احکام تقلید صدا و لهجه اشخاص و قومیت ها

ای کسانی که ایمان آورده اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آنها از اینها بهتر باشند؛ و نه زنانی زنان دیگر را، شاید آنان بهتر از اینان باشند؛ و یکدیگر را مورد طعن و عیبجویی قرار ندهید و با القاب زشت و ناپسند یکدیگر را یاد نکنید، بسیار بد است که بر کسی پس از ایمان نام کفرآمیز بگذارید؛ و آنها که توبه نکنند، ظالم و ستمگرند

پرسش: حکم تقلید صدای دیگران چیست؟ و آیا تقلید لهجه بعضی ولایات، غیبت محسوب می شود؟

یکی از تفریحات جامعه ما تقلید کردن صدای افراد مشهور و یا تقلید لهجه قومیت های مختلف است.
اما دیگر به این توجه نمی شود که آن شخص یا قومی که مورد تقلید قرار گرفته اند شاید راضی نباشند و ضربه روحی بزرگی بر آن ها وارد شود. و حتی اگر هم بعضی از آن ها راضی باشند باز هم نفس این عمل جایز نیست، چراکه موجب فتح باب تمسخر و غیبت و استهزاء می شود.
در گام بعد استفتاء از چند تن از علمای عظام به همراه جواب ایشان را می آوریم.
 نظر رهبر معظم انقلاب:
تقلید از لهجه‌ های مناطق مختلف، در صورتی که برای تمسخر و استهزاء باشد، در حرمت آن هیچ شکی نیست؛ اگرچه غیبت نیست؛ چون این لهجه خاص، امر مستوری نیست. علاوه بر اینکه اصلا عیب نیست؛ ازاین ‌رو غیبت نیست. اما اگر از روی تمسخر و استهزاء باشد، حرام است و فرقی هم نمی کند که لهجه عمومی منطقه‌ ای را تقلید کند، یا شخص خاصی را. تنها تفاوت در این است که اگر غرض او تقلید لهجه عموم باشد، این اهانت به همه آن جمعیت می شود که طبعا آثار خاص خودش را دارد؛ مثلا اگر بخواهد استحلال[1] کند، بایستی از یکایک آنها حلالیت بطلبد. اما آنجایی که یک نفر باشد، از یک نفر استحلال می کند. ولی اگر تقلید لهجه برای تمسخر نیست، حرام نیست.[2]
پرسش: حکم تقلید صدای دیگران که سبب خندیدن دیگران شود چیست؟ اگر آن شخص مرده باشد حکمش چیست ؟
پاسخ: اگر موجب تمسخر و توهین به شخص و یا اشخاصی از مؤمنین شود جایز نیست.

سوال: «متأسفانه یک کار زشتی در بین مردم رایج است که از لهجه‌های بعضی از ولایات تقلید می‌کنند؛ این آیا غیبت محسوب می شود یا نه؟
این مسلماً حرام است. در حرمت این عمل هیچ شکی نیست. لکن غیبت نیست. چون قیودی که در غیبت ذکر شد -که مقوّم معنای غیبت محرم شرعی است- در این جا وجود ندارد. یکی از قیود، مستور بودن بود. خب، این مستور نیست. علاوه بر این که عیب نیست اصلاً. کسی این را به عنوان عیب ذکر می‌کند، ولی اصلاً عیب نیست!  بنابراین وقتی عیب نبود، پس غیبت نیست. مثل این است که مثلاً بگویند: آقا عمامه سرش است؛ این «عمامه به سر بودن» عیب نیست. ذکرش بنابراین غیبت نیست.  علاوه بر این که امر ظاهری است، امر واضحی است. پس تعریف غیبت بر این صدق نمی‌کند. اما مسلماً حرام است.
این از باب تمسخر و از باب استهزاء و اینهاست.
 نظر آیت الله العظمی سیستانی:
اگر مستلزم هتک و توهین مؤمنین باشد، جایز نیست.[3]
پرسش: گاهی در بین مردم یا رسانه ها مطالبی به صورت طنز در مورد اقوام، گویش ها و فرهنگهای مختلف کشورمان بیان می شود که موجب رنجش خاطر می گردد. حکم این گونه مطالب چیست؟
پاسخ: غیبت نیست ولی اگر مستلزم اهانت و انتقاص باشد از این جهت حرام می شود.
نظر آیت الله مکارم شیرازی:
پرسش : لطفا بفرمایید که تماشا کردن برنامه هایی که در آن طنز پردازی می شود و یا تقلید صدای افراد را می کنند چه حکمی دارد؟
پاسخ : هرگونه طنز و تقلید صدا و حرکات که موجب آزار یا اهانت به افراد شود شرعاً جایز نیست و نگاه کردن به آن نیز اشکال دارد.
آیات عظام خوئی و تبریزی : اگر توهین و هتک به اهالی مؤمن آن قوم و منطقه شمرده نشود اشکال ندارد.[4]
حضرت آیت الله سبحانی:
اگر اهانت حساب شود حرام است.
حضرت آیت الله نوری همدانی:
اگر اهانت باشد و یا موجب اختلاف گردد جایز نیست.[5]
حضرت آیت الله صافی گل پایگانی:
اگر توهین و تمسخر باشد جایز نیست.

منابع:
سایتهای مقام معظم رهبری، حوزه، مکارم شیرازی، هدانا
---------------------------------
پی نوشت:
[1] طلب حلالیت
[2] برگرفته از دروس خارج معظم له (۱۳۸۹/۰۱/۳۱) – و مکاسب محرمه، ج 347، ص 3 -  و همچنین رساله آموزشی، ج 2 ، ص 78 –
[3] مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید، ج 2، ص 60.
[4] سؤال : هَلْ یَجُوزُ حِکایةُ صَوْتٍ یُضْحَکُ مِنْهُ و هُوَ مَعْرُوْفٌ انّه للَهْجَةِ قَوْمٍ مُؤمِنینَ او اهل مَنْطقةٍ مُعیّنةٍ کَذلکَ و لَمْ یَقْصُدْ اهانَتَهُمْ و لایقْصد شَخْصً بِعَیْنِهِ و انما یقصد التَّفَکُّهَ؟
 جواب : لابَأسَ مَالَم یَتَحَقَّقْ مَعَهَا هَتْکُ أهَالِیهَا المُؤمِنِینَ.(صراط النّجاة ج2 مسائل فی الغیبة ص435س1473)
[5] مسائل جدید،سید محسن محمودی،ج۶،ص۱۹۱٫.