ورزش به مثابه ارزش

«فعالیت بدنی از بروز بیماری های فشارخون، انواع سرطان ها، دیابت و چاقی پیشگیری می کند و به سلامت جسمی و روحی منجر می شود و احساس شادابی و اعتماد به نفس به فرد می دهد، بنابراین نباید کمبود امکانات و نبود وقت را بهانه ای برای نداشتن فعالیت بدنی ذکر کنیم و هر فرد می تواند با توجه به شرایط اش به طور متوسط روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی متوسط داشته باشد و حتی می تواند این زمان را به دو تایم 15 دقیقه ای تقسیم کند.»

گفتگو با کارشناسان و مسئولان ورزشی
گاهی چیزهای بسیار مهم در زندگی ما اتفاق می افتد که ما از آن غافل ایم و شاید زمانی متوجه آن شویم که دیگر خیلی دیر شده است. اگر نگاهی به آمار رو به افزایش بیماری های قلبی عروقی، دیابت، چاقی، انواع سرطان ها، افسردگی، اضطراب و... بیندازید، حتما متوجه خواهید شد که ورزش نکردن و نداشتن تحرک بدنی یکی از همان اتفاقات مهمی است که زندگی ما را احاطه کرده و ما از آن غافل شده ایم. درکشورهای مختلف بین 60 تا 85 درصد از افراد تحرک کافی ندارند و اگر بگوییم زندگی بی تحرک باعث افزایش شدید آمار مرگ و میر و افزایش بیماری های غیرواگیر می شود، اغراق نکرده ایم. در ادامه با برخی از مسئولان در مورد باورهای رایج در جامعه به گفتگو نشسته ایم.
مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت حرف هایش را با بیان آماری نگران کننده شروع می کند: «عامل حدود 50 تا 60 درصد بیماری ها کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی مناسب است و بیش از 70 درصد مردم کم تحرک هستند و این کم تحرکی در زنان بیشتر از مردان است.»
مادران باید الگوی ورزش خانواده باشند:
دکتر رخشانی، مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت
دکتر رخشانی در ادامه حرف هایش توضیح می دهد که: «تحرک بدنی تعاریف مختلفی دارد و سه نوع تحرک بدنی داریم: خفیف، متوسط و شدید یا قوی. در واقع ورزش فعالیت بدنی قوی یا شدید است و ما توقع نداریم که همه مردم ورزش کنند و حتما به سالن ورزشی بروند یا حتما یک رشته ورزشی را انتخاب کنند. آن چیزی که مدنظر است این است که هر فرد بتواند به طور روزانه 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط منظم و هدف مند داشته باشد و این تحرک بدنی باید به گونه ای باشد که فرد احساس کند ضربان قلب اش تندتر می زند و شروع به عرق کردن  کند.» دکتر رخشانی فعالیت های روزانه مثل فعالیت فکری، خرید کردن و خانه داری را جزو فعالیت  بدنی خفیف دسته بندی می کند و می گوید: «هدف از فعالیت بدنی مصرف کالری و قوی شدن عضلات بدن است و مشکل اصلی ما این است که مردم اطلاعات زیادی در مورد فیزیولوژی بدن شان ندارند. مردم باید بدانند سوخت و ساز بدن چگونه صورت می گیرد و بدن در روز به چه میزان کالری نیازمند است. با آگاهی از این موارد می توانند فعالیت بدنی مناسبی داشته باشند.» مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت تاکید می کند: «فعالیت بدنی از بروز بیماری های فشارخون، انواع سرطان ها، دیابت و چاقی پیشگیری می کند و به سلامت جسمی و روحی منجر می شود و احساس شادابی و اعتماد به نفس به فرد می دهد، بنابراین نباید کمبود امکانات و نبود وقت را بهانه ای برای نداشتن فعالیت بدنی ذکر کنیم و هر فرد می تواند با توجه به شرایط اش به طور متوسط روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی متوسط داشته باشد و حتی می تواند این زمان را به دو تایم 15 دقیقه ای تقسیم کند.» دکتر رخشانی با بیان اینکه چاقی در زنان بیشتر از مردان است، تصریح می کند: «بسیاری از مشکلات عضلانی و دردهای مفاصل در زنان به دلیل بی تحرکی است و چاقی معضل دیگری است که در زنان بیشتر است و ارتباط مستقیمی با بی تحرکی دارد. این موضوع به تصورات زنان برمی گردد که فکر می کنند چون از صبح مشغول فعالیت روزانه خود هستند، نیازی به تحرک بدنی و یا ورزش ندارند.» وی نقش مادر خانواده را در ترویج فرهنگ ورزش بسیار مهم ذکر می کند: «مادر نقش مدیریتی اعضای خانواده را دارد و می تواند برای اعضای خانواده الگوی مناسبی در زمینه ورزش کردن باشد و آنها را به فعالیت بدنی تشویق کند. همان طور که مادر خانواده، از فرزندان اش در مورد خوردن غذا سوال می کند باید در مورد ورزش روزانه هم بپرسد و آنها را تشویق به این کار کند.»
