وسعت محبّت حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) به خلق
قرآن در توصیف وسعت محبّت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به بشریت می فرماید: «لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَريصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنينَ رَؤُفٌ رَحيمٌ»(توبه/128) هان ای مردم! پیامبری از جنس خود شما به سوی تان آمده که از خسارت دیدن و نابودشدن تان ناراحت می شود و در نجات شما حریص است و نسبت به مؤمنین رؤف و رحیم است.
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
1- از آن جایی که جان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به عنوان انسان کامل دارای وسیع ترین وسعت توحیدی است آن حضرت کلّ بشر را در حکم نفس خود احساس می کند و نگران تک تک انسان ها می باشند. و با توجه به همین نکته است که خداوند می فرماید: «النَّبِيُّ أَوْلى بِالْمُؤْمِنينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ» پیامبر نسبت به مؤمنین از خود مؤمنین به مؤمنین اولی ترند. زیرا جان رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به عنوان انسان کامل و کامل ترین انسان دارای وسیع ترین وسعت توحیدی در عالم مخلوقات است و اقتضای جان توحیدی آن است که او نزد همه هست و حقیقت همه و راه سعادت آن ها نزد او می باشد.
2- توحید پیامبران عاملی است که آن ها به عنوان وسیع ترین انسان ها با همه ی انسان ها به نحوی احساس یگانگی می کنند و از این جهت و به جهت محبّتی که به خلق دارند، شایسته اند تا خداوند راه نجات بشریت را به قلب آن ها وَحی نماید.
چون ما به همه ی عالم احاطه نداریم حمد و تسبیح مخلوقات را نمی فهمیم، ولی آن هایی که در مقام حق الیقین هستند و به نور الهی در عالم سَرَیان دارند و با سیر «فی الخلق مع الحق» با همه ی مخلوقات هستند متوجه آن تسبیحات هستند و این انسان های کامل هستند که در هر مرتبه و حقیقتِ هر موجودی حاضرند، مثل سریان حق در عالم [1] به این نور خود تسبیح موجودات را درک می کند و می شنوند آن تسبیح را همان طور که علی(علیه السلام) شنید آن جایی که می فرمایند: «كنتُ مع رسولِ الله بمكة، فَخَرَجْنا في بعضِ نواحيها، فمَا اسْتَقْبَلْه حجرٌ و لا شجرٌ إلا و هو يقول: السلام عليك يا رسول الله» با رسول خدا(صلی الله علیه و آله) از مکه خارج شدیم به اطراف، با هیچ سنگ و درختی روبه رو نشدیم مگر آن که می گفت: «السلام علیک یا رسول اللّه».
انسان های کامل که در مقام حق الیقین اند چون در عالم سریان دارند طوری در عالم حاضرند که گویا بدن آن ها است که تسبیح می کند، این ها که عبد تامّ خداونداند و خدا را در هر موطن و مقامی عبادت می کنند - عبادتی که جمیع عالم انجام می دهند- پس حمد می کنند خدا را به حمد عالم، و می شنوند هر آنچه شنیدنی است و تعقل می کنند هر آنچه تعقل کردنی است بدون هیچ ضعف و نقصانی. در این مقام است که زمان و مکان برایشان در هم می پیچد، در این حال می توانند در همه ی عالم تصرف کنند مثل تصرف نفوس در بدن ها. و همه ی عالم به لسان آن انسان کامل خدا را تسبیح می کنند و عبادت همه ی عالم عبادت اوست و او خود را در همه ی این مواطن احساس می نماید.
3- تا این جا نظر به مقام ولایت انسان های کامل است و این که مقام اصلی و کامل این ولایت مخصوص حضرت محمد و اهل البیت او(علیه السلام) است و با حضور در چنین مقامی است که وَحی برای بعضی از این اولیاء نازل می شود تا راه سعادت و کمال انسان ها را به آن ها برسانند. تنها کسانی می توانند وحی الهی را بگیرند که ابتدا در مقام ولیّ اللّهی قرار داشته باشند و جایگاه وجودی هر مخلوقی را احساس کرده باشند مثل آن که خود را احساس می کنند. پس وحی الهی بر قلب کسی نازل می شود که به جهت وسعت توحیدی اش حقیقت همه ی مخلوقات را می شناسد و حال از طریق وحی الهی راه کار کمال انسان ها را به آن ها متذکر می شود.
4- قرآن در توصیف وسعت محبّت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به بشریت می فرماید: «لَقَدْ جاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزيزٌ عَلَيْهِ ما عَنِتُّمْ حَريصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنينَ رَؤُفٌ رَحيمٌ»(توبه/128) هان ای مردم! پیامبری از جنس خود شما به سوی تان آمده که از خسارت دیدن و نابودشدن تان ناراحت می شود و در نجات شما حریص است و نسبت به مؤمنین رؤف و رحیم است.
ملاحظه کنید که اولاً: می فرماید رسولی است از جان خودتان. ثانیاً: این نکته ی مهمی است که می فرماید از خسارت دیدن و نابودشدن همه ی شما و نه تنها مؤمنین نگران است و سپس می فرماید نسبت به مؤمنین عنایتی خاص دارد. پس رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در ابتدای امر به جهت وسعت توحیدی شان غم تمام بشریت را می خورند.
