حقیقت توبه + آواتار

اميرالمؤمنين امام علی (عليه‌السلام) :  توبه عبارت است از: پشيماني در دل، استغفار با زبان، ترک گناه در عمل و تصميم بر عدم ارتکاب مجدّد آن.[*]

«توبه» در لغت به معنای «پشیمان شدن از گناه، بازگشتن بر طریق حق و دست کشیدن از گناه»[1] است و در اصطلاح به معنای «رجوع از طبيعت[شهوات] به سوی روحانيت نفس بعد از آنکه به واسطه معاصي و کدورت نافرماني، نور فطرت و روحانيت محجوب به ظلمت و طبيعت شده است.»[2] و حقیقت توبه، استغفار و  اطاعت از پروردگار بجای اطاعت از نفس و شیطان است و لازمه آن پشیمانى و تصمیم جدی بر ترک گناه و البته سعی بر جبران گناهان است. توبه دارای پنج رکن اساسی استغفار، پشیمانی، ترک گناه، جبران گذشته و تصمیم قاطع بر عدم انجام مجدد آن است[3]

توبه از الطاف، نعمات و محبت‏ هاى ویژه الهى است که از سوی پروردگار بر بشر گنهکار ارزانى شده و خداوند در جای جای قرآن کریم از جمله آیات : «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلي‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللهِ إِنَّ اللهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ، وَ أَنيبُوا إِلي‏ رَبِّکُمْ وَ أَسْلِمُوا لَهُ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَکُمُ الْعَذابُ ثُمَّ لا تُنْصَرُونَ؛ بگو: «ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می آمرزد، زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است. و به درگاه پروردگارتان بازگردید و در برابر او تسلیم شوید، پیش از آنکه عذاب به سراغ شما آید، سپس از سوی هیچ کس یاری نشوید!»[4] بندگان گنهکار را از روی لطف به منظور نجات از ورطه تباهی و عذاب، دعوت به توبه نموده است و البته همچنان که آغاز و دعوت به توبه عنایت الهی است؛ وفای به توبه نیز جز با نیروى حفظ و نگه‏دارى خداوند میسر نمی گردد.[5] پس برای چیره شدن بر گناه و توفیق بر توبه باید آن را از خداوند مسئلت، سپس در مقام عمل توبه و تا انتهای عمر وفای به توبه را از خداوند درخواست نمود.

و در مورد استغفار باید دانست طبق فرمایش امیرالمومنین امام علی (علیه السلام) استغفار درجه ای است که افراد بلند مرتبه‌ بدان خواهند رسید و آن دارای شش مرحله است:
اول‌، از آنچه در گذشته از تو سرزده است نادم و پشیمان باشی
دوم، تصمیم جدی بگیری که هرگز به آن گناه بازگشت نکنى.
سوم، حقوق همه مردم را جبران نمائی تا هنگامی که خداوند را ملاقات می کنى  از حقوق مردم (بر گردنت) پاک باشى. (حق الناس را جبران نمائی)
چهارم، هر واجبى از واجبات الهى را که ترک و ضایع نمودى انجام دهى و حق آن‌را ادا نمایى. (قضا نمودن عبادات)
پنجم، گوشتى که از حرام بر بدنت روییده را با ریاضت و عبادت؛ مانند روزه و بیدارى شب، ذوب کنى تا دوباره گوشت بروید. (با رعایت اعتدال)
ششم، به جسم و بدنت سختى عبادت را بچشانى چنانچه به او شیرینى گناه و معصیت را چشانیده‌‏اى.[6]

پی نوشت:
[*]. فهرست غررالحکم ص ٣٩
[1]. فرهنگى فارسى معین ج1ص1160
[2]. چهل حديث امام خميني ص 231
[3]. تفسیر نمونه ج‏24 ص290
[4]. زمر آیات 53 و 54
[5]. صحیفه سجادیه دعاى 19
[6]. نهج البلاغه ص 499
--------------------------
مطالعه بیشتر در:
توبه

نکته: برای دانلود و دیدن تصویر در اندازه اصلی روی آن کلیک کنید