رزق حلال و راه های به دست آوردن آن/ بخش اول

چکیده:
این مقاله با عنوان رزق حلال و راه های به دست آوردن آن طراحی شده است. رزق از دیدگاه معصومین و قرآن همان رزق حلال معرفی شده است و بر اساس راهبرد توصیفی تنظیم شده است. در آن معیارهای طلب روزی و همچنین عوامل گشایش روزی را به طور مختصر بیان می کند. مباحث بعد از آن در مورد عوامل فقر و راه های دوری از آن می باشد و در نهایت به عواملی که منجر به گرایش افراد به سمت مال حرام می شود. به طور خلاصه بیان می گردد. در کل مقاله ی فوق تنظیم شده است، برای ارائه راه کارهای ساده برای به دست آوردن ثروت و خوشبختی و دوری افراد از فقر و تنگدستی و اگر افراد این راه ها را در زندگی خود پیش بگیرند، به راحتی می توانند خوشبختی و سعادت را در پیش روی خود داشته باشند. 
کلید واژه ها: رزق، حلال، حرام، سعادت، فقر، ثروت، گشایش. 
مقدمه:
همواره بشر به دنبال یافتن عوامل و آثار رفتار خویش بوده است، انسان ها علاقه مندند تا بدانند چه عواملی باعث تفاوت مالی میان آنها می شود و برای توسعه در روزی چه باید کرد، عالم خلقت بر اساس قانون علت و معلول آفریده شده و تمام ذرات آن با یکدیگر مرتبط هستند. زیباترین بیان در رابطه با علت های فقر و ثروت در سخنان بیشینیان دین آمده است. در آیات و خصوصاً در روایات اهل بیت عوامل فراوانی را برای گشایش روزی و فقر و تنگدستی برشمرده اند، اگر چه رابطه ی برخی از این عوامل با ثروت و فقر بر ما پوشیده است اما بی تردید گفتار آنان بهترین و زیباترین بیان در این رابطه است. گل های زیبایی را در باغی سرسبز تصور کنید که باران رحمت یکسان بر آنها می بارد. باغبان یکی از آنها آفت را می شناسد و در تغذیه و آبیاری گل ها می کوشد، هر روز طراوت وشادابی غنچه های شکفته، زبان عابران را به تحسین وا می دارد ، اما باغبان دیگر بی خبر از باغبانی، نه آبیاری مناسب را می داند و نه آفت زدایی می کند، گل های این باغ پژمرده و غم انگیز می شود. 
اکنون گل وجود انسان نیز چنین است بهره های دنیوی، ثروت و نعمت های الهی همان باران رحمتی است که بر همگان می بارد، یکی برای داشتن گل های سرخ و زیبا، میوه های خوشبو و رنگین راه را می شناسد و از آفات و آسیب ها با خبر است، میوه فضیلت و کمال می چیند و گل های معرفت را پرورش می دهد. اما دیگری آسیب ها را نمی شناسد، سم های زهرآگین را برای تغذیه ی گل وجودش به کار می گیرد، بی خبر از آن که ریشه اش می سوزد و میوه هایش پست و غیرقابل استفاده می شود. آفات و آسیب های گل وجود انسانی، همان گناهان به ویژه مال حرام و لقمه ی حرام است. 
نسیم رحمت الهی، همواره می وزد. اما تنها کسانی که با خورد و خوراک حلال، لطافت خویش را حفظ کرده اند، آن را احساس می کنند و با آرامشی وصف نشدنی در کنار ساحل امن نجات می نشینند و عاقبت طوفان زدگان حرام را نظاره می کنند. باغبانان حقیقی همان پیشوایان الهی، نیز بشر را از آلودگی به مال حرام، برحذر داشته اند و آثار ناگوار آن را یادآور شده اند. 
پژوهش حاضر در هفت فصل تنظیم شده تا آفات روحی و جسمی مال حرام را تبیین کند، پرده از چهره ی زشت آن بردارد و میوه های ناخوشایند آن را معرفی کند و راه کارهای به دست آوردن روزی حلال و کلیدهای ثروت و خوشبختی را برای همگان بیان کند و علت های فقر و نداری را به طور کامل ذکر کند. 

تبیین موضوع و ضرورت و اهمیت آن:
معنای لغوی رزق و روزی: روزی واژه ای است فارسی که به معنای خورد و خوراک روزانه و آن چه که روز به روز به کسی داده می شود و قسمت او می گردد و نیز ضروریات زندگی به کار رفته است. رزق واژه ای عربی است و معادل روزی می باشد که به معنای خوراک روزانه، نصیب و بهره به کار رفته است. در اصطلاح چیزی است که می توان از آن بهره برداری کرد. پس رزق چیز ی است که قابلیت بهره برداری دارد، در نتیجه رزق هر کس غیراز دارایی و ثروت اوست. پس رزق هر کس به میزان برخورداری او از نعمت است نه میزان دارائی اش. امیدواریم که این پژوهش مورد توجه همگان به شناخت موضوع رزق قرار گیرد و با ارائه آن افراد پژوهشگر پی به عظمت این مسأله ببرند، زیرا خداوند روزی خود را شامل حال همه ی بندگانش می کند. 
و چون مال حرام پیوسته در روح و روان آدمی تأثیرات منفی می گذارد اینجانب موضوع را مهم دیدم و تحقیق فوق را تنظیم کردم تا بر اساس موضوعات ارائه شده در آن افرادی که نمی خواهند آلوده به حرام خواری شوند از آن استفاده نمایند و عوامل و زمینه های گرفتاری در مال حرام را بشناسند. ضرورت تحقیق به این جهت بود که بسیاری از افراد از زمینه ها و عوامل به دست آوردن مال حلال ناآگاه هستند. 

