ماه رجب؛ فرصتی استثنایی
هركس يك روز از روزهاى نخست يا ميانه يا آخر رجب را روزه بگيرد، خداوند گناهان گذشته و آيندهاش را می آمرزد، و هركس سه روز در دهه اول و سه روز در دهه دوم و سه روز در دهه سوم رجب روزه بدارد، گناهان گذشته و آيندهاش آمرزيده میشود و هركس يك شب از شب هاى رجب را به عبادت زنده بدارد، خدايش از آتش آزاد میفرمايد و شفاعت او را در مورد هفتاد هزار خطا كار میپذيرد، و هركس در ماه رجب براى خشنودى خداوند صدقه يى بپردازد، خداوندش روز قيامت در بهشت با پاداشهايى او را گرامى میدارد كه هيچ چشم چنان پاداش هایی نديده و هيچ گوش چنان پاداش هایی نشنيده و بر هيچ دلى خطور نكرده است.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
قَالَ موسی بن جعفر«علیه السلام»: رَجَبٌ شَهْرٌ عَظِيمٌ يُضَاعِفُ اللَّهُ فِيهِ الْحَسَنَاتِ وَ يَمْحُو فِيهِ السَّيِّئَاتِ مَنْ صَامَ يَوْماً مِنْ رَجَبٍ تَبَاعَدَتْ عَنْهُ النَّارُ مَسِيرَةَ مِائَةِ سَنَةٍ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّة.[1]ماه رجب، ماه بزرگى است كه در آن حسنات چند برابر و گناهان در آن محو میشود. كسى كه يك روز در ماه رجب روزه بگيرد، آتش جهنّم به اندازه يك صدسال از او فاصله میگيرد، و كسى كه سه روز در آن ماه روزه بگيرد، بهشت براى او واجب می یشود.
وقتی حضرت می فرمایند کسی که در ماه رجب یک روز، روزه بدارد، آتش جهنم به اندازة یک صدسال از او دور می شود؛ بدان معنی است که از آن طریق جان و روح و روان در کلّ زندگی جهتی می گیرد که آن جهت به سوی اعمالی نیست که در قیامت منجر به ورود در جهنم شود و بر همین قیاس بدانید این که می فرمایند: «بهشت بر او واجب می شود» چون جهت کلی او به سوی رحمت الهی سیر می کند.
ماه ها؛ منازل و مراحلی هستند که انسان در بستر آن ها به سوی مرگ و منازل بعد از آن سیر می کند، و لازم است انسان در هر منزلی حقِ آن ها را اداء کند.
باید از فرصت ها استفاده کرد و بهترین اعمال را در فرصت های پیش آمده انجام داد تا چون به ابدیت خود وارد شدیم، خود را ملامت نکنیم. زیرا بالاخره در آن عالم از فرصت ها پرس و جو می شویم و نهایتاً به سوی اعمال خود رهسپار می گردیم. و رمزالرموز همّت های بلند اولیاء الهی و بزرگان وادی ایمان نکتة فوق است که نگذاشتند در محدودة کوچک دنیا، فرصت ها از دست برود.
پس از ماه محرم که ماه حرام خداوند و حَرم خاص الهی بود و از آن خارج شدیم، حال با ظهور ماه رجب دوباره حریم خاص الهی ظاهر شده. ماهی که پروردگار عالم اجازه نمی دهد حتی با بندگان کافر او بجنگند، پس نظر محبتش در این ماه به بندگان مؤمنش بسیار بیشتر است و از رعایت اعمال دینی در این ماه بیشتر از هر زمان دیگر خوشنود می شود.
