ابوالقاسم عبدالرحمان ابن محمد بن اسحاق مشهور به ابن منده؛ مورخ، حافظ و محدث مسلمان ایرانی تبار بود. وی در اصفهان چشم به جهان هستی گشود. نیا و پدرش هر دو عالم دینى بودند. ابوالقاسم از پدرش و ابوبكر بن مردویه و ابوجعفر مرزبان و ابراهیم بن خرشید قوله و محمد بن ابراهیم جرجانى و دیگر محدثین حدیث شنید و از زاهر بن احمد سرخسى اجازه روایت گرفت. ابن منده براى استماع بیش تر حدیث بسیار سفر كرد و از مشایخ همدان، دینور، شیراز، بغداد و نیشابور حدیث شنید. ابن منده از علماى بزرگ عصر خویش محسوب می گردید، چنان كه وى را با خواجه عبدالله انصارى هم سنگ مى دانستند. او از حسن خط نیز بهره داشت. پیروان عقاید وى در اصفهان به عبدالرحمانیه موسوم بودند. ابن منده برای روایت حدیث به اجازه علما و بزرگان اهمیت فراوانی قائل بود و خود به اخذ اجازه از حاكم نیشابوری و زاهر بن احمد سرخسی نائل شد. ابوالقاسم بسیار به شرع پای بند بود و مردم را از منكر نهى مى كرد. ابن منده در امر به معروف و نهی از منكر، عالمی سخت گیر بود و از كسی پروایی نداشت. ابن منده به مكه سفر كرد و ظاهراً در «تاریخ مكه» تألیفى كرده است. از ابن منده آثار متعددی باقی است كه از آن میان، «تاریخ اصفهان» (با ذكر تاریخ ولادتش در آن)؛ «حرمةالدین»، «الرد على الجهمیة»، «صیام یوم الشك»، «المستخرج من الكتب الناس» (در حدیث) را می توان برشمرد. درخور توجه است كه نسب خاندان ابن منده به یکی از صاحب منصبان لشكری ساسانیان می رسد.
