سخت کردن زندگی و مرگ

بدن وسیله ای برای استکمال روح است. حال اگر این وسیله دیگر برای روح قابل استفاده نباشد، روح از آن منصرف می شود. این نوع انصرافِ روح از بدن به صورت «مرگ» ظاهر می شود، حال به دو شکل روح از بدن منصرف می شود و آن را ترک می کند، یکی به این صورت که روح دیگر نیاز به بدن نداشته باشد و در آن حدّ که لازم بوده از بدن خود استفاده کرده باشد، مثل پیرمرد یا پیرزنی که قلبش از کار می افتد، حال اگر قلبش را تحریک کنید و شوک دهید، کلیه اش یاری نمی کند و از کار می افتد و اگر کلیه را مدد کنید، عضو دیگری شروع به ناسازگاری می کند، چون روح یا نفسِ او به صورت تکوینی می خواهد از بدن منصرف شود و این انصراف از یک عضوی شروع می گردد. نوع دیگرِ انصرافِ نفس از بدن به علت مشکلی است که برای بدن پیش می آید، مثل نقصانی که در حوادث رانندگی و یا در حوادث غیرطبیعی دیگر برای بدن انسان پیش می آید، در این حالت هم اگر بدن طوری خراب شد که برای روح قابل استفاده نبود، روح از بدن منصرف می شود.

اگر به هر دلیل روح نتوانست بر بدنِ خود نظر کند و آن را تدبیر نماید، یا به جهت نوع اول یا به جهت نوع دوم، دیگر مرگ را باید به عنوان واقعیت پذیرفت، چون موضوعِ انصراف روح در میان است و روح چیزی نیست که در کنترل ما و یا در کنترل پزشک باشد، در چنین حالتی نباید مرگ خود را با دستگاه هایی که در پزشکی به کار می گیرند سخت تر کنید، تا آن جا که گاهی به خاطر ترس از مرگ، همه ی زندگی را صرف رفتن از یک پزشک به پزشک دیگر نمایید. باید متوجه باشیم پناه بردن به دستگاه های فرار از مرگ، زندگی و مرگ را سخت تر می کند، ولی مرگ را نمی توان از بین برد، زیرا هدف خلقت ما در دنیا برای این نبوده که برای همیشه این بدن را داشته باشیم تا ما هدف خود را برای همیشه حفظ بدنمان قرار دهیم. هنر آن است که بدن را به عنوان ابزاری موقت بنگریم و از موقتی بودن آن غفلت نکنیم و هر چیزی که می خواهد موقتی بودن این بدن را از ما پنهان کند، یک حیله بشناسیم، زیرا ما را از درست روبه روشدن با مرگ محروم می کند. امیرالمؤمنین(علیه السلام) به فرزندشان تذکر می دهند: «یا بُنَی إنّکَ إنَّما خُلِقْتَ لِلْاخِرَةِ لا لِلدّنْیا وَ لِلْفَناءِ لا لِلْبَقاء وَ لِلْمُوتِ لا لِلْحَیاةِ»[1] ای فرزندم! حقیقت این است که تو برای آخرت آفریده شده ای و نه برای دنیا و برای فنا آفریده شده ای و نه برای بقاء و برای مردن آفریده شده ای و نه برای زنده ماندن و لذا در ادامه می فرمایند: «یا بُنَی اَکْثِرْ مِنْ ذِکْرِالْموت» فرزندم! بسیار به یاد مرگ باش.