معنای وارث انبیاء بودن امام حسین(علیه السلام)

ارث تنها به اشیا و اثاثیه میت گفته نمی شود، بلکه به اوصاف و سرمایه های معنوی و صفات عالی هم اگر به دیگری برسد، ارث اطلاق می شود

امام حسین(علیه السلام) وارث پیامبران گذشته است. این سخن به چه معنا است؟

از کتاب های واژه شناسی و فقهی بر می آید: «الوارث من انتقل الیه ترکه المیت؛ وارث کسی است که اموال و اشیای متوفا به او منتقل می شود»، اما کاربرد این واژه محدود به این معنا نیست زیرا ارث تنها به اشیا و اثاثیه میت گفته نمی شود، بلکه به اوصاف و سرمایه های معنوی و صفات عالی هم اگر به دیگری برسد، ارث اطلاق می شود، مثلاً می گویند فلانی وارث تجربه هشتاد ساله استادش است یا فلانی شجاعت و سخاوت را از پدر یا جدش به ارث برده است.
در قرآن مجید آمده است: «و ورث سلیمان داود و قال یا ایها الناس عُلِّمنا منطق الطیر و اُوتینا مِن کلِّ شئ إنّ هذا لهو الفضل المبین؛ سلیمان از داوود ارث برد و گفت: ای مردم! خداوند به ما زبان پرندگان را تعلم فرمود و از هر چیزی عنایت فرمود. در این تعلیم و عنایت او فضل آشکار است».(1) حضرت سلیمان مال و دولت و ملک و نبوت و علم داوود را به ارث برد.(2)
در کافی روایت کرده که امام صادق(علیه السلام) فرمود : «إنّ داود ورث الانبیاء و إنّ سلیمان ورث داود و إنّ محمداً(صلی الله علیه وآله) ورث سلیمان و إنّا ورثنا محمداً(صلی الله علیه وآله) و إنّ عندنا صحف ابراهیم و الواح موسی؛ داوود از پیامبران ارث برد و سلیمان از داوود ارث برد و محمد(صلی الله علیه وآله) از سلیمان و ما از محمد(صلی الله علیه وآله) و نزد ما صحف ابراهیم و الواح موسی است».
نیز در روایتی که شیعه و سنی نقل کرده اند پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به علی(علیه السلام) فرمود : « تو برادر و وارث منی» گفت: یا رسول الله، چه چیز تو را از تو ارث می برم؟ فرمود: آن چه را پیامبران پیش از من به ارث گذاشتند...) کتاب خدا و سنت پیامبر».(3)
در این روایت به کتاب های آسمانی و سنت های پیامبران ارث اطلاق شده و به کسی که به آنها آگاه است، وارث گفته شده است.
در زیارتنامه های امامان(علیهم السلام) به آنان وارث پیامبران اطلاق شده، از جمله در زیارت جامعه کبیره(که از نظر متن و سند از بهترین و کامل ترین زیارت ها است) می خوانیم: «السّلام علی ائمه الهدی و مصابیح الدجی و... ورثه الانبیاء...؛ درود بر شما پیشوایان هدایت و چراغ های درخشان و... و وارثان پیامبران.»(4)

وراثت حسین(علیه السلام) از انبیا و اوصیا برای آن است که خط جهاد در راه حق و مبارزه با باطل و ستم و طاغوت، سرلوحه دعوت همه انبیای الهی بوده، کربلا تجلی گاه درگیری حق و باطل است