رییس اداره آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت حرف هایش را این گونه به پایان می برد: «نیازی نیست که حتما هر فرد یک رشته ورزشی را انتخاب کند و یا حتما باید امکانات خاصی مثل پیاده روی اختصاصی و یا پیست دوچرخه  وجود داشته باشد تا به فعالیت بدنی بپردازد. اگرچه وجود همه اینها مطلوب است اما همه ما باید قبول کنیم برای سلامت مان وقت بگذاریم و برنامه ریزی کنیم. باید بر رفتارمان مدیریت داشته باشیم و ورزش را جزو فعالیت های روزانه قرار دهیم و این رفتار تبدیل به عادت شود. دوم آنکه به رفتارمان نظارت داشته باشیم، یعنی اگر هر روز ورزش کردیم، به خودمان پاداش بدهیم و یا اگر یک روز میزان فعالیت بدنی مان کاهش یافت، روز بعد آن را جبران کنیم. سوم آنکه همه افراد جامعه، یکدیگر را برای ورزش کردن تشویق کنند.»
ورزش به شرط نشاط:
محمدرحیم جهانگیری، دبیر فدراسیون ورزش های همگانی
بسیاری از افراد بر این باورند که تحرک و فعالیت روزانه با ورزش تفاوت خاصی ندارد و مهم این است که فقط کمی تحرک داشته باشیم. محمدرحیم جهانگیری، دبیر فدراسیون ورزش های همگانی در این باره می گوید: «تحرک بدنی و ورزش دو مقوله جدا هستند و کارشناسان تعاریف مختلفی از آن ارایه کرده اند. ورزش همگانی انجام بازی یا حرکات بدنی برای همه با هدف شادابی، نشاط و تندرستی است. جهانگیری تاکید می کند: «ممکن است که کارگری روزانه فعالیت بدنی زیادی داشته باشد و کار کند، اما هدف اش درآمدزایی است و حتی ممکن است حرکاتی انجام دهد که به بدن اش آسیب برساند. زمانی که فرد با هدف شادابی و نشاط فعالیتی انجام دهد، ورزش محسوب می شود.» وی به تعریف دیگری از ورزش همگانی اشاره می کند: «هر کس در هر زمان و در هر کجا و در هر موقعیت و با کمترین امکانات می تواند به ورزش همگانی بپردازد، در صورتی که با هدف شادابی و نشاط این اقدام صورت گیرد.» دبیر فدراسیون ورزش های همگانی خاطرنشان می کند: «زندگی ماشینی افراد را طوری بار آورده که به جای آنکه از عادات مضرشان دست بکشند، عادات مفیدشان مثل ورزش کردن را کنار می گذارند. اگر مردم بدانند ورزش کردن، پیاده روی، گشت در طبیعت، فعالیت فیزیکی چه قدر برای جسم و روح شان مفید است و باعث استحکام خانواده می شود، هرگز آن را کنار نمی گذارند.» نکته حایز اهمیت آن است که بیشتر فعالیت های سازمان تربیت بدنی معطوف به ورزش های قهرمانی است و مردم بیشتر تماشاگر این مسابقات هستند، به جای اینکه خود نیز تشویق به ورزش شوند.
