شهادت امام کاظم علیه السلام

درسهایی از قرآن
بسم الله الرحمن الرحیم
امروز چند خاطره از امام کاظم می گویم. چون حیف است که ما شیعیان از این خاطرات مطلع نباشیم.
زندگی موسی بن جعفر: مادرش کنیز بود. این خودش یک درس است که اگر خداوند به یک کنیز برکت بدهد مادر موسی بن جعفر می شود و همانگونه که مادر حضرت مهدی هم کنیز بود، همانگونه که مادر حضرت اسماعیل هم کنیز بود، مهم نیست که چه کسی کنیز است و چه کسی آزاد است. مهم این است که خدا به چه کسی نظر کند. اسم مادرش حمیده یعنی پسندیده بود. همینکه امام صادق او را دید فرمود: «حَمِیدَةُ مُصَفَّاةٌ مِنَ الْأَدْنَاسِ کَسَبِیکَةِ الذَّهَبِ» (کافى، ج‏1، ص‏477) زن پاکی بود. خوش قلب بود.
اما اینکه می گویند امام کاظم چون «کاظم» یعنی «فرو دادن» امام خیلی از بنی عباس زجر کشیده و غصه خورده بود. حضرت سال ها در زندان بود، البته برای حق به زندان رفتن اشکال ندارد. شیر را به خاطر ارزش و قدرتش در قفس می اندازند. یک وقت انسان مجرم است و زندان می رود و یک وقت هم پاک است و به زندان می رود. یوسف هم زندان رفت. امام هم به جرم پاکی به زندان افتاد. خدا آیت الله مطهری را رحمت کند. بحثی دارد پیرامون کسانی که به جرم پاکی به زندان رفتند.
امام کاظم (علیه السلام) مدت زیادی از عمرش را در زندان بود. انگشتری داشت روی آن نوشته بود «حَسْبِی اللَّهُ» «نَقْشُ خَاتَمِ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام حَسْبِی اللَّهُ»(کافى، ج‏6، ص‏473) تنها خدا مرا کافیست. امامان ما روی انگشترانشان چیزی نوشته بودند که این کلمات رمز و اشاره بود. روی انگشتر حضرت کاظم تصویر یک ماه شب اول هم بود. ماه هلال رمز این است که بالاخره شما هر چقدر می خواهید ما را زندان کنید. روزگاری این هلال ماه، بدر خواهد شد. وقتی حضرت مهدی ظهور کند، یک گل ریز روی انگشترش خواهد بود. یعنی عاقبت و پیروزی با ماست. در زمان تقیه اسمها رمزی بود. مثلا نمی توانستند بگویند امام صالح فرموده است، بلکه می گفتند عبد صالح فرموده است.
ارتباط شیعیان با امام کاظم
در زمان امام کاظم بعضی از شیعه های خالص که می خواستند سؤال کنند، تحت عنوان خیار فروشی یک سبد خیار به سر گرفتند و زمانی که می دیدند مامورین نیستند، کنار زندان می آمدند و سوال می کردند و امام کاظم جواب ایشان را می داد. ایشان در عبادت شبها را تا صبح و صبح ها را تا طلوع فجر عبادت می کرد. ابو حنیفه که یکی از رهبران مهم اهل سنت است. می گوید وارد خانه امام ششم شدم. یک پسری را دیدم و از او سوال کردم. دیدم عجب جواب های علمی به من می دهد. گفتم تو چه کسی هستی؟ گفت من پسر امام صادق هستم. ابوحنیفه از علم امام کاظم تعجب کرد.
