معنای برتر بودن انسان بر ملائکه

معنای برتری انسان از تمام موجودات حتی ملائکه مربوط به انسان هایی مثل اهل بیت علیهم السلام است؛ نه این که هر انسانی از ملائکه برتر باشد. یکی از ملائکه حضرت جبرائیل است که رسول و فرستاده پروردگار است؛ همان طور که در قرآن آمده است:
قالَ إِنَّما أَنَا رَسُولُ رَبِّکِ لِأَهَبَ‏ لَکِ غُلاماً زَکِیًّا؛[۱]
گفت: من فرستاده پروردگار هستم، [آمده‏ام] تا پسر پاکیزه‏اى به تو ببخشم.

مراد از برتری انسان نسبت به ملائکه همه انسان ها نیستند؛ چرا که در بعضی آیات قرآن، انسان را از حیوانات نیز پست تر معرفی کرده و می فرماید:
أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ‏ هُمْ‏ أَضَل؛‏[۷]   آنها همچون چارپایانند؛ بلکه گمراه‏تر از اینان‏.

حضرت جبرائیل به ندرت سراغ انبیاء می آمد. در روایتی نقل شده است:
زمانی که جبرائیل آیه «آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ‏ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدین‏»[۲] را بر رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نازل کرد، خیلی خوشحال بود. رسول خدا فرمودند: «ای جبرئیل هرگاه تو را می دیدم، حزنی در چهره ات نمایان بود. الآن چه شده است که خوشحال هستی؟» عرض کرد: «یا رسول الله! لحظه آخر که فرعون در حال غرق  شدن بود و هیچ راه دیگری نداشت، گفت: «آمَنْتُ‏ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ الَّذی آمَنَتْ‏ بِهِ بَنُوا إِسْرائیل‏».[۳] من مقداری گل و لای برداشتم و به دهان او زدم و گفتم:
آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ‏ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدین؛[۴]
حالا ایمان آوردى؟! در حالى که قبلا نافرمانى کردى و از مفسدان بودى؟
آن روزی که آن حرف را زدم تا الآن که به صورت آیه بر شما نازل شده است، نگران بودم که خداوند به من بگوید: چرا تو چنین حرفی را به فرعون زدی؟ اما الآن که به صورت آیه برای شما نازل شد، خوشحال شدم که خداوند آن کار من را تأیید کرده است».[۵]
این کاری که حضرت جبرائیل انجام داده، فقط انگیزه توحیدی داشته است؛ اما سال ها نگران است که مبادا خداوند متعال او را سرزنش کند؛ کسی که در شب های قدر، رابط بین ولی کامل و حق تعالی است.
امیرالمؤمنین علیه السلام درباره فرشتگان الهی فرمایشاتی بسیار عجیب و شگفت انگیزی دارند.[۶]
با این اوصاف که برای ملائکه الهی ذکر شد، آیا می توان گفت: همه انسان ها از ملائکه برترند؟ معلوم است که مراد از برتری انسان نسبت به ملائکه همه انسان ها نیستند؛ چرا که در بعضی آیات قرآن، انسان را از حیوانات نیز پست تر معرفی کرده و می فرماید:
أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ‏ هُمْ‏ أَضَل؛‏[۷]
آنها همچون چارپایانند؛ بلکه گمراه‏تر از اینان‏.
———————————————————————————————————
پي نوشت :
[۱]. سوره مریم، آیه۱۹.
[۲]. حالا ایمان آوردى؟! در حالى که قبلا نافرمانى کردى و از مفسدان بودى؟ (سوره یونس، آیه ۹۱)
[۳]. ایمان آوردم که خدایى نیست مگر آن که فرزندان اسرائیل به او ایمان آوردند. (سوره یونس، آیه ۹۰)
[۴]. سوره یونس، آیه ۹۱.
[۵]. تفسیر القمی، ج‏۱، ص۳۱۶.
[۶]. التوحید (للصدوق)، ص۲۷۸.
[۷]. سوره اعراف، آیه ۱۷۹.
----------------------------------
منبع: بنياد هاد