آنچه امیدواری را صد چندان می کند قول رسول خدا«صلی الله علیه وآله» است که می فرماید:
«إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى نَصَبَ فِي السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَكاً يُقَالُ لَهُ الدَّاعِي فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ يُنَادِي ذَلِكَ الْمَلَكُ كُلَّ لَيْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى لِلذَّاكِرِينَ طُوبَى لِلطَّائِعِينَ وَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَا جَلِيسُ مَنْ جَالَسَنِي وَ مُطِيعُ مَنْ أَطَاعَنِي وَ غَافِرُ مَنِ تَغْفَرَنِي الشَّهْرُ شَهْرِي وَ الْعَبْدُ عَبْدِي وَ الرَّحْمَةُ رَحْمَتِي فَمَنْ دَعَانِي فِي هَذَا الشَّهْرِ أَجَبْتُهُ وَ مَنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ وَ مَنِ اسْتَهْدَانِي هَدَيْتُهُ وَ جَعَلْتُ هَذَا الشَّهْرَ حَبْلًا بَيْنِي وَ بَيْنَ عِبَادِي فَمَنِ اعْتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إِلَيَّ. [2]خداوند در آسمان هفتم فرشته ای را قرار داده که به او «داعی» گویند. چون ماه رجب فرا رسد آن فرشته از سر شب تا صبح ندا سر می دهد! خوشا به حال ذاکران و یادآوران خدا، خوشا به حال مطیعان. و خداوند تعالی می فرماید: من همنشین کسی هستم که همنشین من است، من مطیع کسی هستم که مطیع من است، من بخشندة کسی هستم که تقاضای بخشش کند. ماه، ماه من، بنده، بندة من، رحمت، رحمت من. هرکس مرا در این ماه بخواند اجابتش می کنم، و هرکس از من چیزی طلب کند به او عطا کنم و هرکس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می کنم. این ماه را رشتة پیوندی بین خود و بین بندگانم قرار دادم، هرکس بدان چنگ زند به من متصل خواهد شد.
آری! روایت فوق مژدة بزرگی است برای آن هایی که می خواهند زندگی دینی خود را سر و سامان دهند و وارد شخصیت خاص دینی گردند و به اصطلاح در زمرة «رجبیّون» قرار گیرند. به طوری که از حضرت صادق«علیه السلام» داریم:
«إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ فِي بُطْنَانِ الْعَرْشِ أَيْنَ الرَّجَبِيُّونَ فَيَقُومُ أُنَاسٌ يُضِيءُ وُجُوهُهُمْ لِأَهْلِ الْجَمْعِ عَلَى رُءُوسِهِمْ تِيجَانُ الْمَلِكِ مُكَلَّلَةً بِالدُّرِّ وَ الْيَاقُوتِ مَعَ كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَلْفُ مَلَكٍ عَنْ يَمِينِهِ وَ أَلْفُ مَلَكٍ عَنْ يَسَارِهِ يَقُولُونَ لَهُ هَنِيئاً لَكَ كَرَامَةُ اللَّهِ يَا عَبْدَ اللَّهِ فَيَأْتِي النِّدَاءُ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ عِبَادِي وَ إِمَائِي وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَأُكْرِمَنَّ مَثْوَاكُمْ وَ لَأُجْزِلَنَّ عَطَايَاكُمْ وَ لَأُبَوِّئَنَّكُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ إِنَّكُمْ تَطَوَّعْتُمْ بِالصَّوْمِ لِي شَهْراً عَظَّمْتُ حُرْمَتَهُ وَ أَوْجَبْتُ حَقَّهُ مَلَائِكَتِي أَدْخِلُوا عِبَادِي وَ إِمَائِي الْجَنَّةَ ثُمَّ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ«علیه السلام» هَذَا لِمَنْ صَامَ شَيْئاً مِنْ رَجَبٍ وَ لَوْ يَوْماً وَاحِداً فِي أَوَّلِهِ أَوْ فِي وَسَطِهِ أَوْ فِي آخِرِه».[3] چون روز رستاخيز به پا شد، سروشى از درون عرش ندا میدهد! رجبیها كجايند؟ گروهى برمیخيزند كه چهرهشان براى مردم محشر میدرخشد، بر سرشان تاج پادشاهى آكنده از مرواريد و ياقوت است. همراه هريك از ايشان هزارفرشته از سوى راست و هزار فرشته از سوى چپ ايستادهاند و به او میگويند اى بنده خدا! كرامت خداى بر تو گوارا باد! از عرش هم ندا میآيد كه اى بندگان من! سوگند به عزت و جلال خودم جايگاه شما را گرامى و عطاى شما را فراوان قرار میدهم و غرفههايى از بهشت به شما ارزانى میدارم كه از زير آن جویها جارى است و جاودانه در آن خواهيد بود و پاداش عملكنندگان چه نيكوست، شما براى من در ماهى روزه گرفتيد كه حرمت آن ماه را بزرگ و حق آن را واجب كردهام. اى فرشتگان من! این بندگان مرا به بهشت درآوريد. امام صادق«علیه السلام» اضافه فرموده است كه اين پاداش كسى است كه چيزى از ماه رجب را روزه بگيرد، هر چند يك روز از دهه اول يا دوم يا آخر آن باشد.
