دو صفت برتر انسان، که باید با هم باشند

همه ی ما کم و بیش عباراتی مثل «هیچ عبادتی بالاتر از کمک به خلق خدا نیست» و سخنانی به این مضمون، را شنیده ایم. گر چه در احادیث، سخنی به این مضمون داریم؛ اما آن را در کنار صفات دیگر ذکر کرده اند.
امام حسن عسکری دو صفت را بالاترین صفت انسان می داند که یکی از آنها،  کمک به خلق خدا است. «خَصْلَتانِ لَيْسَ فَوْقَهُما شَىْءٌ: أَلاْيمانُ بِاللّهِ وَ نَفْعُ الاْخْوانِ؛ دو خصلت است كه بهتر و بالاتر از آنها چيزى نيست:ايمان به خدا و سود رساندن به برادران.»[1] این حدیث، گر چه کمک به خلق خدا را از بالاترین عبادات دانسته؛ اما آن را در کنار ایمان به خدا ذکر کرده است. به عبارت دیگر، این حدیث می گوید که مابین کمک به خلق خدا و ایمان به او، رابطه تنگاتنگی برقرار است.
می دانیم که همه اعمال انسان با محک «تقوا» یعنی خداترسی و مطابق حدیث فوق، با محک ایمان به خدا سنجیده می شوند. علاوه بر این نکته، در آیات قرآن نیز به رابطه بین کمک به خلق خدا و ایمان به او اشاره شده است. «وَ الَّذينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ مَنْ يَكُنِ الشَّيْطانُ لَهُ قَريناً فَساءَ قَريناً ؛ و آنان كه اموالشان را از روى ريا و خودنمايى به مردم انفاق مى‏ كنند، و به خدا و روز قيامت ايمان ندارند [شيطان همدم آنان است‏]. و هر كس شيطان همدم او باشد بى‏ ترديد بد همدمى است.»[2]
از آنجا که کمک به دیگران در فطرت هر کسی نهاده شده است و از امور مهم بوده و اساس زندگی اجتماعی انسان ها را تشکیل می دهد، ممکن است در این زمینه سوء استفاده ها و اعمال سلیقه های شخصی، حاکم شود؛ از این رو خداوند برای در امان ماندن این صفت خوب انسان ها از امیال شخصی، آنرا با قید ایمان(به خودش) محصور کرده است.
اینک به دو ثمره مهم ایمان به خدا در موضوع کمک به خلق خدا، خواهیم پرداخت:
1ــ کسی که ایمان بخدا دارد، اگر به دیگران کمک می کند، بر سر دیگران منت نمی گذارد.[3]
2ـــ کسی که ایمان بخدا دارد، نسبت به زکات و خمس واجب مالش اهتمام دارد تا خدای ناکرده از مال خمس داده نشده(مال غیر حلال)، به دیگران کمک نکند، که هیچ ثوابی ندارد و چه بسا موجب عذاب بیشتر نیز شود.[4]
خداوند ما را توفیق دهد که هر دو خصلت خوب( کمک به خلق خدا و ایمان داشتن)در حدیث امام حسن عسکری(علیه السلام) را در زندگی خویش پیاده کنیم.
ان شاءالله

پی نوشتها:
1ــ تحف العقول ، ص498
2ــ آیه 38 نساء
3ـــ آیه 264 بقره: « اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد! بخششهاى خود را با منت و آزار، باطل نسازيد! همانند كسى كه مال خود را براى نشان دادن به مردم، انفاق مى‏كند؛ و به خدا و روز رستاخيز، ايمان نمى‏آورد؛ (كار او) همچون قطعه سنگى است كه بر آن، (قشر نازكى از) خاك باشد؛ (و بذرهايى در آن افشانده شود؛) و رگبار باران به آن برسد، (و همه خاكها و بذرها را بشويد،) و آن را صاف (و خالى از خاك و بذر) رها كند.»
4ــ موسی بن جعفر علیه السلام می فرماید: «اِنَّ الحَرامَ لاَ یَنمِی وَ اِن نَمی لاَ یُبَارَکُ لَهُ فِیهِ وَ مَا اَنفَقَهُ لَم یُؤجَر عَلَیهِ وَ ؛ همانا حرام رشد نمی کند و اگر رشد کرد برکت ندارد و اگر آن را انفاق کند ثوابی ندارد.» الكافي (ط - الإسلامية) ، ج‏5 ، ص125.