معارف مهدوی

در ارتباط با معارف مهدوی، باید به چه موضوعی بیشتر فکر کنیم؟/ امت حضرت چگونه باید باشند؟
موضوع اصلی در معارف مهدوی، مختصات خاص خود حضرت به عنوان «امام» نیست؛ اطلاعات در این باره آن قدر کم است که ما خودبه خود وادار می شویم دربارۀ «امت» فکر کنیم. به بیان دیگر، آن چیزی که ما در ارتباط با امام زمان(علیه السلام) خیلی نیاز داریم بدانیم؛ امتِ حضرت است و اینکه «این امت چگونه باید باشند؟» و الا مثلاً اینکه «حضرت الان کجا زندگی می کنند؟ چه ویژگی هایی دارند؟»، اینها اگرچه موضوعات خوبی هستند، ولی مشکل اصلی این است که ما بیشتر باید در اندیشۀ این باشیم که آیا آن امتِ لازم برای این امام، شکل پیدا کرده است یا نه؟ باید بیشتر در این باره فکر کنیم، نه دربارۀ شخصِ خود حضرت.
پیامبران الهی گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم) نیز همان اول در جریان دعوت از خویشان، فرمودند: «چه کسی می آید به من کمک کند؟» یعنی پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) هم که باشد، بالاخره کمک می خواهد و مسألۀ امت مطرح است. ما وقتی می خواهیم دربارۀ امام زمان(علیه السلام) صحبت کنیم، در واقع باید دربارۀ خودمان صحبت کنیم؛ این ما هستیم که به دوران غیبت، پایان خواهیم داد.

مانع اصلی ظهور «مستکبران» یا حتی «جهالت و عدم آمادگی جهان بشریت» نیست! / مهم این است که ما ضعف های خودمان را برطرف کنیم
دربارۀ آمادگی «امت»-برای ظهور- دو نکتۀ مهم وجود دارد: نکتۀ اول اینکه مسئلۀ اصلی، «دشمنان اسلام» و حتی «نادانی و آماده نبودن جهان بشریت» نیست! آماده نبودن جهان بشریت، به این معنا که آنها بخواهند مقدمه ساز ظهور یا پذیرندۀ حکومت حضرت باشند،  یک موضوع فرعی است.
مسألۀ اصلی در مقدمه سازی برای ظهور حضرت، مستکبران عالم نیست؛ که خداوند اینها را اصلاً عددی حساب نمی کند و می فرماید: «إِنَّ الْباطِلَ کانَ زَهُوقاً»(اسراء/81) اصلاً باطل از اول مُردنی بود. البته از نظر عملیاتی باید رصد کنیم که دشمن چه کار می کند؟ ولی این هیولا، درواقع ساختۀ عیوب و ضعف های خودمان است، مهم این است که ما ضعف های خودمان را برطرف کنیم، در این صورت دشمن خودبه خود و حتی بدون درگیری، نابود می شود. درگیری ها هم برای رشد ما است؛ نه اینکه دشمن بتواند اثری داشته باشد. خداوند می فرماید: «الَّذینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبیلِ اللَّهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُم»(محمد/1) کسانی که کافرند و با حق درگیر می شوند، خدا اثر اعمال آنها را از بین می برد. حالا فرض بفرمایید اگر ما این آیه را در ارتباط با آمریکا، باور کنیم، چه نگاه متفاوتی پیدا خواهیم کرد!

مهمترین موضوع در معارف مهدوی بهبود وضع «مدعیان ولایتمداری» است
نکتۀ دوم این است که در روایات تصریح شده که ابتلائات و فتنه ها و بخصوص امتحانات آخرالزمان، برای غربال شیعیان و مدعیان ولایتمداری است؛ دعوا به صورت خاص بر روی اینهاست. (امام صادق ع: ...فَإِنَّهُ تَمْتَدُّ أَیَّامُ غَیْبَتِهِ لِیُصَرِّحَ الْحَقُّ عَنْ مَحْضِهِ وَ یَصْفُوَ الْإِیمَانُ مِنَ الْکَدَرِ بِارْتِدَادِ کُلِّ مَنْ کَانَتْ طِینَتُهُ خَبِیثَةً مِنَ الشِّیعَةِ الَّذِینَ یُخْشَى عَلَیْهِمُ النِّفَاقُ إِذَا أَحَسُّوا بِالاسْتِخْلَافِ وَ التَّمْکِینِ؛ کمال الدین/2 356) و ما اگر بخواهیم در جامعۀ خودمان این مطلب را پیاده کنیم، باید در موضوعات مهدوی، مهمترین موضوع را «بهبود وضع مدعیان ولایتمداری» قرار دهیم. هر کسی گفت: «من مدعی ولایتمداری نیستم» می توانیم او را معاف کنیم و بگوییم: «شما اثر چندانی در تأخیر یا تعجیل ظهور حضرت نداری!»