در انسان به جهت داشتن نفس امّاره، درهایی به سوی جهنم هست و به جهت فطرت الهی راه هایی به سوی بهشت، و وظیفة او است تا با همت و تلاش خود جنبه های منفی خود را در کنترل درآورد و جنبه های مثبت و الهی خود را از حالت بالقوه به فعلیت در آورد، و ماه رجب و روزة آن ماه چنین امکانی را به انسان می دهد و لذا حضرت صادق«علیه السلام» می فرمایند:
«مَنْ صَامَ ذَلِكَ الْيَوْمَ تَبَاعَدَتْ عَنْهُ النَّارُ مَسِيرَةَ سَنَةٍ وَ مَنْ صَامَ سَبْعَةَ أَيَّامٍ أُغْلِقَتْ عَنْهُ أَبْوَابُ النِّيرَانِ السَّبْعَةُ وَ مَنْ صَامَ ثَمَانِيَةَ أَيَّامٍ فُتِّحَتْ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ الثَّمَانِيَةُ وَ مَنْ صَامَ خَمْسَةَ عَشَرَ يَوْماً أُعْطِيَ مَسْأَلَتَهُ وَ مَنْ زَادَ زَادَهُ اللَّهُ «عزوجل»».[4] هركس اين روز را روزه بدارد، آتش جهنّم به فاصله يك سال از او دور میشود؛ و هركس هفت روز را روزه بگيرد، درهاى هفتگانه جهنّم به روى او بسته میشود؛ و كسى كه هشت روز را روزه بدارد، درهاى هشتگانه بهشت به روى او باز میگردد؛ و هركسى كه پانزده روز، روزه بگيرد، حاجتى كه دارد برآورده میشود؛ و كسى كه بيشتر (از اين) روزه بدارد، خداوند پاداش او را افزون تر خواهد كرد.
در راستای جهت گیری به سوی صفای عقلی و قلبی، ماه رجب بستر بسیار مناسبی است و لذا حضرت موسى بن جعفر«علیه السلام» خبر می دهند:
«رَجَبٌ نَهَرٌ فِي الْجَنَّةِ أَشَدُّ بَيَاضاً مِنَ اللَّبَنِ وَ أَحْلَى مِنَ الْعَسَلِ مَنْ صَامَ يَوْماً مِنْ رَجَبٍ سَقَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ ذَلِكَ النَّهَر».[5]رجب، نام رودى است در بهشت كه از شير سپيدتر و از عسل شيرينتر است، كسى كه يك روز از ماه رجب را روزه بگيرد خداوند متعال از (زلال جارى) آن رود به او مىنوشاند.
آری! کسی که در ماه رجب با انجام اعمال مخصوص آن ماه حرمت آن را نگه دارد از نظر قلبی و عقلی در شرایطی قرار می گیرد و شخصیتی را برای خود می سازد که بر اساس آن شخصیت با آن رود روبه رو می شود که از شیر سفیدتر است، بدین معنی که جنبة عقلی او هیچ کدورت باطلی ندارد. و از عسل شیرین تر است، بدین معنی که جنبة قلبی او در چنان نشاطی است که هیچ جنبة جزیی که حاکی از دوری حق باشد در او نیست.[6]
انسانی که توانست در ماه رجب شخصیت خود را سامان دهی کند به چنان بصیرتی می رسد که نه تنها خود را از مهلکه های انحراف نجات می دهد، بلکه اطرافیان خود را نیز به سوی هدایت الهی رهنمون می گردد که صورت این هدایت در قیامت به شکل شفاعت از گناهکاران ظاهر می گردد و لذا حضرت امیرالمؤمنین«علیه السلام» می فرمایند:
«مَنْ صَامَ يَوْماً مِنْ رَجَبٍ فِي أَوَّلِهِ أَوْ وَسَطِهِ أَوْ فِي آخِرِهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ مِنْ رَجَبٍ فِي أَوَّلِهِ وَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ فِي وَسَطِهِ وَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ فِي آخِرِهِ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ أَحْيَا لَيْلَةً مِنْ لَيَالِي رَجَبٍ أَعْتَقَهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ وَ قَبِلَ شَفَاعَتَهُ فِي سَبْعِينَ أَلْفَ رَجُلٍ مِنَ الْمُذْنِبِينَ وَ مَنْ تَصَدَّقَ بِصَدَقَةٍ فِي رَجَبٍ ابْتِغَاءَ وَجْهِ اللَّهِ أَكْرَمَهُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِي الْجَنَّةِ مِنَ الثَّوَابِ بِمَا لَا عَيْنٌ رَأَتْ وَ لَا أُذُنٌ سَمِعَتْ وَ لَا خَطَرَ عَلَى قَلْبِ بَشَر».[7]
هركس يك روز از روزهاى نخست يا ميانه يا آخر رجب را روزه بگيرد، خداوند گناهان گذشته و آيندهاش را می آمرزد، و هركس سه روز در دهه اول و سه روز در دهه دوم و سه روز در دهه سوم رجب روزه بدارد، گناهان گذشته و آيندهاش آمرزيده میشود و هركس يك شب از شب هاى رجب را به عبادت زنده بدارد، خدايش از آتش آزاد میفرمايد و شفاعت او را در مورد هفتاد هزار خطا كار میپذيرد، و هركس در ماه رجب براى خشنودى خداوند صدقه يى بپردازد، خداوندش روز قيامت در بهشت با پاداشهايى او را گرامى میدارد كه هيچ چشم چنان پاداش هایی نديده و هيچ گوش چنان پاداش هایی نشنيده و بر هيچ دلى خطور نكرده است.
رسول خدا«صلی الله علیه وآله» می فرمایند: «فَمَنْ صَامَ مِنْ رَجَبٍ يَوْماً اسْتَوْجَبَ رِضْوَانَ اللَّهِ الْأَكْبَرَ».[8] هرکس یک روز از ماه رجب را روزه بدارد مستوجب رضوان الله اکبر می شود.
و نیز می فرمایند: «رَجَبٌ شَهْرُ اللَّهِ وَ شَعْبَانُ شَهْرِي وَ رَمَضَانُ شَهْرُ أُمَّتِي ثُمَّ قَالَ: مَنْ صَامَهُ كُلَّهُ اسْتَوْجَبَ عَلَى اللَّهِ ثَلَاثَةَ أَشْيَاءَ، مَغْفِرَةً لِجَمِيعِ مَا سَلَفَ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ عِصْمَةً فِيمَا بَقِيَ مِنْ عُمُرِهِ وَ أَمَاناً مِنَ الْعَطَشِ يَوْمَ الْفَزَعِ الْأَكْبَرِ فَقَامَ شَيْخٌ ضَعِيفٌ وَ قَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنِّي عَاجِزٌ عَنْ صِيَامِهِ كُلِّهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ «صلی الله علیه وآله» صُمْ أَوَّلَ يَوْمٍ مِنْهُ فَإِنَّ الْحَسَنَةَ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا وَ أَوْسَطَ يَوْمٍ مِنْهُ وَ آخِرَ يَوْمٍ مِنْهُ فَإِنَّكَ تُعْطَى ثَوَابَ مَنْ صَامَهُ كُلَّهُ وَ لَكِنْ لَا تَغْفُلُوا عَنْ لَيْلَةِ أَوَّلِ جُمُعَةٍ مِنْهُ فَإِنَّهَا لَيْلَةٌ تُسَمِّيهَا الْمَلَائِكَةُ لَيْلَةَ الرَّغَائِبِ وَ ذَلِكَ أَنَّهُ إِذَا مَضَى ثُلُثُ اللَّيْلِ لَا يَبْقَى مَلَكٌ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ إِلَّا وَ يَجْتَمِعُونَ فِي الْكَعْبَةِ وَ حَوَالَيْهَا وَ يَطَّلِعُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ فَيَقُولُ لَهُمْ يَا مَلَائِكَتِي سَلُونِي مَا شِئْتُمْ فَيَقُولُونَ يَا رَبَّنَا حَاجَتُنَا إِلَيْكَ أَنْ تَغْفِرَ لِصُوَّامِ رَجَبٍ فَيَقُولُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ فَعَلْتُ ذَلِكَ».
