دوست بد - راهی به سوی تباهی دنیا و آخرت

به مناسبت در پیش بودن شهادت امام جواد (علیه السلام) حدیثی از آن امام بزرگوار را مورد مطالعه خویش قرار می دهیم؛ باشد که با عمل به سیره آن بزرگوار و سایر معصومین (علیهم السلام) به وظیفه دینی خود عمل کرده باشیم إن شاءالله.
آن حضرت می فرمایند: «إیّاكَ وَ مُصاحَبَةُ الشَّریرِ، فَإنَّهُ كَالسَّیْفِ الْمَسْلُولِ، یَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ یَقْبَحُ اءثَرُهُ؛ مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چون كه او همانند شمشیرى زهرآلود، برّاق است كه ظاهرش زیبا و اثراتش زشت و خطرناک خواهد بود.»[1] این حدیث حضرت امام جواد، ابن الرضا (علیهما السلام) را باید در زمانه ی ما خیلی جدی گرفت. خیلی از افراد با شنیدن اینگونه احادیث، آه از نهادشان برمی آید که ای کاش این سخنان گهربار را جدی تر می گرفتند و با کسانی دوست نمی شدند که زندگی آنها را تباه سازد.

مطالعه این مقاله را از دست ندهید: تأثیر مؤانست و همنشينی با اشخاص بد

با توجه به حدیث فوق، دو نوع دوست بد برای انسان قابل تصور است:
1ــ دوستی که در این دنیا، بد بودن او گریبان انسان را خواهد گرفت. دوستی با افراد معتاد و اراذل و اوباش و مانند آن.
2ــ دوستی که بدی او در این دنیا شاید به ظاهر گریبان انسان را نگیرد و حتی شاید که سود ظاهری هم داشته باشد؛ ولی دین و ایمان انسان را به ورطه نابودی می کشد. مثل همنشینی با افراد به ظاهر درسخوان و به اصطلاح روشنفکر، که تا دو کلمه یاد می گیرند، نعوذبالله در مقابل خدا موضع گرفته و ادعای ضد و نقیض بودن علم و دانش با آموزه های دینی را دارند. همنشینی با این افراد، شاید در ظاهر برای انسان عواقبی نداشته باشد (اهل اعتیاد و امثال آن نبوده و برعکس، انسان را به کار و فعالیت فرا می خوانند) ولی انسان در آن دنیا به عینه متوجه می شود که دین و ایمان خودش را به او فروخته است و باید عواقبش را بپردازد و با عذاب های خداوند دست و پنجه نرم کند. قرآن کریم در این باره می فرماید: «وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلىَ‏ يَدَيْهِ يَقُولُ يَلَيْتَنىِ اتخََّذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا* يَاوَيْلَتىَ‏ لَيْتَنىِ لَمْ أَتخَّذْ فُلَانًا خَلِيلًا* لَّقَدْ أَضَلَّنىِ عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنى‏؛ و روزى كه شخص ظالم انگشتان حسرت به دندان گرفته و گويد: اى كاش من (در دنيا) با رسول حق راهى (براى دوستى و طاعت) پيش مى‏ گرفتم.* واى بر من، اى كاش كه فلان (مرد كافر و رفيق فاسق) را دوست نمى‏ گرفتم.* رفاقت او مرا از پيروى قرآن پس از آنكه به من رسيد محروم ساخت و گمراه گردانيد.»[2]

شاید بد نباشد به عنوان حسن ختام ۲۰ نشانه از دوستان بد را بشماریم:
۱. وقتی به آنها نیاز داشته باشید ناپدید می شوند.
۲. بیشتر اینها درمورد سایرین غیبت می کنند. (پس احتمالا غیبت شما را پیش دیگران بکنند.)
۳. وقتی شرایط بر وفق مراد آنها نباشد می کوشند تا بخاطر کارهای گذشته تان احساس گناه، عذاب وجدان، یاس و ناامیدی را به شما القاء کنند.
۴. دوستان بد نسبت به موفقیت و خوشحالی شما احساس واکنشی همسو ندارند.(خوشحال نیستند)
۵. نسبت به شناخت عمیق تر شما هیچگونه تمایل و رغبتی ندارند.
۶. غالب این افراد شما را بخاطر عقاید و افکارتان مورد قضاوت قرار می دهند.
۷. دوستان بد بدون هیچگونه ملاحظاتی اشتباهات و نقاط ضعف شما را به رُختان می کشند.
۸. به ندرت برای کارهای شما پا پیش بگذارند.
۹. در گفتگوها سعی دارند محوریت بحث را به سمت خود بکشانند.
۱۰. هرگز بخاطر شما در مقابل مخالفان و دشمنان شما ایستادگی نمی کنند.
۱۱. دوستان بد غالباً افراد بدقولی هستند.
۱۲. آنها به شدت خودخواه هستند.
۱۳. از زخم زبان زدن و شماتت شما کوتاهی نمی کنند.
۱۴. طوری مقابل دیگران حرف می زنند که باعث خجالت و شرمساری شما شوند.
۱۵. در وقت نیاز و بیکاری سراغ شما را می گیرند.
۱۶. در مقابل حرفهای شما معمولا افراد زودرنجی هستند.
۱۷. اشتباهات گذشته شما را مانند چکشی همواره به سر شما می کوبند.
۱۸. دارای فاز منفی هستند و این روحیه خود را سعی دارند به شما و سایرین منتقل نمایند.
۱۹. حوادث و مسائل مهم زندگی شما برای آنها کوچکترین اهمیتی ندارد و زود آنرا فراموش می کنند.
۲۰. زمانی که امورات به نفع آنها نباشد و چرخ بر وفق مرادشان نباشند، طوری برخورد می کنند که انگار اصلا شما را نمی شناسند.[3]

خداوند همه ما را یاری کند دوستانی برگزینیم که در این دنیا و آن دنیا سبب سرافکندگی ما نباشند.

مطالعه این مقاله هم پیشنهاد می شود: آداب دوستی

پی نوشت:
1ــ بحار الأنوار (ط - بيروت) / ج‏71 / 198
2ــ فرقان/27 و28 و 29.
3ــ اقتباس از سیمرغ