جهان در واقع منتظر خودِ حضرت نیست، منتظر مدعیان ولایت مداری حضرت است
جهان در واقع منتظر خودِ حضرت نیست، منتظر مدعیان ولایت مداری حضرت است. حضرت در آن توقیع شریفه تصریح فرموده اند: «وَ لَوْ أَنَ  أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا»(احتجاج/2/499) اگر شیعیان ما جمع شوند و به عهدی که ما به گردن آنها داریم وفا کنند، مژدۀ ملاقات ما به تأخیر نخواهد افتاد و به سرعت سعادت مشاهدۀ ما نصیب شان می شود.
بحث «آمادگی عموم مردم» هم نیست که بگوییم: اگر مردم آمادگی داشته باشند، امام زمان(علیه السلام) تشریف می آورد! «مؤمنین» به همراه «امام مؤمنین» همه خدمتگزاران مردم هستند؛ چه خدمت مادی و چه خدمت معنوی. مردم اگر معنویت شان ضعیف است چقدر تقصیر دارند؟! یا قدرت ها و زورگویان نمی گذارند و یا از مؤمنینی که مدعی و پیشتاز این راه هستند، چیزی به مردم نرسیده است.  
در روایت فوق، می فرماید اگر «شیعیان» ما! و غالباً در روایات، شیعه به معنای خاص کلمه استفاده می شود؛ همان معنای خاصی که یک  عده ای رفتند درِ خانۀ امام رضا(علیه السلام) گفتند: «ما شیعیان شما هستیم» و حضرت آنها را به خانه راه نداد و فرمود: بگویید محبین ما هستید؛ نه شعیان ما(...لِدَعْوَاکُمْ أَنَّکُمْ شِیعَةُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَیْحَکُمْ إِنَّ شِیعَتَهُ ... ؛ احتجاج/2/441)

اینکه هرکس «تکی» ابراز ولایتمداری به حضرت کند، مانع ظهور را برطرف نمی کند/ دوست داشتن حضرت باید «عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ» باشد
می فرماید: اگر شیعیان ما جمع شوند(عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ)، یعنی فایده ندارد یک کسی خودش تنهایی بیاید و بگوید: «یابن الحسن، من ولایت شما را دارم...» اینکه یک کسی این طوری ابراز ولایتمداری به آقا کند، به دردِ ظهور نمی خورَد. بعضی وقت ها ممکن است ملائکه به برخی از این آدم هایی که تکی می روند ابراز ولایتمداری می کنند، بگویند: «تو بیجا کرده ای! تو انبانۀ خودخواهی هستی و هیچ کسی را غیر از حضرت قبول نداری و حاضر نیستی برای مؤمنین ایثار کنی، حالا می خواهی فدای ایشان بشوی!»
آیه ای که دربارۀ یاران حضرت در آخرالزمان هست، اولین ویژگی بعد از محبت این است که «نسبت به مؤمنین، فوق العاده فروتن هستند؛ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنین»(مائده/54) و بعد از این ویژگی است که می فرماید: «أَعِزَّةٍ عَلَى الْکافِرینَ، یُجاهِدُونَ فی  سَبیلِ اللَّهِ، وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِم» و در برخی تفاسیر هست که مصداق این آیه، قوم سلمان فارسی در آخرالزمان هستند(مجمع البیان/ج3/ص321)
اینکه کسی «تکی» برود و بگوید: «آقا من تو را دوست دارم!» مانع ظهور را برطرف نمی کند، طبق روایت فوق، دوست داشتن حضرت باید «عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ» باشد.

