24. درباره اولیاء مسجد

24. درباره اولیاء مسجد

واقف و بانی مسجد

٢٠٢- س: واقف مسجد خود را متولی و عزل و نصب امام مسجد را در حیطه تولیت خود قرار داده است آیا صحیح است یا خیر؟
ج- جعل تولیت برای مسجد صحیح نیست و عزل و نصب او اثر ندارد.[استفتائات، ج ٢، ص ٣٩٦، س ١٤٦]

٢٠٣- س: مسجدی در سال ٥٤ توسط شخصی بناشده و به نام همان شخص نامگذاری شده و مردم درطول چندین سال در این مسجد نماز خوانده اند و سپس توسعه داده اند و مقداری زمین نیز جنب مسجدخریداری نموده و فرش و منبر و سایر لوازم نیزخریده اند و خود بانی مسجد نیز هیچ گونه ممانعتی نکرده، سپس مردم مستضعف مقداری آهن نیز خریداری کرده اند تا مسجد را به طور کلی تعمیر اساسی نمایند، لکن بانی مسجد اکنون مخالفت نموده و مانع ساختن و توسعه مسجد می باشد و حال این که اولا خود ایشان عنوان مسجد را گذاشته و ثانیا اکنون می گوید: «حتی اگر به مراجع تقلید هم مراجعه کنید من می گویم مسجد را وقف نکرده ام و سند آن نزد من است و من آن را نمی دهم، شما اگر می خواهید در کناراین مسجد یک مسجدی برای خودتان بسازید».
حالا ما آهنی را که تهیه کرده ایم برای همه زیر بنا و با نقشه مهندسی می باشد و ضمنا برای محلی که ایشان آن را مسجد تعیین کرده خرج زیادی کرده ایم، اکنون نه می توانیم دو مسجد در کنار هم بسازیم و نه می توانیم تعمیر اساسی مسجد را شروع و ساختمان آن را تکمیل نمائیم. خواهشمند است ما را راهنمایی کامل بفرمائید.
ج- سند میزان نیست، اگر وقف مسجد متحقق شده و تحویل جهت وقف گردیده دیگر واقف اختیاری در آن ندارد و توسعه مسجد اگر ضرورت داشته باشد اشکال ندارد و واقف حق ممانعت ندارد.[استفتائات، ج ٢، ص ٣٣٦، س ٦]

٢٠٤- س: زمینی در بیش از بیست سال قبل برای مسجد داده شده و با پول مردم، مسجد ساخته شده، آیا صاحب قبلی زمین یا وارث آن می توان بگوید: من راضی نیستم کسی در این مسجد نماز بخواند یا خیر؟
ج- بعد از ساختن مسجد و تحویل به نمازگزاران نمی تواند رجوع کند و رضایت او معتبر نیست.[استفتائات، ج ٢، ص ٣٣٩، س ١٢]

٢٠٥- س: آیا کسی که مسجدی را بنا می کند و همه مخارج آن را می دهد، می تواند بگوید: مثلا فلان اتاق که برای خادم مسجد ساخته ام، راضی نیستم برای کار دیگری گذاشته شود؟
ج- اگر بانی و واقف، مرافق (جاهایی که مورد استفاده و بهره برداری واقع می شود.) مسجد را برای استفاده بخصوص تعیین کرده، مخالفت آن جایز نیست ولی اگر در وقف مصرف خاصی تعیین نشده، استفاده در شؤون مربوط به مسجد مانع نداد.[استفتائات، ج ٢، ص ٤٦، س ٣٢٩]

متولی مسجد

٢٠٦- واقف می تواند برای وقف متولی(سرپرست) یا ناظر مشخص کند، حتی واقف می تواند تعیین متولی وقف را به شخص دیگری واگذار کند، که در این صورت تولیت وقف با همان شخصی است که از سوی واقف معین شده است بجز در مسجد که واقف نمی تواند، خود یا شخص دیگری را به عنوان متولی مسجد مشخص کند. پس مسجد یک مکان عمومی است برای استفاده شرعی همه مسلمانان و واقف یا هیئت امناء یا دیگران، تولیتی بر مسجد ندارند.[تحریر الوسیله، ج ٢، کتاب الوقف، ص ٨٢، م ٧٨ و ٧٩ و استفتائات، ج ٢، ص ٣٩٦ و ٣٩٧، س ١٤٦ و ١٤٧ اختیار امور مساجد با حاکم اسلمی است(صحیفه نور، ج ٢٠، ص ١٧٠)]

