انسان شناسی / جلسه 13

 انسان ساختاری دارد که با تک تک اجسام و اشیاء عالم ارتباط دارد.
انسان در اشیاء اثر می گذارد و از اشیاء اثر می پذیرد. این اثر صرفاً یک اثر جسمی نیست بلکه ساختار نفس انسان با اشیاء و مواد ارتباط دارد. نفس با مواد و اجسام عالم، با بوها، مزه ها، اصوات و با همه ظهورات ماده یک ارتباط و سنخیت وجود دارد. نفس و حقیقت انسان متأثر از ارتباط با مواد عالم است.

در انسان شناسی باید بدانیم که انسان موجودی است که با همه این عالم با ظاهر مادی و پشت صحنه با معنویات و ملکوتش ارتباط دارد.هیچ چیز در عالم ماده وجود ندارد مگر این که انسان با آن ها سنخیت دارد.

در قرآن کریم داریم؛ صفراء ... لونها تسر الناظرین؛[سوره بقره - آیه 69] یک زرد فاخری که برای انسان شادی آور است، یا مشکی که کراهت دارد روی نفس اثر دارد. میوه ها به غیر از این که آثار جسمانی دارند، آثار روحانی هم دارند. توصیه شده بر تربت سیدالشهداء علیه السلام سجده کنید، حجاب های هفت گانه را برطرف می کند.
«خلق لکم ما فی الارض جمیعاً»؛[سوره بقره - آیه 29] بین ما و زمین و موجودات آسمانی و زمینی سنخیت و ارتباط وجود دارد. طلوع، غروب و چیزهایی که در قرآن بیان شده در انسان تأثیرگذار است. روح متأثر از ارتباط با مواد است. دیدنی های انسان در نفس تأثیر می گذارد.
در انسان شناسی باید بدانیم که انسان موجودی است که با همه این عالم با ظاهر مادی و پشت صحنه با معنویات و ملکوتش ارتباط دارد. می تواند با فرشته ها، جن ها و شیاطین ارتباط برقرار کند یعنی سنخیتی دارد که می تواند ارتباط برقرار کند. هیچ چیز در عالم ماده وجود ندارد مگر این که انسان با آن ها سنخیت دارد.

زندگی دائماً صحنه زمین خوردن و بلند شدن است. یکی از وجوه خودشناسی این است که ساختار وجودی ما طوری است که به شیطان نیاز دارد. و اگر شیطان نباشد ما دفن می شویم و هیچ رشدی نمی کنیم.

شیطان در صراط مستقیم چهار نوع حمله دارد. پس معلوم است که شیطان ساختار نفس ما را می شناسد و می داند که الان باید از کدام جهت حمله کند؟
«انّ الشیطان لکم عدو فاتخذوه عدوا»؛[سوره فاطر - آیه 6] شیطان دشمن شماست، شما هم با او دشمنی کنید. یک مبارزه حقیقی بین انسان و شیطان است. یک مسابقه جذاب است که انسان هیچ وقت دچار رخوت و کسالت و بی انگیزگی نیست. یعنی روی صراط مستقیم توی جهنم دارد به سمت بهشت حرکت می کند. پس اگر انسان اهل مبارزه نباشد و به این هیجان اهمیت ندهد، معنایش این است که در حمله های چهار گانه در روی صراط مستقیم که توی جهنم است آسیب می بیند. لذا ما چاره ای نداریم جز این که در زندگی حواسمان به این ماجرای پرهیجان باشد که موضوعی بسیار سازنده است. آن هایی که خودشان را نمی شناسند خیلی وقت ها در زندگی دچار رخوت و کسالت می شوند برای همین سراغ هیجانات کاذب می روند. هیجانی که او را وادار به زندگی، فعالیت، نشاط و زندگی می کند، همه انگیزه های باطل شیطانی است. اصلاً حضور شیطان روی صراط مستقیم باعث می شود که انسان هیچ وقت غفلت نکند. برای شیطان مهم نیست که از کدام جهت به ما حمله کند. مهم این است که ما روی صراط نباشیم و سقوط کنیم. لذا کسی که خودش را می شناسد یک زندگی جذاب، پرهیجان و زنده دارد. هر لحظه می تواند مورد حمله قرار بگیرد دائماً مراقب است که هیچ وقت دچار بی انگیزگی و کسالت نمی شود.
باید بدانیم یک دشمن حقیقی سر راهمان است. شیطان حتی در خواب هم به ما حمله می کند. لازم است قبل از خواب ذکر بگوییم و پاکسازی کنیم.
زندگی دائماً صحنه زمین خوردن و بلند شدن است. یکی از وجوه خودشناسی این است که ساختار وجودی ما طوری است که به شیطان نیاز دارد. و اگر شیطان نباشد ما دفن می شویم و هیچ رشدی نمی کنیم.
قرآن می فرماید: «قوا انفسکم و اهلیکم نارا»؛[سوره تحریم - آیه 6] مواظب خودتان و خانواده تان باشید که مورد حمله قرار نگیرید.