گناه اصلی که ظهور را به تأخیر می اندازد، «ناتوانی مدعیان ولایت مداری در زندگی دسته جمعی» است
محور معارف مهدوی و مسألۀ اصلی، زندگی اجتماعی تک تک افراد شیعه است. اگر می فرماید: گناه شما ظهور را به تأخیر می اندازد(فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُم ؛ احتجاج/2/499) منظور از این گناه، شرابخواری، زنا، دزدی و این چیزها نیست، منظور «ناتوانی شیعه از زندگی دسته جمعی خوب» است؛ گناه اصلی این است! و الا آن کسی که اهل شراب و قمار و این مسائل است، اصلاً جزء مقدمه سازان نیست، او نه زیاد مانعی برای ظهور است و نه زیاد می تواند در این زمینه مؤثر باشد.
اگر بگوییم: «تقوا ما را به حضرت نزدیک می کند» منظور از این تقوا چیست؟ آیا معنایش این است که فقط نمازم را اول وقت بخوانم، به نامحرم نگاه نکنم و حلال خوری کنم؟! همۀ این فضایل و طاعات و عبادات در مقابل آنچه برای ظهور لازم داریم، چیزی نیست. این ها اگر صحیح انجام شوند باید ما را به جای دیگری برسانند. وگرنه در طول تاریخ هم اینقدر نمازخوان های باتقوایی بوده اند که به هیچ وجه تقوای فردی آنها نتوانسته مقدمۀ حاکمیت حق باشد. اگر میلیون ها نفر از این افراد در کنار هم، باتقوا زندگی کنند، تا وقتی در زندگی دسته جمعی ناتوان باشند، برای تعجیل در ظهور، فایدۀ چندانی ندارد!

ما در «صابروا و رابطوا» گیر کرده ایم
می فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا»(آل عمران/200) اول می فرماید: تک تک شما اهل صبر باشد(اصْبِرُوا) و بعد می فرماید: «صابِرُوا» یعنی با هم صبر کنید. ما در اینجا گیر کرده ایم؛ یعنی با همدیگر نمی توانیم. و بعد می فرماید: «رابِطُوا» یعنی هم افزایی کنید. در اینجا هم گیر کرده ایم. هر کدام از ما «تکی» برای خودمان بچه های خوبی هستیم، اما دسته جمعی نه! در حالی که حضرت می فرماید: عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ؛ شیعیان ما باید با هم جمع شوند. ولی الان آیا اینها بلد هستند جمع شوند؟! نه، در اینجا ضعف وجود دارد. تازه وقتی جمع می شوند، بدی ها و ضعف های شان رو می آید.

گنه کارهای کوچه و بازار را مانع ظهور نبینید؛ مسألۀ اصلی ما هستیم!
خلاصه اینکه مسألۀ اصلی در معارف مهدوی، «توجه به حضرت» نیست که ما بخواهیم با معرفت نسبت به امام زمان(علیه السلام)، مشکل غیبت را حل کنیم. مسألۀ اصلی این است که امت به «آنچه باید باشد» معرفت پیدا کند و الا امام که «آنچه باید باشد» هست! مهم این است که «امت چگونه باشد؟» این امت هم به طور مشخص، «مدعیان ولایتمداری» هستند. در روایت فرموده اند که فتنه های آخرالزمان برای خارج کردن منافقین از شیعه است(الْقَائِمُ فَإِنَّهُ تَمْتَدُّ أَیَّامُ غَیْبَتِهِ لِیُصَرِّحَ الْحَقُّ عَنْ مَحْضِهِ وَ یَصْفُوَ الْإِیمَانُ مِنَ الْکَدَرِ بِارْتِدَادِ کُلِّ مَنْ کَانَتْ طِینَتُهُ خَبِیثَةً مِنَ الشِّیعَةِ الَّذِینَ یُخْشَى عَلَیْهِمُ النِّفَاقُ إِذَا أَحَسُّوا بِالاسْتِخْلَافِ وَ التَّمْکِینِ وَ الْأَمْنِ الْمُنْتَشِرِ فِی عَهْدِ الْقَائِمِ (علیه السلام)؛ کمال الدین/2/356)
باید دید مشکل اصلی مدعیان ولایتمداری چیست؟ چون اینها باید درست شوند تا ظهور محقق شود؛ نه مردم جهان! خواهش می کنم گنه کارهای کوچه و بازار را مانع ظهور نبینید؛ مسأله اصلی آنها نیستند، مسأله اصلی ما هستیم. اصلاً شاید خودِ آنها هم به خاطر ضعف های ما، گنهکار شده اند.