فواید و اهداف تحقیق:
این تحقیق که شامل راه کارهای فراوان برای دستیابی به رزق حلال و عوامل گشایش روزی و به دست آوردن ثروت و خوشبختی استو اساسی ترین عواملی که منجر به فقر انسان می شود در آن بیان شده است و به افراد نشان می دهد که چگونه از فقر خود جلوگیری کنند. هدف از نوشتن این تحقیق این است که پرده از چهره ی زشت مال حرام برداشته شود و آفات روحی و جسمی آن به مردم نشان داده شود تا مردم آنها را بشناسند و از میوه های ناخوشایند آن باخبر شوند. 

پیشینه و سابقه ی تحقیق:
طی تحقیق و پژوهشی که بنده پیرامون موضوع رزق داشتم دریافتم که کتاب های اخلاقی فراوانی در زمینه ی رزق وجود دارد که با توجه به مطالعه ی آن ها و بزرگترین منبع شیعه قرآن کریم دریافتم که رزق از زمان خلقت آدم وجود داشته و در بسیاری از آیات قرآن نیز آمده است که به یک نمونه از آن اشاره می کنیم: 
که خداوند در سوره ی نوح می فرماید: به آنان گفتم: از گناهان خویش در پیشگاه الهی استغفار کنید که او آمرزنده است، تا باران آسمان پشت سرهم بر سر شما فرو ریزد و شما را با اموال و فرزندانتان کمک کند و باغ و نهر ها را برای شما قرار دهد. 
اینجانب با تحقیقی که راجع به موضوع رزق داشته کتاب های جامع و کاملی از جمله:
ـ گشایش روزی از محمدعلی قاسمی، که عناوین به کار برده در آن عبارتند از: ارزش تلاش برای روزی حلال، کلیدهای ثروت و خوشبختی و غیره ذکر شده است.
همچنین کتاب های روزی حلال از محمدعلی قاسمی، عوامل فقر، عوامل گرایش به مال حرام و فضیلت اجتناب از مال حرام و موارد دیگر است، یافت شده است.
همچنین کتاب هایی مثل میزان الحکمه، بحارالانوار، اصول کافی و موارد بسیار دیگر به که عنوان فقر و راه های دوری از آن و عوامل گشایش روزی از دیدگاه معصومین اشاره شده است به عنوان منابع معتبر مورد استفاده قرار گرفته شده است.