یک روزهارون الرشید به امام کاظم گفت: می خواهی فدک را به تو بدهم؟ گفت: نه! هارون الرشید گفت: خواهش می کنم بیا فدک را پس بگیر. فدکی را که برای حضرت زهرا بود هارون الرشید می خواست پس بدهد. امام کاظم فرمود: اگر می خواهی پس بدهی باید با حدودش آنرا پس بدهی. گفت حدودش چیست؟ گفت تا سمرقند، تا آفریقا. یعنی تمام مناطق مسلمان نشین حدود فدک است. اگر بناست فدک را تحویل بدهی باید حکومت را رها کنی. هارون الرشید عصبانی شد و بلند شد و گفت: پس برای من چه گذاشتی؟ امام گفت: هیچ! اگر بنا است حکومت را پس بدهی، باید تمام حکومت را پس بدهی.
محدثین می گویند که گاهی امام کاظم در مدینه و در مسجد پیغمبر می آمد و سر به سجده می گذاشت و مناجات می کرد. یکی از جملات مناجاتش این است: «اللَّهُمَّ عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ یا أَهْلَ التَّقْوَى وَ أَهْلَ الْمَغْفِرَة» (إقبال‏الأعمال، ص‏56) تا نیمه شب این جمله را تکرار می کرد. یعنی خدایا اگر گناه از طرف من بزرگ است عفو از طرف تو خوب است. بخشش تو از گناه من بیشتر است.
یک روز یک نفر خدمت امام کاظم آمد. امام فرمود: «سال آخر عمرت است، کمی عبادت کن و بیش تر به خودت توجه کن. ایشان ناراحت شد. امام فرمود: «نه! شما از شیعیان ما هستی و اهل بهشتی، اما یک خورده مواظب خودت باش. »
وارد سال شدیم. پارسال سال آخر عمر خیلی ها بود و امسال هم ممکن است سال آخر عمر خیلی ها باشد. شاعر می گوید: چه عروسی هایی که دارند آرایش می کنند که خانه شوهر ببرند، ولی همین عروس خانم کفنش را در کارخانه می بافند و خودش هم خبر ندارد. انسان خوب است همیشه برنامه هایش یک جوری باشد که نسبت به حق مردم و حقوق جامعه مراعات داشته باشد. یکی از دوستان نماینده می گفت که در پاکستان انسان مسلمانی را دیدم که گاری را به خودش گرفته بود و می کشید و روی گاری گاو بار کرده بودند. در دنیا میلیون ها گرسنه هستند. میلیون ها برهنه هستند.
از خویش و قومهای عمر یک نفر با امام کاظم خیلی بد حرف می زد. بسیار بد صحبت می کرد. طرفداران امام کاظم گفتند: آقا این جسارت می کند، بگویید ما برویم خفه اش کنیم. امام فرمود: نه من ترتیب کار ایشان را می دهم. یک روز حضرت سوار الاغی شد و به سراغش رفت. آن آقا بیرون شهر کشاورزی می کرد. تا امام کاظم را دید گفت: نیا! نمی خواهم بیایی و کشاورزی ام را از بین بردی. امام کاظم به او گفت: چقدر می خواهی سود کنی؟ گفت: من دویست درهم سود می کنم. امام گفت: بیا آقا این سیصد درهم. حالا احوال شما خوب است؟ یک هجوم اخلاقی ببرید و کدور ت ها را از بین ببرید. از امام صادق پیام بگیرید. قرآن می گوید دعای مومنین این است که خدایا در دل ما کینه هیچ مسلمانی را قرار نده. حیف است درخت ها گل کنند و ما گل نکنیم.
یک مردی بود که هم سیاه بود و هم زشت. حدیث داریم هرکس یک کسی را مسخره کند نمی میرد تا اینکه کسی مسخره اش کند. سر به سر کسی نگذارید و دل کسی را نسوزانید. شخص سیاهی بود که هم سیاه بود هم زشت. کسی به او محل نمی گذاشت. امام کاظم رسید. سواره بود پیاده شد و نشست. گفت: حالت خوب است؟ کاری نداری؟ شخصی به امام گفت: اینها کی هستند؟ امام فرمود: «عَبْدٌ مِنْ عَبِیدِ اللَّهِ وَ أَخٌ فِی کِتَابِ اللَّهِ وَ جَارٌ فِی بِلَادِ اللَّهِ» (تحف‏العقول، ص‏413) بنده خداست. «وَ أَخٌ فِی کِتَابِ اللَّهِ» برادر من است. «وَ جَارٌ فِی بِلَادِ اللَّهِ» همسایه ما است. دین ما یکی است. شاید هم فردا من به او نیاز داشتم. قرآن می گوید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا یسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‏ أَنْ یکُونُوا خَیراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ» (حجرات/11) مسخره نکنید شاید همانکه مسخره می کنید از تو بهتر است «وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ» خواهر شما هم مسخره نکن. شاید آن خواهر از تو بهتر باشد.