مسألۀ اصلی در آمادگی برای ظهور، رشد ولایتمداران در «زندگی اجتماعی» است
مسألۀ اصلی «ما» هستیم(یعنی افراد ولایتمدار)، اما باز هم بحث در «زندگی فردی» ما نیست؛ این هم حداکثر می تواند 50 درصدِ رشد ما باشد. شما اگر یک فرد باتقوا باشید که حتی یک  گناه و معصیت و غفلت در خلوت خود نداشته باشید، حداکثرش این است که نمرۀ 10 از 20 می گیرید! بقیه اش به زندگی اجتماعی شما برمی گردد.
مسألۀ اصلی، رشد ولایتمداران در «زندگی اجتماعی» است. و متاسفانه 1400 سال است که دین تحریف شدۀ سکولار به ما تحمیل شده است. ما اصلاً رشد معنوی و اخلاقی را یک مسألۀ فردی می دانیم! وقتی از تقوا سخن گفته می شود بیشتر «گناه فردی» به ذهن مان متبادر می شود. یا وقتی از فضایل اخلاقی می گویند، ملکات نفسانی به ذهن مان متبادر می شود، یا وقتی از عبادت سخن می گویند فقط به سراغ «مناجات و ارتباط با خدا» می رویم؛ در حالی که این تصور درستی از دین نیست؛ اصل عبادت ما نماز است و اصل نماز هم به جماعت است که در واقع «تمرین ولایتمداری» است.

مسیر رشد ما باید به جایی برسد که در «روابط اجتماعی» امتحان پس بدهیم/ برای اینکه گیر امتحانات سخت نیفتیم، با هم کار نمی کنیم!
مسیر رشد ما باید به آنجا برسد که بتوانیم در روابط اجتماعی، امتحانات مان را پس بدهیم. ولی ما فوق العاده زرنگ هستیم و برای اینکه گیرِ امتحانات اجتماعی سخت نیفتیم، با هم کار نمی کنیم، و از کنار هم رد می شویم و ارتباط مان در حد یک «سلام و علیک» نگه می داریم و کار تشکیلاتی نمی کنیم. این رندی و زرنگی ماست! هر کسی تنهایی کار خودش را انجام می دهد.
اگر راست می گوییم «با هم کار کنیم» و بعد اگر منافعِ به دست آمده با استعدادهای تو، به جیب رفیقت برود، و عیب های رفیقت به حساب تو گذاشته شود، آن وقت باید دید چه کار خواهی کرد؟ تازه کار از اینجا آغاز می شود. حالا ببینید آن همه معنویت و تقوای فردی، اثر خودش را نشان می دهد یا نه؟
امام صادق(علیه السلام) در روایت شریفی می فرماید: مانند گاوانی که در یک چراگاه مشغول چرا هستند و کاری به هم ندارند، نباشید! آنها در کنار همدیگر می چرند ولی با هم ارتباط برقرار نمی کنند. (إِنَّ ائْتِلَافَ قُلُوبِ الْأَبْرَارِ إِذَا الْتَقَوْا وَ إِنْ لَمْ یُظْهِرُوا التَّوَدُّدَ بِأَلْسِنَتِهِمْ، کَسُرْعَةِ اخْتِلَاطِ قَطْرِ السَّمَاءِ عَلَى مِیَاهِ الْأَنْهَارِ، وَ إِنَّ بُعْدَ ائْتِلَافِ قُلُوبِ الْفُجَّارِ إِذَا الْتَقَوْا وَ إِنْ أَظْهَرُوا التَّوَدُّدَ بِأَلْسِنَتِهِمْ، کَبُعْدِ الْبَهَائِمِ مِنَ التَّعَاطُفِ، وَ إِنْ طَالَ اعْتِلَافُها عَلَى مِذْوَدٍ وَاحِدٍ؛ امالی طوسی/411)