جهانگیری در این باره توضیح می دهد: «بر طبق قانون یک درصد از کل بودجه هر وزارتخانه یا سازمانی باید صرف ورزش کارکنان همان وزارتخانه شود، بنابراین دولت اعتبار خاصی را برای ورزش اقشار مختلف مثل کارمند، کارگر، دانشجو، دانش آموز در نظر گرفته است. بعضی از وزارتخانه ها با این بودجه اقدام به ساخت ورزشگاه کرده اند و کارکنان از امکانات اش استفاده می کنند اما برخی دیگر به جای اینکه این بودجه را صرف ورزش کارکنان خود کنند، برای تبلیغات اقدام به خرید یک تیم ورزشی می کنند.» جهانگیری با انتقاد از اجرایی نشدن این قانون می گوید: «اولا این یک درصد در اکثر مواقع داده نمی شود و دوم آنکه این بودجه به صورت صددرصد صرف ورزش کارکنان نمی شود، یعنی اگر به طور مثال حقوق ماهیانه شما 500 هزار تومان باشد، 1 درصد از آن در سال چیزی حدود 60 هزار تومان می شود و این مبلغ سهم ورزش شماست و مدیریت آن نهاد باید به طرق مختلف اعم از آموزش رشته های ورزشی یا ساخت ورزشگاه و یا خرید وسایل ورزشی برای فرد هزینه کند.» دبیر فدراسیون  ورزش های همگانی به قانون جدیدی که دولت تصویب کرده نیز اشاره می کند: «براساس مصوبه دولت، کارمندان دولت می توانند هفته ای دو ساعت به ورزش همگانی بپردازند.» اما جای خالی برنامه های تبلیغاتی تأثیرگذار در زمینه ورزشی بسیار خالی است. برنامه هایی که مردم را تشویق به ورزش و فعالیت فیزیکی کند.
دبیر فدراسیون ورزش های همگانی کمبود اعتبار را دلیل این امر می داند و می گوید: «اعتباری که در اختیار ماست، بسیار ناچیز و کم است و امکان اینکه به صورت گسترده در صدا و سیما و یا نهادهای دیگر اقداماتی انجام دهیم، وجود ندارد. تنها کاری که می توانیم انجام دهیم، این است که به نهادهای دیگر مثل صدا و سیما طرح هایمان را ارایه می کنیم که متاسفانه با توجه به تشکیلات شان موردی و سلیقه ای عمل می شود.» جهانگیری تاکید می کند: «هر چه قدر بودجه برای ترویج ورزش های همگانی صرف شود، درواقع صرفه جویی قابل توجهی در بیمارستان سازی، مشکلات اجتماعی، خانوادگی و جلوگیری از بیماری ها خواهد شد.» دبیر فدراسیون ورزش های همگانی حرف هایش را با توصیه به مردم به پایان برد:  «اگر مردم بدانند با روزی نیم ساعت ورزش چه قدر در هزینه های اقتصادی، اجتماعی صرفه جویی می شود و طراوت و نشاط و شادابی و همچنین هم بستگی خانوادگی آنها دو چندان می شود، هرگز ورزش را فراموش نخواهند کرد.»
