احادیث امانتداری - حدیث درباره امانتداری

احادیث امانتداری - حدیث درباره امانتداری

احادیث امانتداری - حدیث درباره امانتداری: در این بخش منتخبی از احادیث امانتداری در سیره و سخنان گهربار رسول اکرم و ائمه معصوم علیهم السلام جمع آوری شده است. (اللهم عجل لولیک الفرج).

احادیث امانتداری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله

1. لا تَزالُ اُمَّتى بِخَیرٍ ما تَحابّوا وَ تَهادَوا وَ أَدَّوُا الامانَةَ؛[1] امّت من تا هنگامى که یکدیگر را دوست بدارند، به یکدیگر هدیه دهند و امانتدارى کنند، در خیر و خوبى خواهند بود.

2. لا تَنظُروا إِلى کَثرَةِ صَلاتِهِم وَ صَومِهِم وَ کَثرَةِ الحَجِّ و َالمَعروفِ و َطَنطَنَتِهِم بِاللَّیلِ، و َلکِنِ انظُروا إِلى صِدقِ الحَدیثِ و َأَداءِ الامانَةِ؛[2] به زیادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نکنید، بلکه به راستگویى و امانتدارى آنها توجه کنید.

3. مَن خانَ أَمانَةً فِى الدُّنیا وَ لَم یَرُدَّها إِلى أَهلِها ثُمَّ أَدرَکَهُ المَوتُ ماتَ عَلى غَیرِ مِلَّتى و َیَلقَى اللّه وَ هُوَ عَلَیهِ غَضبانٌ؛[3] کسى که در دنیا به امانتى خیانت کند و آن را به صاحبش برنگرداند و آنگاه بمیرد بر دین من نمرده است و با خدا دیدار مى کند در حالى که بر او خشمگین است.

4. إِذا رَأَیتَ مِن أَخیکَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارجُه ُ: اَلحَیاءُ و َالمانَةُ و َالصِّدقُ؛[4] هرگاه در برادر (دینى) خود سه صفت دیدى به او امیدوار باش: حیا، امانتدارى و راستگویى.

5. أَقْرَبُکُمْ مِنِّی غَداً فِی الْمَوْقِفِ أَصْدَقُکُمْ لِلْحَدِیثِ وَ آدَاکُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَوْفَاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَقْرَبُکُمْ مِنَ النَّاس؛[5]‏ نزدیک ترین شما به من در قیامت، راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است.

6. ثَلاثٌ لَیسَ لاَحَدِ النّاسِ فیهِ رُخصَةٌ: بِرُّ الوالِدَینِ مُسلِما کانَ اَؤ کافِرا وَ الوَفاءُ بِالعَهدِ لِمُسلِمٍ اَو کافِرا وُ الاَمانَةُ اِلى مُسلِمٍ کانَ اَؤ کافِرا؛[6] سه چیز است که ترک آن براى هیچ کس جایز نیست: نیکى به پدر و مادر مسلمان باشند یا کافر، وفاى به عهد با مسلمان یا کافر و اداى امانت به مسلمان یا کافر.

7. مَنِ ائتَمَنَ غَیرَ أَمینٍ فَلَیسَ لَهُ عَلَى اللّه ضَمانٌ لأَنَّهُ قَد نَهاهُ أَن یَاتَمِنَهُ؛[7] هر کس به فردى غیر امین امانت بسپارد، خداوند ضامن او نیست، زیرا او را از امانت سپارى به غیر امین بازداشته است.

8. إِن أَحبَبتُم أَن یُحِبَّکُمُ اللّه و َرَسولُهُ فَأَدّوا إِذَا ائتُمِنتُم و َاصدُقوا إِذا حَدَّثتُم وَ أَحسِنوا جِوارَ مَن جاوَرَکُم؛[8] اگر مى خواهید که خدا و پیغمبر شما را دوست بدارند وقتى امانتى به شما سپردند رد کنید و چون سخن گویید راست گویید و با همسایگان خود به نیکى رفتار نمایید.

9. ثَلَاثٌ مَنْ کُنَّ فِیهِ فَهُوَ مُنَافِقٌ وَ إِنْ صَامَ وَ صَلَّى مَنْ إِذَا حَدَّثَ کَذَبَ وَ إِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ وَ إِذَا اؤْتُمِنَ خَان‏؛[9] سه چیز در هر کس باشد منافق است اگر چه نماز بخواند و روزه بگیرد 1 - سخن به دروغ بگوید. 2 - از وعده تخلف کند. 3 - در امانت خیانت نماید.

10. ثَلاثٌ مَن کُنَّ فیهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِن صامَ وَ صَلّى وَحَجَّ وَ اعتَمَرَ و َقالَ «اِنّى مُسلِمٌ» مَن اِذا حَدَّثَ کَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخلَفَ وَ اِذَا ائتُمِنَ خانَ؛[10] سه چیز است که در هر کس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج و عمره کند و بگوید من مسلمانم، کسى که هنگام سخن گفتن دروغ بگوید و وقتى که وعده دهد تخلف نماید و چون امانت بگیرد، خیانت نماید.