چرا استعدادهای مان را برای همدیگر خرج نمی کنیم؟/ظهور، منتظرِ اینست که ما زندگی جمعیِ برآمده از تقوا داشته باشیم
شخصی نزد امام باقر(علیه السلام) رفت و اصرار کرد که ما منتظر قیام شما هستیم! حضرت به او فرمود: آیا شما با هم این طور هستید که راحت از پول همدیگر برمی دارید؟ گفت: نه، حساب حساب است کاکا برادر! حضرت فرمود: یاران مهدی ما، این گونه هستند. (قِیلَ لِأَبِی جَعْفَرٍ ع: إِنَّ أَصْحَابَنَا بِالْکُوفَةِ لَجَمَاعَةٌ کَثِیرَةٌ فَلَوْ أَمَرْتَهُمْ لَأَطَاعُوکَ وَ اتَّبَعُوکَ قَالَ: یَجِی ءُ أَحَدُکُمْ إِلَى کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ مِنْهُ حَاجَتَهُ؟... إِذَا قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ أَتَى الرَّجُلُ إِلَى کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ حَاجَتَهُ فَلَا یَمْنَعُهُ ؛ اختصاص شیخ مفید/ص24) همیشه موضوع این نیست که بدون اجازۀ همدیگر پول هم را برداریم و برای نیازهای خودمان مصرف کنیم، اما چرا استعدادهای خودمان را برای همدیگر خرج نمی کنیم؟ چرا استعدادهای مان را کنار همدیگر نمی گذاریم؟ این یعنی فرهنگ زندگی جمعی و کار تشکیلاتی در ما نیست.
ظهور، منتظرِ اینجاست که ما زندگی جمعیِ برآمده از تقوا داشته باشیم، زندگی تشکیلاتیِ مبتنی بر فضایل اخلاقی داشته باشیم و خداپرستیمان را در این روابط اجتماعی نزدیک به هم ببینیم.

خدا به موسی(ع) فرمود: مقام بالای امت آخر، به خاطر ایثار است/ ما هنوز به اینجا نرسیده ایم
حضرت موسی(علیه السلام) از خدا خواست که مقام امت آخر را به من نشان بده، خداوند فرمود: نمی شود، مقام آنها خیلی بالاست و شما نمی توانید. حضرت موسی(علیه السلام) عرضه داشت به قدری که می توانم نشانم بده. خدا به قدری که توانست به او نشان داد و موسی(علیه السلام) غش کرد و بعد از بهوش آمدن پرسید: چرا امت آخر این قدر مقام شان بالاست؟ حضرت فرمود: به خاطر یک خصلت، و آن «ایثار» است. (قالَ موسى علیه السلام: یا رَبِّ أرِنی دَرَجاتِ مُحَمَّدٍ و اُمَّتِهِ. قالَ: یا موسى، إنَّکَ لَن تُطیقَ ذلِکَ، و لکِن اُریکَ مَنزِلَةً مِن مَنازِلِهِ جَلیلَةً عَظیمَةً فَضَّلتُهُ بِها عَلَیکَ و عَلى جَمیعِ خَلقی. قالَ: فَکَشَفَ لَهُ عَن مَلَکوتِ السَّماءِ فَنَظَرَ إلى مَنزِلَةٍ کادَت تَتلَفُ نَفسُهُ مِن أنوارِها و قُربِها مِنَ اللّه ِ عز و جل، قالَ: یا رَبِّ، بِما ذا بَلَّغتَهُ إلى هذِهِ الکَرامَةِ؟! قالَ: بِخُلُقٍ اِختَصَصتُهُ بِهِ مِن بَینِهِم و هُوَ الإِیثارُ»(مجموعۀ ورام/1/173)
ما هنوز به این مرز نرسیده ایم. ایثار گاهی بالاتر از جان دادن در راه خداست. چون آدم جانش را به خدا راحت می دهد ولی ایثار به برادران دینی سخت است! برخی حاضرند ده مرتبه برای خدا جان بدهند، ولی به این راحتی برای برادران دینی خود هزینه نمی کنند. امت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) -در صدر اسلام- در گذشتن از جان شان در راه خدا امتحان شان را روسفید پس دادند، اما وقتی به مرحلۀ دوم رسیدند، غالباً نتوانستند.

