رابطه عرضه اعمال و مراقبه

امام رضا علیه السلام فرمودند:
تُعِرضُ عَلی رَسوُلِ اللهِ - عَلَیهِ و آلِهِ السَّلام - اَعمالُ اُمَّتهِ کُلَّ صَباحٍ، اَبرارِها و فُجّارِها، فَاحذَرُوا؛ (مسند الامام الرضا علیه السلام، ج 1، ص 338)
کارهای امّت پیامبر - که درود خدا بر او و خاندانش باد -، چه نیکان و چه بدکاران، هر بامداد به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم گزارش و عرضه می شود، پس به هوش باشید!

شرح حدیث :
آنچه سبب می شود انسان کنترل و مراقبتی بر اعمال خویش داشته باشد و از تخلّف و گناه پرهیز کند، «احساس تحت نظر بودن» است. دانش آموزی که بداند کارنامه ی درس و نمراتش را به دیگران نشان می دهند، می کوشد بهتر درس بخواند. کارمندی که احساس کند عملکرد او هر چند وقت یک بار به صورت یک گزارش، به دفتر مدیر و رئیس گزارش داده می شود، سعی می کند خلافی از او سر نزند. عقیده ی به «حساب و کتاب» نقش تربیتی دارد. عقیده به خدای دانا و شنوا، بنده را در رفتارهایش دقیق می سازد. عقیده به این که اعمال ما هر روز به محضر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم عرضه می شود و آن حضرت از کارهای نیک و بد ما آگاه می شود و صالحات ما او را شاد می سازد و سیّئات ما او را غمگین، سبب می شود مایه ی رضایت او را فراهم کنیم و از کاری که او را ناراحت کند، بپرهیزیم. ما عقیده به «امام زمان» داریم، پیشوایی که زنده است و بر اعمال ما ناظر است و کارهای ما را می داند. این عقیده هم نقش مهمّی در «کنترل بر اعمال» دارد. چه امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) که زنده است، و چه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم که وفات یافته است، از اعمال ما آگاهند. بالاتر از اینها، خداوند هم آگاه است و فرشتگان هم می بینند و نیک و بد اعمالمان را ثبت می کنند. ما در حصار و حیطه ی مراقبتهای ویژه قرار داریم. مواظب باشیم خطایی از ما سر نزند.

-------------------------------------------------------------------------------

منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).