11. لَیسَ مِنّا مَن یُحَقِّرُ الامانَةَ حَتّى یَستَهلِکُها إِذَا استُودِعَها؛[11] از ما نیست کسى که امانت را کوچک بشمارد و از آن مواظبت نکند و در معرض تلف شدن قرار بدهد.

1. کانَ النَّبىّ صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله قَبلَ المَبعَثِ مَوصوفا بِعِشرینَ خَصلَةً مِن خِصالِ الاَنبیاءِ لَوِ انفَرَدَ واحِدٌ بِاَحَدِها لَدَلَّ عَلى جَلالِهِ فَکَیفَ مَنِ اجتَمَعَت فیهِ؟! کانَ نَبیّا اَمینا، صادِقا، حاذِقا، اَصیلاً، نَبیلاً، مَکینا، فَصیحا، عاقِلاً، فاضِلاً، عابِدا، زاهِدا، سَخیا، کمیا، قانِعا، مُتَواضِعا، حَلیما، رَحیما، غَیورا، صَبورا، مُوافِقا، مُرافِقا، لَمیُخالِط مُنَجِّما وَ لا کاهِنا و لا عَیافا؛[12] رسول اکرم صلى ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله پیش از مبعوث شدن، بیست خصلت از خصلت‏هاى پیامبران را دارا بودند، که اگر کسى یکى از آنها را داشته باشد، دلیل عظمت اوست؛ چه رسد به کسى که همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، استوار، سخنور، عاقل، با فضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیب‏گو و پیش‏گویى هم‏نشین نبودند.

احادیث امانتداری از امام على علیه  السلام

1. اَلامانَةُ تَجُرُّ الرِّزقَ و َالخیانَةُ تَجُرُّ الفَقرَ؛[13] امانتدارى روزى مى آورد و خیانت در امانت فقر.

2. أَربَعٌ مَن أُعطیَهُنَّ فَقَد أُعطىَ خَیرَ الدُّنیا و َالخِرَةِ صِدقُ حَدیثٍ و َأَداءُ أَمانَةٍ وَ عِفَّةُ بَطنٍ و َحُسنُ خُلقٍ؛[14] چهار چیز است که به هر کس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده است: راستگویى، اداء امانت، حلال خورى و خوش اخلاقى.

3. لا تَخُن مَنِ ائتَمَنَکَ وَ إِن خانَکَ و َلا تُذِع سِرَّهُ و َإِن أَذاعَ سِرَّکَ؛[15] به کسى که تو را امین قرار داده است خیانت مکن هر چند او به تو خیانت کرده باشد و راز او را فاش مساز اگر چه او راز تو را فاش ساخته باشد.

4. لَیسَ لِکَذوبٍ اَمانَةٌ وَ لا لِفُجورٍ صیانَةٌ؛[16] دروغگو امانتدار نیست و بدکار، نگهدارنده اسرار.

5. لا تَمَنَنَّ مَلولاً؛[17] شخص به ستوه آمده و رنجیده را امین مشمار.

احادیث امانتداری از امام صادق علیه  السلام

1. اُنظُر ما بَلَغَ بِهِ عَلىٌّ علیه السلام عِندَ رَسولِ اللّه صلى الله علیه و آله فَالزَمهُ فَإِنَّ عَلیّا علیه السلام إِنَّما بَلَغَ ما بَلَغَ بِهِ عِندَ رَسولِ اللّه صلى الله علیه و آله بِصِدقِ الحَدیثِ و َأَداءِ الامانَةِ؛[18] بنگر على علیه السلام با چه چیز آن مَقام را نزد پیامبر خدا صلى الله علیه و آله پیدا کرد همان را پیروى کن. همانا على علیه السلام آن مقام را نزد پیامبر خدا صلى الله علیه و آله با راستگویى و امانتدارى بدست آورد.

2. اِتَّقُوا اللّه وَ عَلَیکُم بِأَداءِ الامانَةِ إِلى مَنِ ائتَمَنَکُم فَلَو أَنَّ قاتِلَ أَمیرِالمُؤمِنینَ علیه السلام ائتَمَنَنى عَلى أَمانَةٍ لأَدَّیتُها إِلَیهِ؛[19] تقواى الهى پیشه کنید و امانت را به کسى که شما را امین دانسته است، باز گردانید، زیرا حتّى اگر قاتل امیرالمؤمنین علیه السلام امانتى را به من بسپرد هر آینه آن را به او بر مى گردانم.