آزادی و بندگی
یک روز امام کاظم از مسیری می رفت. دید در یک خانه خیلی بزن و بکوب است. یک کنیزی ایستاده بود. به امام گفت: صاحب این خانه بنده آزاد است. امام گفت: درست است آزاد است اما اگر بنده بود، یک مقدار حیا می کرد. انگار هیچ قیامت و حساب و کتابی نیست. برو به او بگو اگر برده بود هیچ گاه این کارها را نمی کرد. کنیز رفت و جمله اما را به او گفت. تحت تاثیر قرار گرفت. داخل کوچه دوید و به امام کاظم گفت: معذرت می خواهم! همین الان می روم و بساط عیاشی را برمی چینم. چون پابرهنه در کوچه دوید و امام کاظم را دید. از آن وقت به بعد همیشه پابرهنه راه می رفت، به احترام اینکه آن چند مترپا برهنه او را از حالت عیاشی نجات داده بود. با اینکه این آقا در شهر بغداد به مرد عاقلی مشهور بود و آدم بدی هم نبود، آدم مهم متفکری بود. ولی چون پابرهنه دوید و امام را پیدا کرد و عذرخواهی کرد. تا آخر عمرش بابرهنه راه رفت.
(در جامعه بالاخره همه باید یک کاری بکنند، کشاورزی، کار فکری، کار بازویی، محصل باشد، معلم باشد و. . . کسانی اگر احساس می کنند در مملکت نقشی ندارند، اینها عمرشان را تلف کرده اند) قرآن می گوید: «إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یوْمَ الْقِیامَةِ»(زمر/15) کسی که جوانی اش را می دهد و هیچ خطی را دنبال نمی کند، باخته است.
امام کاظم کشاورزی می کرد، یک روز گفتند: آقا شما چرا کشاورزی می کنی؟ فرمود: من چه کسی هستم؟ امام کاظم هستم؟ از من بهتر امیرالمومنین کشاورزی می کرد. از امیرالمومنین بهتر رسول خدا کشاورزی می کرد. فاطمه زهرا در خانه کار می کرد. و امام کاظم از پول خودش هزار برده را آزاد کرد. بارها پیاده به مکه رفت. امام کاظم سحرها در خانه فقرا غذا می داد. بعد از شهادت امام کاظم متوجه شدند که آن کسی که در خانه ها را همچون امیرالمومنین می زد، امام کاظم بوده است. «کلهم نور واحد»
ما کسانی را که حدیث نقل می کنند، باید معرفی کنیم. چون بعضی بد هستند و بعضی خوب هستند. ما حدود 17، 18 نفر داریم که اگر حرف از دهن این ها بیرون بیاید خود حرف ارزش دارد. گرچه ما نفهمیم این حرف از چه کسی و از کجاست. آخر گاهی وقت ها یک بچه می اید و می گوید: فردا تعطیل است. ما می گوییم چه کسی به تو گفته است؟ اما یک وقت رئیس جمهور و یا وزیر گفته که فردا تعطیل است. دیگر نمی گوییم: چه کسی به تو گفته است؟ ما در حدیث شناسان یک جمعی داریم که به آنها اصحاب اجماع می گویند. یعنی اینها اگر حرف بزنند دیگر لازم نیست بگوییم چه کسی گفته است. حرفشان سکه است. از این هایی که حرفشان سکه است، شش نفرشان شاگردان و تربیت شدگان امام کاظم هستند.
