شرط سوم قصد مسافت تا آخر سفر، استمرار داشته باشد
پرسشهاى مقدماتى
- اگر مسافر در اثناى سفر، از ادامه سفر منصرف يا مردد شود، چه حكمى دارد؟
- نمازهائى كه مسافر قبل از انصراف خوانده چه حكمى دارد؟
- پس از ترديد اگر دوباره مصمّم به ادامه سفر شود، چه حكمى دارد؟
مسأله 1 - مسافر در صورتى نماز را شكسته مىخواند كه قصد پيمودن مسافت شرعى (هشت فرسخ يا بيتشر) تا آخر سفر استمرار داشته باشد. بنابراين، اگر قبل از رسيدن به چهار فرسخ، از قصد خود منصرف شود يا مردد گردد، * بايد نماز را از لحظه انصراف يا ترديد تمام بخواند. 46 (ع. م 21)
سؤال 16 - اگر مسافرى قبل از چهار فرسخ به محل باصفايى برسد و تصميم بگيرد يك هفته در آن جا بماند و بعد به سفرش ادامه دهد، يا مردد شود كه به سفرش ادامه دهد يا پس از يك هفته توقف ادامه سفر دهد، نمازش چه حكمى دارد؟
مثال: شخصى از روستاى «الف» واقع در سه فرسخى اهواز، به قصد مشهد مقدس به اهواز رفته و يك هفته براى تهيه بليط تلاش كرد ولى موفق نشد، لذا از سفر به مشهد منصرف گرديد (يا مردد شد كه به مشهد برود يا به روستا باز گردد)، اين شخص از لحظه انصراف (يا ترديد) بايد نماز را تمام بخواند. با اين كه تا قبل از اين، نماز را شكسته مىخواند.
سؤال 17 - اگر قصد داشته باشد كه در صورت تهيه بليط قطار، به مشهد مقدس برود - در حالى كه موقع حركت از روستا به اهواز، اطمينانى به تهيه بليط نداشت - در مسير روستا به اهواز و يك هفتهاى كه در اهواز بوده و در مسير بازگشت به روستا، نمازش چه حكمى دارد؟
سؤال 18 - شخصى ساكن روستاى «الف» واقع در سه فرسخى اهواز، براى روز جمعه به مقصد مشهد مقدس، بليط هواپيما تهيه كرد. روز دوشنبه به قصد سفر مشهد، به اهواز آمد و تا روز جمعه براى خداحافظى با اقوام در اهواز ماند. روز جمعه متوجه شد كه پروازش لغو شده، از اين رو از سفر به مشهد منصرف گرديد و به روستا بازگشت. در مسير روستا به اهواز و در آن جا و در مسير بازگشت به روستا، نمازش چه حكمى دارد؟
سؤال 19 - اگر از سفر به مشهد منصرف نشده و دنبال تهيه بليط ديگرى باشد و به همين منوال بيست روز در اهواز بماند، در اين مدت نمازش چه حكمى دارد؟
مسأله 2 - نمازهايى را كه مسافر قبل از انصراف از ادامه سفر (يا ترديد در ادامه سفر) به صورت شكسته خوانده، صحيح است و لازم نيست دوباره اعاده يا قضا نمايد. 47 (ع .م 24)
مسأله 3 - اگر مسافر بعد از رسيدن به چهار فرسخ، از مسافرت منصرف شود و تصميم داشته باشد - همان روز يا حداكثر قبل از ده روز - از راهى كه رفته يا راه دورتر، بازگردد (يا مردد باشد كه به سفر خود ادامه دهد يا بازگردد)، بايد نماز را شكسته بخواند 48. (ر.م 1288)
سؤال 20 - اگر مسافر بعد از رسيدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود و تصميم داشته باشد از راهى كه كمتر از چهار فرسخ است باز گردد، نمازش چه حكمى دارد؟
مسأله 4 - اگر مسافر بعد از رسيدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود ، چنان چه تصميم داشته باشد كه همان جا بماند يا بعد از ده روز باز گردد (يا بعد از ده روز به سفر ادامه دهد) بايد نماز را تمام بخواند. هم چنين اگر بعد از رسيدن به چهار فرسخ مردد شود كه ده روز توقف كند يا باز گردد (يا مردد شود كه ده روز توقف كند يا به سفر ادامه دهد)، بايد نماز را تمام بخواند. 49(ر.م 1287 - ع.م 21)
سؤال 21 - اگر مسافر بعد از طى چهار فرسخ به محل باصفايى برسد و تصميم بگيرد يك هفته در آنجا بماند و بعد ادامه سفر دهد (يا باز گردد) يا مردد شود كه به سفر ادامه دهد يا پس از يك هفته توقف، ادامه سفر دهد (يا باز گردد)، نمازش چه حكمى دارد؟
مسأله 5 - اگر مسافر بعد از رسيدن به هشت فرسخ، از مسافرت منصرف (يا مردد) شود، بايد نماز را شكسته بخواند، (مگر باتحقق يكى از قواطع* سفر).