3. إِنَّهُ قالَ لِبَعضِ شیعَتِهِ ـ عَلَیکُم بِالوَرَعِ و َالاِجتِهادِ وَ صِدقِ الحَدیثِ و َأَداءِ الامانَةِ و َالتَّمَسُّکِ بِما أَنتُم عَلَیهِ، فَإِنَّما یَغتَبِطُ أَحَدُکُم إِذا انتَهَت نَفسُهُ إِلى هاهُنا وَ أَومى بِیَدِهِ إِلى حَلقِهِ؛[20] همانا ایشان به بعضى از شیعیان خود فرمودند: بر شما لازم است پرهیزکارى و تلاش و راستگویى و امانت دارى و چنگ زدن به مذهب خود، زیرا هر یک از شما به هنگام جان دادن، غبطه او را خواهند خورد.

4. اَلمَکارِمُ عَشرٌ، فَإنِ استَطَعتَ أن تَکونَ فیکَ فَلتَکُن...: صِدقُ الَبسِ وَ صِدقُ اللِّسانِ و َأداءُ الامانَةِ و َصِلَةُ الرَّحِمِ و َإقراءُ الضَّیفِ وَ إطعامُ السّائِلِ وَ المُکافاةُ عَلىَ الصَّنائعِ و َالتَّذَمُّمُ لِلجارِ و َالتَّذَمُّمُ لِلصّاحِبِ و َرَأسُهُنَّ الحَیاءُ؛[21] مکارم ده تاست : اگر مى توانى آنها را داشته باش ...: استقامت در سختى ها، راستگویى، امانتدارى، صله رحم، میهمان نوازى، اطعام نیازمند، جبران کردن نیکى ها، رعایت حق و حرمت همسایه، مراعات حق و حرمت رفیق و در رأس همه، حیا.

5. لا تَغتَرّوا بِصَلاتِهِم و َلا بِصیامِهِم، فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَما لَهِجَ بِالصَّلاةِ و َالصَّومِ حَتّى لَو تَرَکَهُ استَوحَشَ وَ لکِنِ اختَبِروهُم عِندَ صِدقِ الحَدیثِ و أداءُ الامانَةِ؛[22] فریب نماز و روزه مردم را نخورید، زیرا آدمى گاه چنان به نماز و روزه خو مى کند که اگر آنها را ترک گوید، احساس ترس مى کند، بلکه آنها را به راستگویى و امانتدارى بیازمایید.

6. إِنَّ اللّه‏َ عَز َّوَ جَلَّ لَم یَبعَث نَبیّا إِلاّ بِصِدقِ الحَدیثِ و َأَداءِ المانَةِ إِلَى البَرِّ و َالفاجِرِ؛[23] خداى عزوجل هیچ پیامبرى را نفرستاد، مگر با راستگویى، و برگرداندن امانت به نیکوکار و یا بدکار.

حدیث درباره امانتداری از امام موسی کاظم علیه  السلام

1. اَداءُ الاَمانَةِ وَ الصِّدقُ یَجلِبانِ الرِّزقَ و َالخیانَةُ و َالکَذِبُ یَجلِبانِ الفَقرَ وَ النِّفاقَ؛[24] اداى امانت و راستگویى روزى را زیاد مى ‏کند و خیانت و دروغگویى باعث فقر و نفاق مى‏ شود.

پی نوشت:
[1]  عیون اخبار الرضا ج2، ص29، ح25
[2]  عیون اخبار الرضا ج2، ص51 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج72، ص114، ح5 {شبیه این حدیث در امالی(صدوق) ص303}
[3]  من لا یحضر الفقیه ج4، ص 15 - امالى (صدوق) ص 430
[4]  نهج الفصاحه ص193، ح 205
[5]  تحف العقول ص46 {شبیه این حدیث در بحارالأنوار(ط-بیروت) ج72، ص94، ح12} 
[6]  نهج الفصاحه ص416،ح1264
[7]  وسایل الشیعه ج 19، ص84 ،ح24210 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج100، ص179، ح3
[8]  نهج الفصاحه ص264، ح 554
[9]  تحف العقول ص316
[10]  نهج الفصاحه ص422، ح 1280
[11]  بحارالأنوار(ط-بیروت) ج72، ص172، ح13 {شبیه این حدیث در مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج14، ص13،ح15967
[12]  مناقب (ابن شهر آشوب) ج 1، ص 123.
[13]  تحف العقول ص221 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج78، ص60، ح138
[14]  شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج2، ص151، ح2142
[15]  مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج9، ص136، ح10476 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج74، ص208
[16]  تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص220،ح4387
[17]  نهج البلاغه(صبحی صالح) ص506، حکمت 211
[18]  کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص104، ح5
[19]  امالى(صدوق) ص 245 {شبیه این حدیث در کافی(ط-الاسلامیه)ج5، ص133، ح4}
[20]  دعائم الاسلام ج1، ص66
[21]  خصال ج2، ص431
[22]  کافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص104، ح2
[23]  کافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 104، ح 1 - مجموعه ورام ج2، ص188
[24]  تحف العقول ص403 - بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 327.

منبع: پایگاه شهید آوینی، احادیث امانتداری - حدیث درباره امانتداری