٢٠٧- س: شخصی مقداری زمین را برای مسجد وقف کرده ولی متولی معین نکرده، اهالی، امام جماعت را دعوت می کنند و به سعی ایشان مسجد، آباد و تکمیل می گردد، آیا رضایت صاحب زمین در صحت نماز امام و اهالی شرط است یا نه؟
ج- مسجد متولی ندارد (ولی موقوفات مسجد، می تواند متولی داشته باشد.) و رضایت کسی در عبادت در آن معتبر نیست ولی تصرفاتی که منافی با احترام مسجد یا مزاحم نمازگزاران باشد جایز نیست.[استفتائات، ج ٢، ص ٣٩٧، س ١٤٨]

٢٠٨- س: شخصی زمینی را وقف مسجد کرده و مصارف منافع را معین کرده است، ٥٠ درصد مال امام جماعت، ٣٠ درصد مال خادم و ٢٠ درصد تعمیر مسجد، امام جماعت و متولی را نیز معین کرده، آیا متولی حق دارد چیزی به عنوان حق التولیه بردارد و سپس در نحو مذکور تقسیم کند؟
ج- بلکه می تواند اجرة المثل را به عنوان حق التولیه بردارد و سپس تقسیم کند.[استفتائات، ص ١٤٣، س ٣]
آیت الله اراکی قدس سره

اختیارات هیئت امنای مسجد

٢٠٩- س: آیا هیئت امنای مسجد می توانند برای تعمیر مسجد و سایر تصرفات بدون اجازه متولی اقدام کنند؟
ج- ظاهر در وقف عام تحریر است نه تکلیف و بنابر تحریر اصل جواز است و درمورد سؤال هیئت نمی توانند بدون اذن متولی تصرفات در مسجد داشته باشند و نقش متولی تنها در مساله موقوفات مسجد است.[استفتائات، ص ١٤٦، س ١٤]
آیت الله اراکی قدس سره

امام جماعت

از آنجا که نماز جماعت از برنامه های مهم دینی است که اغلب در مساجد برپا می شود، و در نماز جماعت، رهبر و پیشوای نمازگزاران امام جماعت است، نقش و نظر او در اداره امور مساجد به ویژه در مسائل فرهنگی قابل انکار نیست، لذا می بینیم که انجام برخی از کارها را در مسجد به نظر امام جماعت محول کرده اند و دستور به مشورت با او داده اند که نمونه ای از آن در مورد نمایش فیلم در مسجد گذشت و به نمونه ای دیگر توجه کنید:

٢١٠- «. . . استفاده از شبستان مسجد جهت برگزاری جلسات قرائت قرآن و بیان احکام شرعی و معارف اسلامی و سایر مراسم دینی و مذهبی چنانچه مزاحم نمازگزاران نباشد، و زیر نظر امام جماعت باشد، اشکال ندارد. . . »[اجوبة استفتائات، ج ١، ص ١٢٤، پاسخ سؤال ٤١٣]
آیت الله خامنه ای دامت برکاته

شرایط مؤذن

٢١١- مستحب است کسی را که برای گفتن اذان معین می کنند، عادل، وقت شناس و صدایش بلند باشد.[توضیح المسائل، م ٩٤١]

وظیفه مؤذن

٢١٢- مستحب است هنگام اذان گفتن اینگونه باشد:
رو به قبله
ایستاده
با طهارت(با وضو یا غسل)
در جای بلند اذان بگوید (برای آنکه مردم صدای او را بشنوند، و این مساله اکنون با بلندگو حاصل می شود. )
دستها را به گوش بگذارد.

و اینگونه اذان بگوید:
با صدای بلند و کشیده اذان بگوید
بین جملات اذان، کمی فاصله دهد
آخر جملات وقف کند
در جملاتی که کلمه مبارک «الله» قرار داد «الف» و«ه» را به روشنی ادا کند.[توضیح المسائل، م ٩٣٨ و ٩٣٩ و العروة الوثقی، ج ١، فی مستحبات الاذان و الاقامة، ص ٦٠٩]

٢١٣- اذان و اقامه، باید بعد از داخل شدن وقت نماز گفته شود و اگر عمدا یا از روی فراموشی قبل از وقت بگوید باطل است.[توضیح المسائل، م ٩٣٥]