رجب ماه خدا است و شعبان ماه من است و رمضان ماه امت من است. سپس فرمود: هرکس کلّ آن ماه را روزه بدارد، هشت چیز بر خدا نسبت به او واجب می شود. مغفرت همه گناهانی که انجام داده، و حفظ او در باقی عمرش از انحراف، و امان از عطش روز فزع اکبر. پس پیرمرد ضعیف اندامی برخاست و عرض کرد ای رسول خدا! من از روزة تمام این ماه عاجز هستم. حضرت فرمودند: اول آن ماه را روزه دار – که هر حسنه ای ده برابر حساب می شود – و وسط و آخر آن را نیز روزه بدار که در این صورت ثواب روزة همة ماه را برده ای. اما از شب جمعه اول آن ماه غفلت نکن که ملائکه نام آن را «لیلة الرغائب» نامیده اند و آن از این قرار است که چون ثلث شب جمعه گذشت تمام ملائکه به گِرد کعبه جمع می شوند. خداوند می فرماید ای ملائکه از من طلب کنید هرچیزی را که مایل هستید. می گویند: پروردگارا! حاجت ما از تو غفران روزه داران ماه رجب است، و خداوند می فرماید: چنین کردم و سپس حضرت چگونگی اعمال لیلة الرغائب را فرمودند که آن را در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی«رحمة الله علیه» تعقیب نمایید.
روایات فراوانی که از طریق رسول خدا«صلی الله علیه وآله» و ائمه معصومین«علیهم السلام» در رابطه با ماه رجب آمده نشان می دهد که هدایت گران الهی در آن ماه زمینة فراوانی در راستای هدایت معنوی انسان ها یافته اند و به ما تذکر داده اند. از جمله آن روایات؛ روایتی است که برای روزة هر روز از سی روز آن ماه برکاتی را نقل فرموده که رمز و رازهایی در آن نهفته است، و به جهت طولانی بودن آن از آوردن آن خودداری می کنیم و عزیزان را به کتاب شریف امالی صدوق، مجلس هشتادم ارجاع می دهیم و در این رابطه به ذکر این روایت بسنده می کنیم که رسول خدا«صلی الله علیه وآله» فرمودند:
«هرکس 3 روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند در برابر هر روز آن، روزة یک سال را برای او می نویسد و هرکس 7 روز آن را روزه بگیرد، درهای هفت گانه جهنم به روی او بسته می شود. و هرکس 8 روز از آن را روزه بگیرد، درهای هشت گانة بهشت به روی آن گشوده می شود و هرکس 15 روز از آن را روزه بگیرد، خداوند به راحتی از او حساب می کشد، و هرکس کلّ ماه رجب را روزه بگیرد، خوشنودی خود را برای او می نویسد، و هرکس که خداوند خوشنودی خود را برای او بنویسد، او را عذاب نمی کند».[9]
از اهمیت واردشدن در عالَم نورانی ماه رجب همین بس که در روایت داریم:
حضرت سجاد«علیه السلام» در طول ماه رجب در کنار کعبه نماز خواند و به سجده می رفت و «عَظُمَ الذّنْبُ مِنْ عَبدک، فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِک» از او شنیده می شد. و در طول اقامت در کنار کعبه جز این عمل را انجام نمی داد.[10]
وقتی رسول خدا«صلی الله علیه وآله» می فرمایند: رجب ماه خدا است، یعنی زمینة ارتباط با خدا به نحو کاملی فراهم است و لذا باید با دفع موانع و ایجاد عوامل زمینة ارتباط قلب با خدا را فراهم کرد، با استغفارهای دستورداده شده موانع را برطرف می نماییم و با ذکر «لا اله الاّ الله» و «قل هوالله احد ...» عوامل ارتباط با معبود اَحدی را فراهم می سازیم. إن شاءالله
مهم ترین ادعیه؛ ادعیة ماه رجب است که در مفاتیح الجنان آورده شده، یعنی عالی ترین نحوة ارتباط با خدا در این ماه فراهم شده است. خداوند به لطف و کرم خود همة ما را موفق به عالی ترین ارتباط با معبودمان بگرداند.
«والسلام»
منبع: لب المیزان
...........................
پی نوشت ها:
1 - ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 54
2- مستدركالوسائل، ج 7 ، ص 535
3- روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج 2
4 - ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 53 .
5- ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 53 .
6 - به کتاب «ماه رجب؛ ماه یگانه شدن با خدا» رجوع شود.
7 - روضة الواعظين و بصيرة المتعظين، ج2 ، ص401
8 - مستدركالوسائل، ج 7 ، ص 534
9- مصباح المتهجد، ص 797.
10- مفاتیح الجنان، قسمت اعمال ماه رجب.
افزودن دیدگاه جدید