وقتی جمع شدید و پیوند برقرار کردید، تازه دعوا شکل می گیرد/ «من سر به زیرم و به کسی ظلم نمی کنم»، کافی نیست!
بعضی ها به هم لبخند می زنند و از کنار همدیگر رد می شوند ولی هیچ ارتباط تشکیلاتی برقرار نمی کنند تا نکند عیب های دیگران به آنها نسبت داده شود یا خوبی های شان به دیگران نسبت داده شود! این طوری خودشان را فریب می دهند. اینکه «من به کسی ظلم نمی کنم» یا «من سر به زیر هستم» اصلاً کافی نیست؛ اتفاقاً برخی از چهارپایان هم خیلی سر به زیر هستند! روی این خوبی ها حساب نکنید.
شما در یک زندگی جمعی، وقتی با هم جمع شدید و پیوند برقرار کردید، تازه دعوا شکل می گیرد. کمااینکه یک دختر و پسر، تا وقتی ازدواج نکرده اند فقط قربان صدقۀ هم می روند؛ اما بعد از اینکه ازدواج کردند، دعوا شروع می شود! چرا؟ چون پیش هم گیر کرده اند و نمی توانند از هم فرار کنند. کار تشکیلاتی هم این طوری است که شما را گیر می اندازد.

تشکیلاتی مثل «بسیج» بنا بوده که ما را در جهت «اجتماع من القلوب» رشد بدهد
ما الان تشکیلاتی مثل بسیج داریم، این تشکیلات بنا بوده که ما را در این جهت رشد بدهد. تشکیلات های دیگر نیز همین طور است؛ مثل تشکّلی که یک جمعی برای ادارۀ یک هیأت ایجاد می کنند. یا گروهی که دور هم جمع می شوند برای ادارۀ یک مسجد. یا هر نوع تشکّل مؤمنین در کنار همدیگر؛ اینها برای این است که «عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ» را در ما رشد دهند.

گیر ما در داعشی ها نیست، گیر ما در ضعف بسیحی بودن ماست!
گیر کار ما در اینجاست! شما این را باید درست کنید. گیر ما داعشی ها نیستند، گیر ما در ضعف بسیجی  بودن ماست. در خانه ها و مدرسه های ما، افراد باید طوری تربیت شوند که بتوانند عضو تشکیلات و سازمان و گروه شوند. حتی در عرصه های سیاسی، باید بتوانند عضو یک حرکت سیاسی شوند. اما تقریباً از اخلاق عموم بچه مذهبی ها به دور است؛ بلکه محال است که شما تصور کنید این ویژگی در آنها وجود داشته باشد! مگر نوادری که هنوز خودشان را نشان نداده اند.

در کشور ما مشکل ریشه ای، عدم توانایی مؤمنین برای زندگی جمعیِ حداکثری است
مسیر رشد ما اینجاست. در کشور ما مشکل ریشه ای، عدم توانایی مؤمنین برای زندگی جمعی داشتن است؛ آن هم نه زندگی جمعی به معنای حداقلی کلمه، بلکه به معنای حداکثری کلمه. مشکل ما اینجاست که خودمان را در این موضوع، رشد نداده ایم. اصلاً به ذهن خیلی از ما هم خطور نمی کند که آن رشدی که حضرت از ما انتظار دارند، همین است.

خدا که از ما کار نمی خواهد؛ بلکه می  خواهد ما آدم شویم/  و آدم شدن ما در تحمّل جمع است!
ما گاهی اصلاً کنار همدیگر جمع نمی شویم! در حالی که باید در کنار هم جمع شویم. «عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ» یعنی تجمع ما باید قلبی باشد. نه اینکه در تشکیلات، از همدیگر نفرت پیدا کنیم! خدا که از ما کار نمی خواهد؛ بلکه می  خواهد ما آدم شویم. مثلاً «تو چرا عصبانی می شوی، از کوره در می روی، و جمع را به هم می زنی؟ چرا تحملت در مقابل رفیقت کم است؟ تحملت را بالا ببر و بگذار این جمع درست بماند و تو در این جمع رشد کنی» بعضی ها به خاطر اینکه کار خراب شده، زیرآب رفیق شان را می زنند! بعضی ها هم تکی کار می کنند تا موفق باشند و حاضر نیستند جمعی کار کنند تا آدم شوند. در حالی که آدم شدن مهم است نه موفقیت؛ و آدم شدنِ تو در تحمل جمع است.