بنابراین وقتی به امام حسین(علیه السلام) وارث پیامبران گفته می شود، پیداست که ارث مادی و مالی نیست، زیرا؛
اوّلاً: هنگامی که در پیشگاه مقدسش برای زیارت می ایستیم و این کلمات را بر زبان جاری می کنیم، به قصد تعظیم و تجلیل از مقام شامخ او است، نه خبر دادن از این که چه اموالی را از پیغمبران به ارث بُرد!
دوم: اگر هم مالی از پیغمبران باقی مانده بود، زمانی طولانی بین آدم و دیگر پیامبران با امام حسین(علیه السلام) است و می بایست به بازماندگان مستقیمشان می رسید، نه امام حسین(علیه السلام)، پس باید معنای دیگری را جستجو کرد. با اندکی تامل در می یابیم که میراث ظاهری و مادی مراد نیست بلکه مجد و عظمت و مقام معنوی و خلیفة اللهی است.(5)
وراثت حسین(علیه السلام) از انبیا و اوصیا برای آن است که خط جهاد در راه حق و مبارزه با باطل و ستم و طاغوت، سرلوحه دعوت همه انبیای الهی بوده، کربلا تجلی گاه درگیری حق و باطل است. عاشورا حضور دوباره آدم و نوح و ابراهیم و موسی و عیسی(علیهم السلام) در قله فریادگری و هدایت است. این که حسین را وارث آدم(علیه السلام) می خوانیم و زیارت وارث را با سلام بر آن پیامبران الهی آغاز می کنیم، برای همین است؛ یعنی نقطه اتصال همه حرکت های الهی و انقلاب های خدایی، به صورت تجسم دوباره پیامبران و اوصیا در لحظه های خورشیدی عاشورا و واقعیت سرشار کربلا.(6)
از سوی دیگر قرآن مجید یکی از اهداف بعثت پیامبران را قیام برای عدالت اجتماعی یا آماده کردن زمینه برای آن می داند: «لقد ارسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط؛ پیامبران را با دلائل روشن فرستادیم و با آن ها کتاب و میزان نازل کردیم تا مردم برای برپایی عدالت قیام کنند».(7) در زیارت امام حسین(علیه السلام) می خوانیم: «أشهد أنّک قد أمَرتَ بالقسط و العدل و دعوت إلیهما؛ گواهی دهم که دستور به عدل و داد فرمودی و مردم را به آن دعوت کردی».(8)

عاشورا نقطه اوج نبرد مکتب توحید با شرک و تجلی گاه یکتا پرستی ابراهیمی و باطل کننده شرک نمرودی بود. امام حسین(علیه السلام) وارث رسالت انسان سازی، امام حسین(علیه السلام) وارث رسالت انسان سازی، قیام برای پیروزی حق بر باطل و هدایت بشر به کمال بود که میراث همه پیامبران الهی است

از این رو می توان نتیجه گرفت: تلاش برای برپایی عدالت اجتماعی و مبارزه با ستم، رسالت همه انبیا و میراث مشترک رسول الهی است و حسین بن علی(علیهما السلام) به دلیل دعوت به عدل و مبارزه با بی عدالتی، وارث همه انبیا است.
زیارت وارث که امام حسین(علیه السلام) را وارث حضرت آدم(علیه السلام) و دیگر پیامبران معرفی می کند، به ما می آموزد که امام رسالت تاریخی همه ادیان توحیدی را بر عهده دارد و امامت امتداد رسالت الهی است. امام بر اثر قرار گرفتن در مقطع حساس تاریخ و اوج اختناق اموی و خودسری های یزید(که تصمیم داشت حق و حقیقت را از بین ببرد و وحی را به تمسخر گرفته و رسالت را باور نداشت) احساس کرد همه رسالت های پیامبران بر دوش اوست و نباید اجازه دهد پیوند زمینیان با آسمان قطع گردد و بشر به عصر جاهلیت باز گردد. عاشورا نقطه اوج نبرد مکتب توحید با شرک و تجلی گاه یکتا پرستی ابراهیمی و باطل کننده شرک نمرودی بود. امام حسین(علیه السلام) وارث رسالت انسان سازی، قیام برای پیروزی حق بر باطل و هدایت بشر به کمال بود که میراث همه پیامبران الهی است.
------------------------------
پی نوشت ها:
1. نمل(27 ) آیه 16.
2. تفسیر اطیب البیان، ج10، ص 119؛ تفسیر نمونه، ج17، ص 119.
3. بحارالانوار، ج38، ص 154؛ ینابیع المودة، ج1، ص 177.
4. التحقیق فی الامامه و شؤونها، عبدالطیف البغدادی، ص 228.
5. این مضمون از عبارت «السلام علیک یا وارث آدم خلیفة الله» قابل برداشت می باشد.
6. جواد محدثی، فرهنگ عاشورا، ص 460.
7. حدید(57) آیه 25.
8. مصباح کفعمی، ص 491.