ساختار و محدوده ی تحقیق:
در این تحقیق سعی شده که از آیات و روایات متنوع استفاده شود و برای این که مطالب انسجام کاملی داشته باشند، تحقیق خود رابه 7 فصل تقسیم کردم: 
1) فصل اول: کلیات تحقیق که شامل 8 قسمت می باشد. 
2) فصل دوم: معیارهای طلب روزی از دیدگاه معصومین و آیات
3) فصل سوم: عوامل گشایش روزی. 
4) فصل چهارم: عوامل فقر از دیدگاه معصومین و آیات
5) فصل پنجم: راه های دوری از فقر. 
6) فصل ششم: عوامل گرایش به مال حرام. 
7) فصل هفتم: نتیجه گیری، پیشنهادات و منابع. 
سؤالات اصلی و فرعی: 
سؤال اصلی: 
رزق حلال و راه های به دست آوردن آن کدامند ؟ 
سؤالات فرعی: 
1. معیارهای طلب روزی کدامند؟
2. اقسام رزق کدامند؟
3. قرآن کریم واژه رزق را چگونه بررسی می کند؟
4. عوامل رساننده و افزاینده روزی چه چیزهائی هستند؟
5. عوامل روزی کدامند؟
6. ارزش تلاش برای روزی حلال چه چیزهایی است؟
7. کلیدهای ثروت و خوشبختی کدامند؟
8. عوامل گرایش به مال حرام چیست؟
9. فضیلت اجتناب از مال حرام چه چیزهایی می باشد؟
واژگان کلیدی: 
الف ) رزق: روزیش داد. 
رزق: چیزی است که می توان از آن بهره برداری کرد.(محمدبندر ریگی، المنجد الطلاب ، ص 189.)
ب) حلّال: مبالغه حّال یعنی بسیار گره گشا، حل کننده. 
الحلّ: حلال بودن، ضد حرام، واجب شدن کار.(همان، ص 109.)
پ) حرام: محرومش کرد. 
حَرَّم: ممنوعش کرد، تحریم کرد. 
الحرم: ممنوع کردن، حرام.(همان، ص 94.)
ت) الفقر: نداری، تنگ دستی، بینوایی، غم و اندوه. 
الفقیر: محتاج، ندار، جمع آن فقراء است.(همان، ص 423.)
ث) سعاده: سعادتمند شد، کامیاب شد. 
السعاده: خوشبختی و سعادت.(همان ، ص 244.)
ج) گشایش: 
1ـ وسعت یافتن. 
2ـ روزی فراخ بدست آوردن. 
3ـ رها شدن، خلاص گردیدن. 
4ـ فتوح، حاصل شدن.(محمد معین، فرهنگ فارسی معین، ص 2275.)
مشکلات و موانع تحقیق: 
ـ نبود کتابخانه های مجهز در نزدیکی محل زندگی. 
ـ کمبود استاد و راهنمای مجرب. 
ـ  بارداری و مشکلات بعد از زایمان. 
ـ کمبود امکانات مالی لازم جهت تایپ مطالب جمع آوری شده. 
معیارهای طلب روزی از دیدگاه معصومین و آیات:معنای رزق و روزی:
روزی:
واژه ای است فارسی که به معنای خوراک روزانه آنچه روز به روز به کسی داده می شود و قسمت او می گردد و نیز ضروریات زندگی به کار رفته است. 
رزق: 
واژه ای است عربی و معادل روزی است که به معنای خوراک روزانه، نصیب و بهره به کار رفته است. 
در اصطلاح، رزق چیزی است که می توان از آن بهره برداری کرد و کسی نمی تواند جلوی آن را بگیرد. 
بنابراین رزق چیزی است که قابلیت بهره برداری دارد، در نتیجه رزق هر کس غیر از دارائی و ثروت اوست. پس رزق هر کس به میزان برخورداری او از نعمت ها است نه میزان دارائی اش(محمدعلی قاسمی، گشایش روزی، ص 19.)
اقسام رزق:
«رزق را دارای چهار نوع برشمرده اند: رزق مضمون، رزق مقسوم، رزق مملوک، رزق موعود». 
رزق مقسوم: رزقی است که در ازل تقسیم شده و در لوح محفوظ نوشته شده است .(1)
رزق مملوک: رزقی است که در ملکیت شخص در آمده است. 
رزق موعود: رزق خاصی است که خداوند، صالحان و عابدان را به آن وعده داده است. 
رزق مضمون: خوردنی و نوشیدنی است که به اندازه مورد نیازانسان ازطرف خداوند ضمانت شده است .(2)
در تقسیم بندی دیگری، می توان رزق را دو نوع ظاهری و باطنی یا به عبارتی مادی و معنوی تقسیم کرد: 
رزق مادی: مانند خوردنی ها و پوشیدنی ها. 
رزق معنوی: مانند علوم و معارف ، نبوت و ... .(3)
بسیاری از دانشمندان اسلامی فرمودند که در آیات الهی و احادیث پیشوایان، واژه ی رزق به معنای رزق حلال است،  به این معنا وقتی خداوند در آیه ای می فرماید: «مؤمنان کسانی هستند که: ینفقون مما رزقناهم؛(4) . از آن چه به ایشان روزی کردیم انفاق می کنند»، یعنی از روزی حلال خویش به دیگران می دهند.
از دیدگاه حضرت علی(علیه السلام) روزی بر 2 قسم است: «آن که تو را می خواهد و آن که تو او را می جویی. کسی که دنیا را می خواهد، مرگ نیز او را می طلبد تا از دنیا بیرونش کند وکسی که آخرت خواهد، دنیا را می طلبد تا روزی او را به تمام بپردازد.( محمد دشتی، نهج البلاغه، حکمت 431)(5)
رزق در قرآن کریم:
واژه ی رزق در قرآن نیز مورد استفاده قرار گرفته است به عنوان نمونه به چند آیه اشاره می کنیم:
«و لا تمدن عینیک الی ما متعنا به ی ازواجاً منهم زهره الحیوه الدنیا لنفتنهم فیه و رزق ربک خیرٌ وأبقی».(6)
هرگز چشم خود را به نعمت های مادی که به گروه هایی از آنان داده ایم، میفکن که این ها شکوفه های زندگی دنیا است و برای این است که آنان را بیازمائیم و روزی پروردگارت بهتر و پایدارتر است. 
«و لو بسط الله الرزق لعباده لبغوا فی الارض و لکن ینزل بقدر ما یشاء انه بعباده ی خبیرٌ بصیر».(7)
اگر خداوند روزی را برای همه بندگانش گسترش دهد، آنان در زمین طغیان می کنند، از این رو به مقداری که می خواهد نازل می کند، او نسبت به بندگانش آگاه و بینا است.

منبع: راسخون 
--------------------------------
پی نوشت ها:
1- مهدی عزیزان، راز رزق، ص 32.
2- همان.
3- همان.
4- مصطفی خمینی، تفسیرالقرآن الکریم، ج2، ص 449.
5-. محمد دشتی، نهج البلاغه، حکمت 431.
6- سوره ی طه، آیه 131.
7- سوره ی شوری، آیه ی 27.

ادامه دارد...