جایگاه والای تفکر در فرهنگ شیعه - حجت الاسلام سعیدی

جایگاه والای تفکر در فرهنگ شیعه - حجت الاسلام سعیدی

«جایگاه والای تفکر در فرهنگ شیعه» عنوان سخنرانی کوتاه و دلنشین حجت الاسلام سعیدی است که به مدت دو دقیقه تقدیم حضور جویندگان طریق معرفت می شود.

جایگاه والای تفکر در فرهنگ شیعه

«تفکر» از مفاهیم چندتباری و میان رشته‏ ای است که در علوم مختلفی مانند منطق، فلسفه، روان شناسی، اخلاق و عرفان از آن بحث می ‏شود. موضوع تفکر در اخلاق و عرفان اسلامی از جایگاه والایی برخوردار بوده و به ویژه از نقطه نظر ارتباط آن با تعقل همواره یکی از مباحث مهم نزد عرفا و فلاسفه بوده است. در این میان رویکرد عارف نسبت به این موضوع با نگاه فیلسوف متفاوت است. چالش این دو یکی از اشکال مخالفت با فلسفه است. به طور کلی، فلسفه در طول تاریخ از سه ناحیه متشرعان دین‏ باور، تجربه‏ گرایان دین‏ ستیز و عارفان محبت‏ گرا با انگیزه ‏های متفاوت مورد حمله قرار گرفته است. یکی از دلکش ‏ترین بحث ‏ها در تاریخ تفکر بشری مناظره‏ اندیشه و شهود، عقل و عشق، و دانش و بینش است. عارفان در درک مسائل ماورای طبیعت به قدرت عقل خوش بین نیستند و عقل ‏ستیزی در آثار قریب به اتفاق آنان مشاهده می ‏شود. عقل در این آثار در مقابل سه امر نهاده شده است: دل، عشق و حیرت. عقل فروشی و توصیه به عجز و حیرت، محوری ‏ترین عنصر اختلاف عرفان و فلسفه است. عارف شیفته حیرانی است اما فیلسوف حیرت زده است. 
در بحث حاضر با عنوان "جایگاه والای تفکر در فرهنگ شیعه" و در میان ابعاد مختلف انسان، بعد عقلانی، جایگاه فراتر و والاتری از دیگر ابعاد دارد و همچون نورافکنی پرفروغ، بر تارک وجودی انسان می‏ درخشد. اندیشمندان و فیلسوفان مهم ‏ترین ویژگی و فصل جداکننده انسان از حیوانات را عقل برشمرده ‏اند. عقل، پایه و اساس انسانیت، حجت و پیامبر درونی الاهی و سرچشمه منحصر به فرد کمالات نظری و علمی است. از این رو، پرورش صحیح عقل، رکن رکین پرورش دیگر ساحات وجود آدمی است؛ اگر عقل بر نفس آدمی چیره شود، چشم دلش باز شود، و اگر مغلوب شهوت شود چشم جان بسته می ‏شود.