بهترین موضوع در معارف مهدوی «تشکیلاتی بودن ولایتمداران» است
در معارف مهدوی بهترین موضوع برای پرداختن به آن «تشکیلاتی بودن ولایتمداران و رشد کردن در تشکیلات» است. بقیۀ موضوعات، این اولویت را ندارند. البته خوب است در اولویت های بعدی، خیلی کارهای خوب دیگر هم انجام دهیم. ولی مسائل دیگر، اینقدر به مهدویت ارتباط ندارند، شما وقتی از مهدویت سخن می گویید، یعنی: «اقامۀ حق در عالم و مستقر نمودن ولی الله الاعظم در اوج قدرت در جهان» و این نیاز به تشکیلات و نیروهای تشکیلاتی دارد.

باید توسط نیروهای مذهبی گفتگوی انتقادی دربارۀ نیروهای مذهبی را در جامعه افزایش دهیم/طلبه ها، بسیجی ها، هیأتی ها چقدر می توانند کار جمعی کنند؟!
ما باید توسط نیروهای مذهبی گفتگوی انتقادی دربارۀ نیروهای مذهبی را در جامعه افزایش دهیم. طلبه های حوزه، چقدر می توانند کار جمعی کنند؟ بسیجی ها چقدر می توانند کار جمعی کنند؟ هیأتی ها چقدر می توانند کار جمعی کنند؟ تا چهار نفر در یک هیأت در کنار همدیگر رشد می کنند، یک دفعه ای می بینید که شعبه می زنند و دو-سه تا هیأت دیگر درست می شود؛ چون نمی توانند با هم کار کنند! البته تکثر هیات ها خوب است، ولی عدم تحمل هیأتی ها کنار همدیگر، خوب نیست، این موجب می شود که آن ثمر لازم را نداشته باشد و در این هیأت ها، عناصر تشکیلاتی تربیت نشوند. در حالی که هیأت باید در درجۀ اول، خود هیاتی ها را رشد می داد. ولی متاسفانه این قدر رشدنایافته هستیم که در اثر کوچکترین اختلافی از هم جدا می شویم و برای هم فداکاری نمی کنند، عیب هم را به عهده نمی گیرند و حُسن خود را به رفقای شان نسبت نمی دهند.
اینکه مردم بروند در یک هیأتی و بگویند: «می رویم از سخنرانی یا مداحی فلان شخص استفاده می کنیم» این که کارکرد اصلی هیأت های محلی نیست؛ این مراسم است! البته مراسم برگذار کردن، خوب و لازم است. اما در مورد یک هیأت خوب، مردم باید بگویند: «وقتی در جمع این هیأت می روید، آدم می شوید!»

بسیج؛ مهمترین بستر زندگی جمعی است/ بسیج هنوز راهش را پیدا نکرده
شاید مهمترین بستر زندگی جمعی ما بسیج باشد. تصور میکنم بسیج هنوز راه خودش را پیدا نکرده است. ما باید انتقادهای خود را بین مردم بیان کنیم تا مردم فکر نکنند که تصور ما این است که ما خود را بهترین میدانیم. باید بگوییم: «ما می خواهیم کارهایی بکنیم، ولی هنوز در ابتدای راه هستیم.»

«مدارس علمیه» بستر دیگری برای رشد ما در زندگی اجتماعی/نمی شود طلبه ها قال الصادق(علیه السلام) یاد بگیرند ولی کاری با هم نداشته باشند!
محیط دیگری که باید محل رشد ما در زندگی اجتماعی باشد حوزه و مدارس علمیه است. ما باید گفتگوی انتقادی را از محیط های طلبگی خودمان شروع کنیم. نمی شود که طلبه ها در کنار همدیگر «قال الصادق(ع)» یاد بگیرند ولی هیچ کاری با هم نداشته باشند و برای هم فداکاری نکنند! و %