5- وقتی انسان ها با روحیه ی توحیدی در دوستی به بشریت به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نزدیک شدند و در وسعت انسانی به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) شباهت یافتند، عزم تحقق تمدن اسلامی در آن ها شکل می گیرد، زیرا تمدن اسلامی بستر تعالی استعدادهای بشریت است و این حق همه ی انسان ها است هرچند در ابتدای امر متوجه نباشند و دلسوزی ها را حمل بر آن کنند که این ها می خواهند معادلات عقلانی جهان را به هم بزنند. قرآن می فرماید: «أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ وَ أَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كارِهُونَ»(مؤمنون/70) آن ها به پیامبران خود گفتند دیوانه اند، در حالی که آن ها به حق به نزد آن ها فرستاده شده بودند و اکثر آن ها نسبت به حق کراهت داشتند.
6- آری وحی الهی با نظر به آن که یادی از کمالات انسان ها در آن مدّ نظر بوده برای بشر آمده و قرآن در همین رابطه می فرماید: «لَقَدْ أَنْزَلْنا إِلَيْكُمْ كِتاباً فيهِ ذِكْرُكُمْ أَفَلا تَعْقِلُونَ»(انبیاء/10) حقیقتاً کتابی را بر شما نازل کردیم که در آن یاد شما مدّ نظر بوده آیا شایسته نیست در رابطه با جایگاه چنین کتابی تعقل کنید؟ کتابی از طریق رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به میان بشریت آمده تا پیامبران با نظامی که مطابق قواعد وَحی الهی تشکیل می دهند همه ی ابعاد بشری را به شکوفاییِ لازمِ توحیدی برسانند.
7- ارسال رسولان برای آن است که بشریت نظام اجتماعی خود را مطابق وحی الهی بسازد و در راستای حفظ نظام اجتماعیِ الهی است که ادامه ی آن نظام باید با امامت انسان های معصوم مدیریت شود که متوجه حقیقت وحی می باشند. پس ارسال رسولان و نصب امامان همه حکایت از هدیه ی خدا دارد تا بشریت از نظام الهی محروم نباشد. و آن قدر مسئله ی نظام سازی حساس است که خداوند برای شکل گیری اولیه ی نظام اسلامی نام علی(علیه السلام)را صراحتاً در قرآن نمی آورد تا اختلافات در جامعه ی اسلامی موجب لرزان شدن اصل نظام نگردد.
8- این یک قاعده تجربه شده است که هرچه را انسان ها دوست دارند وسایل برآورده شدن آن ها را نیز دوست دارند، حال اگر کسی نظر به حقایق غیبی و ملکوتی داشته باشد، رسول خدا را که گشاینده ی راه اُنس با حقایق است، دوست خواهد داشت و بدین لحاظ حضرت عیسی(علیه السلام) فرمود: «يا بنى إسرائيل! قلبُ كلِّ إنسانٍ حَيث مالِه، فَاجْعَلوا أموالَكم فِي السَّماء تَكُن قلوبُكم فِي السَّماء» اى بنى اسرائيل! دل هر كس به سوى مالش مايل است، پس مال خود را در آسمان قرار دهید تا دل شما به سوى آسمان مايل باشد. و در این صورت است که انسان شریعت الهی را با تمام وجود دوست خواهد داشت زیرا از طریق شریعت الهی است که انسان به حقایق غیبی که مطلوب جانش هست می رسد.
9- ادیان الهی و از جمله دین اسلام سعی می کنند در کنار اسباب مادیِ دنیا، بشریت را متوجه نقش و تأثیر عالم غیب در زندگی بشریت بنمایند و به تعبیری از جهاتی رفض علت کنند تا علت های مادی همه ی فکر و ذکر بشریت را اشغال نکند و بشر از نقش ظریف علل معنوی باز بماند.
10- و مهم ترین نقش پیامبر و وَحی و شریعت آن است تا بشریت را در زندگی زمینی، به میل ها و گرایش های معنوی منوّر کند. زیرا وقتی بشر در مسیر اهداف معنوی در دنیا زندگی کند نقش خدا را در امور دنیایی اش به خوبی می یابد. در حالی که اگر اهداف بشر برآورده شدن امیال شهوانی و دنیایی بود از نقش خدا در برآوردن اموراتش محروم می شود و ادعا خواهد کرد خودم اموراتم را به عهده دارم، اموراتی که انسان را به هیچ جایی نمی رساند و در نهایت به سرنوشت قارون کشیده می شود که گفت: «إِنَّما أُوتيتُهُ عَلى عِلْمٍ عِنْدي»(قصص/78) آن اموال را با علم و اندیشه ی خودم به دست آوردم. و در نهایت «فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ فَما كانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ يَنْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ ما كانَ مِنَ المُنْتَصِرينَ»(قصص/81) سپس ما، او و خانهاش را در زمين فرو برديم، و گروهى نداشت كه او را در برابر عذاب الهى يارى كنند، و خود نيز نمىتوانست خويشتن را يارى دهد.
مبارک باد ولادت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) بر آن هایی که در زندگی زمینی میل های خود را به سوی معنویات انداختند تا نقش مدد الهی را در جای جای زندگی خود احساس کنند و با معرفت کامل به خداوند از این دنیا رحلت کنند.
والسلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته
منبع: لب المیزان
..................................
پی نوشت ها:
[1] - معنای وجود حق الیقینی به این معنا است که وجود سالک حقانی می شود و لذا به همان معنایی که حق در عالم سریان دارد، وجود نوری آن انسان کامل به حق در عالم ساری است.
افزودن دیدگاه جدید