مسأله 6 - اگر مسافر پيش از رسيدن به هشت فرسخ، مردد شود كه بقيه راه را برود يا نه و بعداً ترديد بر طرف شود و دوباره مصمم به ادامه سفر گردد، در اين صورت يكى از دو وضعيت زير ممكن است پيش آيد:
وضعيت اول: در حال ترديد راه نرفته است. در اين صورت بعد از تصميم دوباره به ادامه سفر، مسافت باقى مانده را با مسافت طى شده (قبل از ترديد) جمع مىكند و چون مجموع به اندازه مسافت شرعى (هشت فرسخ يا بيشتر) مىباشد، بايد نماز را شكسته بخواند. 50 (ر.م. 1290)
مثال: شخصى از اهواز به قصد شهر «الف» واقع در نه فرسخى اهواز، حركت مىكند با اين تصميم كه دو هفته در آن شهر بماند. بين راه، شب را در روستايى واقع در پنج فرسخى اهواز در منزل يكى از دوستانش مىگذراند؛ بر اثر سخنان او، نسبت به ادامه سفر مردد مىشود - كه آيا به سفر ادامه دهد يا ده روز در روستا پيش دوستش بماند - صبح دوباره مصمم به ادامه سفر مىشود و از او خداحافظى كرده، عازم شهر «الف» مىگردد. اين شخص در مسير اهواز به روستا و روستا به شهر «الف»، * بايد نماز را شكسته 51 بخواند؛ اما در روستا در مدتى كه مردد است بايد نماز را تمام بخواند. **
سؤال 22 - اگر شخص مذكور در مثال بالا تصميم داشت در شهر «الف» فقط يك هفته توقف كند، نمازش در مسير اهواز به شهر «الف» و در آن جا و مسير بازگشت، چه حكمى داشت ؟
سؤال 23 - در مفروض سؤال قبل اگر مردد شود كه آيا به سفر ادامه دهد يا يك هفته در آن روستا بماند و صبح مصمم به ادامه سفر گردد، در اين صورت نمازش چه حكمى دارد؟
وضعيت دوم: در حال ترديد و دودلى مقدارى به سفرش ادامه داد، بعد دوباره مصمم به ادامه سفر شد، در اين صورت اگر بقيه سفر، به تنهايى - بدون احتساب مقدارى كه قبل از ترديد پيموده - هشت فرسخ يا بيشتر باشد (امتدادى يا تلفيقى)، بايد نماز را شكسته بخواند؛ اما اگر به تنهايى كمتر از هشت فرسخ باشد ولى در مجموع (با احتساب مقدارى كه قبل از ترديد پيموده) هشت فرسخ يا بيشتر باشد، بنابر احتياط مستحب، بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند.و اگر فقط شكسته بخواند هم كفايت مىكند 52 (ر.م 1292)
مثال: شخصى از اهواز به قصد شهر «الف »واقع در نه فرسخى اهواز، حركت مىكند - با اين تصميم كه دو هفته در آن شهر بماند - بين راه، شب را در روستايى واقع در پنج فرسخى اهواز در منزل يكى از دوستانش مىگذراند؛ بر اثر سخنان او نسبت به ادامه سفر دو دل مىشود (كه آيا به سفر ادامه دهد يا ده روز در آنجا بماند)، صبح خدا حافظى كرده و با همان حالت ترديد مقدارى به طرف شهر «الف» راه مىرود و بعد دوباره مصمم به ادامه سفر مىشود. در اين صورت از روستا تا شهر «الف» بايد نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند. 53 *
سؤال 24 - در مسير اهواز به روستا و در خود روستا، نمازش چه حكمى دارد؟
سؤال 25 - اگر تصميم داشت در شهر «الف» فقط يك هفته توقف كند، نمازش در مسير اهواز به شهر «الف» و در آن جا و مسير بازگشت، چه حكمى داشت؟
سؤال 26 - اگر شهر «الف» در ده فرسخى اهواز واقع شده بود و روستا در هشت فرسخى و قصد داشت در شهر «الف» دو هفته توقف نمايد، نمازش در مسيراهواز به شهر «الف» چه حكمى خواهد داشت؟
پىنوشتها:
* - ترديد در رفتن و بازگشتن يا ده روز (يا بيشتر) ماندن و رفتن يا ده روز (يا بيشتر) ماندن و برگشتن.
45- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
46- اراكى (ع.م 24)، گلپايگانى (ع. م 24)، بهجت (استفتا)، تبريزى (استفتا)، خامنهاى (س 650)، زنجانى (استفتا)، فاضل (ع.م 24) و مكارم (ع.م 24): حكم مسأله همان است كه امام (ره) فرمودهاند.
خوئى (ع.م 24): قضا لازم است ولى اعاده، احتياطاً واجب است؛ يعنى، اگر وقت نماز باقى است، بنابر احتياط واجب بايد نمازى را كه شكسته خوانده، دوباره چهار ركعتى بخواند .
* - براى توضيح قواطع سفر به فصل چهارم مراجعه شود.
47- تبريزى، زنجانى و مكارم: هم چنين اگر پيش از رسيدن به چهار فرسخ از مسافرت منصرف شود و تصميم داشته باشد از راه ديگرى برگردد كه مجموع رفت و برگشت به مقدار هشت فرسخ باشد( مثلاً رفت سه فرسخ و برگشت پنج فرسخ)، بايد نماز را شكسته بخواند. (براى توضيح بيشتر به فصل اول بحث مسافت تلفيقى مراجعه شود).
48- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
49- همه مراجع معظم تقليد در حكم اين مسأله اتفاق نظر دارند.
* - چون با ترديد، راهى طى نكرده لذا پنج فرسخ قبل از ترديد با چهار فرسخ بعد، جمع مىشود، مجموع نه فرسخ مىگردد كه بيش از مسافت شرعى است. (در شهر «الف» به جهت قصد اقامه بايد نماز را تمام بخواند.)
** - براى توضيح بيشتر به مسأله 4 همين فصل مراجعه شود.
50- اراكى (ر.م 1282)، گلپايگانى (ر.م 1299)، بهجت (ر.م 1048)، خامنهاى (استفتا)، زنجانى (ر.م 1299)،
فاضل (ر.م 1312) و مكارم (ر.م 1132): حكمش همان است كه امام راحل (ره) فرمودهاند.
خوئى (ر.م 1300) و تبريزى (ر.م 1300): مسافت باقى مانده با مسافت طى شده جمع نمىشود. بنابراين، چنان چه مسافتى كه بعد از رفع ترديد، قصد پيمودن آن را دارد، به تنهايى - بدون احتساب مسافت طى شده قبل از ترديد - به اندازه مسافت شرعى (امتدادى يا تلفيقى) باشد، بايد نماز را شكسته بخواند وگرنه نمازش تمام است .
51- خوئى و تبريزى: در مسير روستا به شهر «الف» بايد نماز را تمام بخواند؛ چون مسافتش، چهار فرسخ است كه كمتر ازمسافت شرعى است .
52- اراكى (ر.م 1284)، گلپايگانى (ر.م 1301)،بهجت (ر.م 1049)، خامنهاى (استفتا)، زنجانى (ر.م 1301)و فاضل (ر.م 1314): حكمش همان است كه امام راحل (ره) فرمودهاند.
خوئى (ر.م 1300) و تبريزى (ر.م 1300): بايد نماز را تمام بخواند.
مكارم (ر.م 1132): مسافت بعد از رفع ترديد با مسافت طى شده قبل از ترديد، جمع مىشود. بنابراين اگر مجموع هشت فرسخ يا بيشتر باشد بايد نماز را شكسته بخواند.
* - در شهر «الف» به جهت قصد اقامه، نمازش تمام است .
53- خوئى و تبريزى: بايد نماز را تمام بخواند.
مكارم: بايد نماز را شكسته بخواند.