روزی نیم ساعت ورزش کنید:
دکتر حسین ملک افضلی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر حسین ملک افضلی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران فعالیت بدنی را یکی از عوامل موثر بر سلامت انسان در پیشگیری از بیماری های غیرواگیر مانند بیماری های قلبی عروقی، انواع سرطان ها، دردهای مفاصل و... ذکر می کند و می گوید: «هر فرد برحسب سن باید حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط تا شدید داشته باشد، به نحوی که ضربان قلب اش از حالت عادی تندتر بزند. علاوه بر آن به افراد زیر 18 سال توصیه می شود روزی یک ساعت فعالیت بدنی (ورزش کردن و بازی کردن و دویدن) داشته باشند و افراد بالغ 5 روز در هفته 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط یا شدید داشته باشند.» دکتر ملک افضلی اولین اولویت برای گسترش فرهنگ ورزش در جامعه را توجه به ورزش کودکان و نوجوانان عنوان می کند و می گوید: «مدارس نقش مهمی در نهادینه کردن فرهنگ ورزش دارند. آموزش و پرورش باید علاوه بر فراهم آوردن امکانات ورزشی، آموزش های لازم را برای بچه ها در نظر گیرد.» وی خاطرنشان می کند: «متاسفانه اکثر مدارس فضای کافی برای ورزش ندارند و علاوه بر آن فضای ایمن برای فعالیت بچه در بیرون از منزل نیز فراهم نیست، در نتیجه بسیاری از والدین به دلیل نگرانی از فعالیت بدنی فرزندشان جلوگیری می کنند.» دکتر ملک افضلی تاکید می کند: «در سال های اخیر به دلیل نوع تغذیه و بی تحرکی کودکان که مدام در پای کامپیوتر هستند، آمار چاقی در کودکان افزایش یافته است و این چاقی مبنای بسیاری از بیماری ها در بزرگسالی خواهد بود، بنابراین فرهنگ ورزش کردن باید از دوران کودکی شکل بگیرد تا در آینده نیز ادامه داشته باشد. در این بین خانواده ها، آموزش و پرورش و شهرداری نقش اساسی را ایفا می کنند.» وی با اعتقاد به اینکه باید شرایط و امکانات ورزش کردن در شهرها و روستاها فراهم شود، می گوید: «باید تغییراتی در مسیر خیابان ها و جاده ها ایجاد شود تا مردم بتوانند با دوچرخه رفت و آمد کنند. در بسیاری از کشورها در خیابان مسیر ویژه ای برای دوچرخه سواری وجود دارد، اما در حال حاضر وضعیت ترافیک ما به گونه ای است که نمی توان این کار را انجام داد. حتی وضعیت پیاده روها به گونه ای نیست که بتوان به راحتی ورزش پیاده روی انجام داد.» دکتر ملک افضلی در پایان حرف هایش تاکید کرد: «ورزش کردن یک علم است و برای به دست آوردن این علم باید همه افراد جامعه ورزش را جزو برنامه روزانه شان قرار بدهند.»
ورزش باید به یک ارزش تبدیل شود:
دکتر مرندی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس
دکتر مرندی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نقش آموزش و پرورش در نهادینه کردن فرهنگ ورزش را بسیار حیاتی دانسته و می گوید: «آموزش و پرورش باید آموزش سلامت را جزو برنامه های درسی دانش آموزان قرار بدهد تا از این طریق بچه ها با اصول سلامت آشنا شوند و به اهمیت ورزش پی ببرند.» وی ادامه می دهد: «کشورهایی مانند سریلانکا، کوبا و کاستاریکا با وجود آنکه GDP پایین داشتند ولی در برنامه های سلامت موفق عمل کرده و از حدود 50 سال پیش آموزش مراقبت های اولیه را در اولویت قرار داده اند.» دکتر مرندی تاکید می کند: «ورزش و فعالیت بدنی باید به یک ارزش در جامعه تبدیل شود و همه ورزش کنند.» وی ادامه می دهد: «برای این منظور باید امکانات لازم برای ورزش کردن فراهم باشد و همچنین رسانه ها به ویژه صدا و سیما نقش اساسی در ترویج فرهنگ ورزش در جامعه دارند.» دکتر مرندی توجه به ورزش زنان را از اولویت ها ذکر می کند و می گوید: «علاوه بر آنکه زنان سکان دار سلامت خانواده هستند، توجه به سلامتی آنها نیز بسیار اهمیت دارد. ایجاد مکان های اختصاصی برای ورزش زنان و قابل دسترس بودن این مکان ها و همچنین آموزش آنها باید جزو اولویت ها باشد.» دکتر مرندی خاطرنشان می کند: «دولت باید برای کارمندانی که ورزش می کنند، اقدامات تشویقی در نظر بگیرد و اقداماتی مانند پیاده روی خانوادگی باید به طور مداوم وجود داشته باشد.»