ولی بساط حکومت خیلی فریب می داد. همیشه در کنار هر چیز حقی یک چیز قلابی هم درست می کنند. اگر یک چیزی قلابی بود پیداست که حقیقی اش هم هست. مثلا چون آخوند خوب داریم، آخوند قلابی هم داریم. چون پول اصلی داریم پول قلابی هم درست می کنند. ما امام خوب داریم، اما حکومت امام را برداشت و برادر امام کاظم را به نام عبدالله افتح با سلام و صلوات خواست که امام کند. یک نفر بعد از شهادت امام صادق آمد و گفت: امام ما کیست؟ او را به خانه عبدالله افتح بردند. آن مرد هر چه سوال کرد، جوابی نشنید و بیرون آمد. در فکر فرو رفت که خدایا امام ما چه کسی است؟ من پستان خواستم، پستانک دهن من گذاشتند. امام حقیقی کیست؟ بالاخره یک مردی آمد و ترسید بگوید که امام حقیقی امام کاظم است. یک چشمک زد و آن مرد هم پشت سر او رفت. همینطور که رمزی می رفتند، یک جایی از او جدا شد. همینکه جدا شد یک کنیزی گفت: آقا بیا اینجا! خلاصه با یک تاک تیکی به خانه امام کاظم رفت و سوالاتش را کرد. گفت: بله امام تو هستی! چرا نمی گذارند که آشکار باشی؟ امام گفت: حکومت نمی تواند ما را تحمل کند. چون آنها دینی می خواهند که کاری با آ ن ها نداشته باشد. امام جمعه باید تسلیم باشد. اگر امام جمعه یک چیزی بگوید که بر میلشان نباشد، سریع هفته بعد او را عوض می کنند.
یک لطیفه بگویم ولی شما نخندید. گفته بودند در میان افراد یک شخصی پیدا می شود به نام مهدی که او دنیا را پر از عدل و داد خواهد کرد. حکومت برداشت نام یکی از بچه هایش را مهدی گذاشت. بعد می گفت این مهدی را کمی پنهانش کنید تا مهدی غایب بشود. بعد گفت: من که پدرش هستم می زنم و می کوبم و زندان ها را پر می کنم. هم اموال را می گیرم و هم بی گناهان را می گیرم. بعد از من مهدی حاکم می شود. اموال را بر می گرداند زندانی ها را آزاد می کند. تا بگویند: مهدی غائب اوست. چند صد حدیث داریم که شخص رسول خدا فرمود: «رهبران واقعی شما دوازده نفر هستند» این ها برای اینکه امام کاظم و امام صادق را بردارند، آمدند از بنی امیه وارد کردند. ولی هر کاری می کنند با هیچ فرم ریاضی دوازده تا نمی شود.
حتماً قصه خربزه فروش را شنیده اید. ناصرالدین شاه هر سال به روحانیون افطاری می داد. یک سال یک غلطی کرده بود. روحانیون گفتند امسال اعتراض ما این است که به افطاری شاه نمی رویم. خواستند به ناصرالدین شاه بگویند، ترسیدند که ناراحت بشود و گفتند این زشت است که بگوییم آخوندها دعوت شما را نپذیرفتند. گفتند ما از آسمان ها هم باشد آخوند پیدا می کنیم. رفتند تعدادی عمامه درست کردند و سر یک عده گذاشتند. و فقط یک آیت لله می خواستند. یک خربزه فروش بود که هیکل درشت و ریش های سفیدی داشت. گفتند شما بیا یک عمامه روی سرت بگذار و یک ساعت بنشین. خربزه فروش هم پول را که دید قبول کرد. بالاخره آخوندها و آیت الله های قلابی آمدند و افطاری خوردند و به شاه گفتند که آقایون روحانی آمدند و افطار کردند و دارند می روند. شاه گفت: نه! بگو صبر کنند من می خواهم آن ها را ببینم. گفتند: نه! آقا صلاح نیست شما بیایی. ناصرالدین شاه با اصرار آمد و نشست. افطاری تمام شده بود. فقط یک خربزه مانده بود. ناصرالدین شاه خربزه را که خورد گفت: این خربزه ها بی مزه هستند. معلوم است که خربزه های خوبی برای علما تهیه نکرده اند. یک مرتبه آیت الله گفت: باید بیایند دکان خودم. یعنی وقتی آدم آیت الله قلابی درست کرد دیر یا زود لو می رود.