پیام هایی که با اضطراب و حسادت همراه است، الهی نیست و پیام شیطان است و آنجایی که ما دین را نمی فهمیم برای این است که خوب نفس را نمی شناسیم.

«الم اعهد الیکم یا بنی آدم ....»؛[سوره یس - آیه 60] آیا من از شما عهد نگرفتم که شیطان را عبادت نکنید، چون او دشمن آشکار برای شماست و مرا عبادت کنید؟!
در ساختار نفس انسان وضعیتی وجود دارد که به جای این که عابد خدا شود از ساختار و حقیقت خودش فاصله می گیرد و عبد شیطان می شود. خودتان هم متوجه می شوید که عبد شیطان شده اید. چون شما فطرتاً مجهز به این دستگاه هستید که می فهمید عبد خدا هستید یا شیطان.
حملات شیطان آشکار است، پیام هایش پیچیده نیست آشکار است. با این که پیام هایش آشکار است باز عابد شیطان می شویم. می دانیم که این افکار و خیالات حق نیست و مبنا و ریشه ندارد. ولی خودخواهی به او اجازه نمی دهد و انسان روی ضلالت خودش استقامت می کند تا به جهنم می رود.
«فالهمها فجورها و تقویها»؛[سوره شمس - آیه 8]
«و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم»؛[سوره یس - آیه 61] انسان ذاتاً می فهمد که خدا و راه خدا حق است. اصلاً ذات خدا شک بردار نیست. «هوالظاهر»
اولین قدمی که قرآن برمی دارد این است که شک را برطرف می کند. اگر شک داری حتماً گناه یا آلودگی داری که این حالت را پیدا کرده ای.
«بل یرید الانسان لیفجر امامه...»؛[سوره قیامه - آیه 5] انسان چون می خواهد معصیت کند، آب را گل آلود می کند. خداوند اصلاً حقیقت شک دار خلق نکرده است. هیچ عقلی نمی تواند خدا را انکار کند.
«ثم کان عاقبه الذین اساءوا السوای ان کذبوا بآیات الله»؛[سوره روم - آیه 10] انسان وقتی کاری می کند که می داند خلاف است، الهی نیست و اصرار دارد که این کار را انجام دهد، به جایی می رسد که جلوی خدا می ایستد و خدا را تکذیب می کند.
انسان با دین خدا یک سازندگی و ساختار هماهنگ دارد. نفس انسان دین خدا را راحت می پذیرد.
پیام هایی که با اضطراب و حسادت همراه است، الهی نیست و پیام شیطان است. ملائکه با ساختار انسان هماهنگ اند به انسان سجده می کنند ولی شیطان هماهنگ نیست و سجده نمی کند و با انسان درگیر است «الی وقت معلوم»
«فاقم وجهک للدین حنیفا...»؛[سوره روم - آیه 30] چهره جان و دلت را به دین خداوند متوجه کن که این دین همان فطرتی است که خداوند انسان ها را بر اساس آن خلق کرده است. دین برای انسان، و انسان برای دین خلق شده است.
آنجایی که ما دین را نمی فهمیم برای این است که خوب نفس را نمی شناسیم.
«ربنا الذی احسن کل شیء خلقاً ...».
هر آن چیزی که در صحرا نهادیم******تو زیبا بین که ما زیبا نهادیم
وقتی علائم دین خدا را زیبا نمی بینید، حتماً یک جایی گناه و خیانت کرده ای. از خمس و زکات فراری است و بعد می گوید خدا را قبول دارم. حتماً مریض است که آن چه خدا زیبا می بیند، او زیبا نمی بیند.
وقتی حرف دین می شود، دین دار کم است. صدها نفر شب عاشورا امام حسین علیه السلام را تنها گذاشتند.
«فی تقلب الاحوال عُلِم جواهر الرجال»؛[حکمت 208- نهج البلاغه] در تغییر حالت هاست که جوهر آدم ها شناخته می شود.
-------------------------------------------------------------
منبع: سایت منتظران منجی, استاد محمد شجاعی، 1393/7/16