگر چنین شخصی قدرت بر روزه گرفتن ندارد، قهراً قدرت بر روزه مستحبی هم ندارد مگر اینکه مثلاً قدرت بر دو و سه روز، روزه گرفتن دارد ولی چون روزه کفاره باید سی و یک روز آن پشت سر هم باشد، قدرت بر آن نداشته باشد، که در این صورت اگر روزه قضا نداشته باشد روزه مستحبی اشکال ندارد. واللّه العالم .[7]

منابع:
[1]. استفتائات آیت الله خامنه ای
[2]. استفتائات سایت آیت الله سیستانی
[3]. رساله توضیح المسائل جامع آیت الله سیستانی
[4]. رساله توضیح المسائل آیت الله مکارم شیرازی
[5]. استفتائات آیت الله مکارم شیرازی
[6]. رساله توضیح المسائل آیت الله صافی گلپایگانی
[7]. استفتائات آیت الله صافی گلپایگانی
بازنشر از هدانا - ناتوانی در پرداخت کفاره