مقابله امام کاظم با خلفا
امام کاظم با خلفا در می افتاد. یک روز منصور دوانیقی آمد پایش را روی زمین کوبید و گفت: از دست این امام صادق چه کار کنم؟ مثل یک استخوان است که در گلوی من گیر کرده است. نه می توانم قورتش بدهم و نه میتوانم بیرون بیاورمش.
دو برادر خدمت امام رضا آمدند و گفتند: ما مسافر هستیم، نماز ما درست است یا شکسته؟ به یکی فرمود: نماز تو درست و به دیگری گفت: نماز تو شکسته است. گفتند ما دو برادر هستیم که از یک جا آمده ایم. فرمود: تو آمده ای زیارت من امام معصوم! ولی تو آمدی زیارت هارون الرشید! اصلاً سفر تو سفر حرام است و کسی اگر سفرش سفر حرام باشد، نمازش شکسته نیست.
امام کاظم به صفوان گفت: شنیده ام شترهایت را به هارون الرشید اجاره داده ای؟ گفت: برای سفر مکه اجاره داده ام. فرمود: تو راضی هستی که هارون الرشید زنده بماند و تو اجاره شترهایت را از او بگیری؟ همین مقداری که راضی هستی هارون ظالم زنده بماند، همین مقدار گناهکارهستی. او هم رفت و همه شترهایش را فروخت. اگر آدم دید از اموالش سوء استفاده می کنند. خوب است از اول جلویش را بگیرند. کمک به ظلم نکند. اگر آدم می داند که این انگورش مشروبات الکلی می شود، اگر آدم می داند وارثش تارک الصلوة است، بچه اش مارکسیم است، پس برای چه کسی جمع می کند؟
امام کاظم را در زندان شهید کردند. در زندان آقا را شکنجه می دادند. پول دادند به یک زن فاسدی که امام کاظم را گول بزند. وقتی وارد زندان شد عبادت امام را دید شرمنده شد و برگشت. برای اینکه شیعه را شناسایی کنند نگذاشتند جنازه امام کاظم دفن شود. جنازه امام کاظم را روی پل بغداد گذاشتند تا اینکه شیعه را بشناسند. و تحت شکنجه قرار بدهند. و دکترهایی آوردند تا امضای قلابی بدهند و بگویند که امام به مرگ طبیعی از دنیا رفته است.
امام کاظم قبر مطهرش در کاظمین است. کاظمین در یک فرسخی بغداد است. رزمندگان ما اگر به بغداد برسند شاید اولین جایی که زیارت کنند کاظمین است. ما در سال 1366 هستیم. چند سال عید به خودشان وعده می دادند که ان شاءالله امسال کربلا می رویم ولی نشده است. گرچه طول کشیدن جنگ برای ما تلخ بود و خیلی از عزیزان ما شهید شدند. در هر کجا می رویم شهید داده ایم، اما یک مسأله ای هست و آن اینکه اگر ما سال اول پیروز می شدیم، چند هزار بسیجی داشتیم؟ الان چقدر بسیجی داریم؟ اول جنگ ناشی بودیم، الان ناشی های ما متخصص می شوند. اول عزت نداشتیم، حالا در دنیا عزت داریم. خدایا! ترا به حق آبروی امام کاظم راه رزمندگان ما را باز کن.
چون شهادت امام کاظم است از برادر عزیزمان می خواهیم که مرثیه ای خوانده شود.
خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگه دار.
«والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته»