چالش­ ها و راهکارهای توسعه گمرک بیله­ سوار مغان

چالش­ ها و راهکارهای توسعه گمرک بیله­ سوار مغان

گمرک به عنوان مرزبان اقتصادی کشور نقش مهمی در توسعه اقتصادی، تامین رفاه و حفاظت از جامعه دارد. دولتها برای به اجرا درآوردن مناسب برنامه ­ها و سیاست ­های مالی، اقتصادی و اجتماعی خود نیازمند سازمان گمرکی کارآمد و مؤثر می باشند. کشور ایران در حال حاضر 144 گمرک دارد. لیکن، مطالعاتی که تاکنون در خصوص بررسی چالش­ های پیش ­روی گمرکات انجام شده است، کافی به نظر نمی­ رسند. در این مقاله، تلاش شده است به چالش ­ها و موانع پیش ­روی گمرک بیله­ سوار مغان در دو سطح خرد و کلان پرداخته شود. همچنین مقایسه ­های کمی و کیفی بین گمرک بیله ­سوار با سه گمرک مشترک دیگر کشورمان با آذربایجان شامل جلفا، آستارا و پلدشت و بین دو گمرک هم مرز بیله ­سوار ایران بیله سوار آذربایجان نیز صورت گرفته است. عوامل متعددی بر توسعه گمرک تاثیر می ­گذارند از آن جمله می ­توان به مطلوبیت مکانی، موقعیت جغرافیایی و تامین زیرساخت ­ها، شیوه مدیریت، نرخ ارز، رشد اقتصادی و غیره اشاره کرد. بنابرین انتظار می ­رود سیاست­ گذاران و مجریان از طریق رفع چالش­ ها و بکارگیری راهکارهای ارائه شده برای تسهیل و توسعه تجارت بین المللی اهتمام جدی بورزند.

واژگان کلیدی: گمرکات، چالش ­ها، راهکار، توسعه

مقدمه

امروزه گمرک به عنوان اولین و مهمترین مجری مقررات تجارت خارجی در کنار سایر عوامل در تجارت بین الملل اعم از بانک، بیمه و موسسات حمل و نقل متأثر از اوضاع و شرایط حاکم بر زنجیره تجارت بین الملل است. از آنجا که گمرک مجری برنامه های اقتصادی در کشور در امر بازرگانی خارجی می­ باشد. لذا حضور فعال در سازمان­ های همکاری تجاری بین المللی و منطقه ای و برخورداری از امکانات بیشتر در این زمینه ضروری است تا بتواند نقش مؤثری در جهت حفظ منافع کشور در سطح بین المللی و منطقه ای، ایفا نماید (طباطبایی و ثابتی، 1387).

ارزیابی و مقایسه کمی گمرکات مستلزم دستیابی به داده­ های مناسب است. که در این خصوص دفتر فن آوری اطلاعات و ارتباطات گمرک ج.ا.ایران آمار منظم فعالیت گمرکات کشور را بصورت بر خط و آزاد گزارش می دهد با استخراج داده­ های مربوط به گمرک بیله سوار[1] و مقایسه آن با آمار فعالیت سه گمرک هم مرز دیگر کشورمان با آذربایجان شامل جلفا، آستارا و پلدشت نتایج مهمی بدست آمده است. البته استقرار هر یک از این گمرکات در استانی مجزا اهمیت این مقایسه را دو چندان نموده است. در بررسی این گزارشات نشان می دهد در سال 1396 گمرک بیله سوار با 32,833 هزار دلار ارزش صادرات کالا از محل تجارت چمدانی رتبه اول کشوری و در ترانزیت خارجی مبدا با 461,003 هزار تن رتبه پنجم کشوری را به خود اختصاص داده است. به مهمترین عوامل مؤثر بر عملکرد موفق گمرک آذربایجان در مقایسه کیفی بین دو گمرک مشترک مرزی بیله سوار – بیله سوار نیز پرداخته شده است.

بی شک، موفقیت گمرکات به شرایط و عواملی بستگی دارد: که برخی از آنها بازدارنده و بعضی دیگر تسهیل کننده هستند. در این مطالعه گوشه ای از عوامل و چالش های پیش روی گمرک در دو سطح خرد و کلان بیان و در انتها راهکارهایی به صورت متناظر با یکدیگر ارائه شده است.

گمرک جمهوری اسلامی ایران

گمرک ایران یکی از قدیمی ترین سازمان های اقتصادی کشور است که به عنوان مرزبان اقتصادی نقش مؤثری در وصول درآمدهای دولت و اجرای سیاستها و خط مشی های اقتصادی، بازرگانی و حتی فرهنگی دارد.

گسترش روز افزون مناسبات بین المللی در کلیه زمینه های تجاری و اطلاع رسانی افزایش حجم تجارت جهانی و ضرورت انتقال تکنولوژی و سایر ملاحظات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی بر اهمیت گمرک، سیاست های گمرک و جایگاه آن در نظام اقتصادی کشور، می افزاید. اقتصاد تک محصولی کشور و اتکاء بیش از حد به درآمدهای نفتی، اهمیت توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی را خاطر نشان می سازد. نیاز به فن آوریهای جدید در صنعت و تولید، نوسازی صنایع و همچنین وابستگی های اجتناب ناپذیر بخش صنعت و بازرگانی کشور به واردات و به طور کلی وارداتی بودن اقتصاد کشور در بسیاری از زمینه ها، نشانگر اهمیت واردات در نظام اقتصادی کشور است(طباطبایی وثابتی، 1387).

تعاریف مختلفی از گمرک ارائه شده است اما بنا به تعریف شورای همکاری گمرکی[2]، گمرک سازمانی دولتی بوده که مسئول اجرای قانون گمرک و وصول حقوق و عوارض ورودی و صدوری و همچنین واردات، ترانزیت و صادرات کالا می باشد.

اهداف و وظایف[3] گمرک

گمرک سازمانی است که در انجام وظایف جاری خود دو هدف را باید به موازات هم مورد توجه قرار دهد. اول، فراهم کردن تسهیلات در امر تجارت بین المللی و دوم، اعمال قوانین و مقررات. حصول به این دو هدف به صورت همزمان و متعادل از چالش های مهم فراروی گمرک است (الهی و حسن زاده، 1386). این سازمان امور مربوط به جابجایی کالا و مسافر را در سطح بین المللی مدیریت می کند. دولت ها جهت به اجرا درآوردن مناسب برنامه ها و سیاست های مالی، اقتصادی و اجتماعی خود نیازمند سازمان گمرکی کارآمد و مؤثر می باشند. از این جهت فعالیت های گمرک به طور سنتی در راستای اهداف زیر تعریف می شود (معمارنژاد و همکاران، 1392):

• اخذ حقوق و عوارض گمرکی
• حفاظت از سلامت و بهداشت جامعه
• حمایت از صنایع و تولیدات داخلی
• حفاظت های زیست محیطی (حفظ گونه های کمیاب)
• اعمال قوانین و مقررات تجاری خارجی
• مشارکت در سیاستگذاری های تجاری
• ارائه تسهیلات تجاری
• حفاظت از آثار فرهنگی تاریخی
• مبارزه با قاچاق و تخلفات گمرکی
• تهیه و ارائه آمار بازرگانی خارجی
• حمایت از مخترعان و مبتکران (اجرای حقوق مالکیت معنوی)
• مبارزه با پولشویی
• مبارزه با تروریسم و جرایم سازمان یافته فراملیتی
• اجرای کنوانسیون های بین المللی
• مشارکت در همکاری های منطقه ای و بین المللی

همچنین همکاری و هماهنگی با سایر سازمان های بین المللی از قبیل اینترپل[4]، یروپل[5]، سازمان مالکیت معنوی جهانی[6]، سازمان بهداشت جهانی[7]، سازمان جهانی تجارت[8]، سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه[9] (2018 ,Kagawa).

در این بخش از مقاله تحقیقات انجام شده مرتبط با عملکرد و چالش های گمرک به طور مختصر مورد اشاره قرار می گیرند:

در مقاله ای معمارنژاد و همکاران (1392) چالش های گمرک ج.ا.ایران را در دو حوزه چالش های محیطی داخلی (درون سازمانی) و چالش های محیطی بیرونی (محیط نزدیک و محیط دور) مورد بررسی قرار داده اند. داده های مورد استفاده در این پژوهش مربوط به حجم تجارت خارجی کل کشور (واردات، صادرات، ترانزیت خارجی و درآمد گمرکی) در بازه زمانی مربوط به سال های 1384 تا 1391 بوده است. پس از طرح چالش های پیش روی گمرک ج.ا.ایران، پروژه های تحول در نظام گمرکی کشور را معرفی و از مهمترین اقدامات صورت گرفته در این خصوص، تصویب قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن، اصلاحات آیین نامه اجرایی قانون مقررات صاردات و واردات، ایجاد مدل فیزیکی پنجره واحد تجاری، راه اندازی سیستم ارزش و ... عنوان نموده اند. کاهش تعداد گمرکات کشور از 167 به 144 گمرک را موجب افزایش بهره وری، کاهش هزینه ها، استفاده مطلوب از ظرفیت ها و توانایی های گمرکات کشور و توسعه و تسهیل تجارت دانسته و همچنین اجرای دقیق و به موقع پروژه های استخراجی از طرح جامع گمرک نوین به عنوان نقشه راه گمرک ایران در سال های آتی جهت ارتقاء گمرک به جایگاه اصلی و واقعی خود در اقتصاد کشور ذکر نموده اند.   

در مطالعه ای طباطبایی و ثابتی (1387) چالش های پیش روی گمرک را جهت کسب حداکثر منافع و تسهیلات موجود در سازمان جهانی گمرک در سه بخش موانع سیاسی، اقتصادی و قانونی مطرح نموده اند. در این مقاله به مزایای جغرافیایی و منطقه ای ایران تاکید شده، لزوم حضور فعال گمرک ایران در سازمان های همکاری تجاری بین المللی و منطقه ای و برخورداری از علم و تکنولوژی روز دنیا را در جهت حفظ منافع کشور را یک ضرورت شمرده اند. بازسازی و مکانیزه کردن گمرکات و ایجاد تجارت الکترونیک و ایجاد روش تک پنجره ای نمودن تشریفات گمرکی را موجب جلوگیری از فرصت سوزی و ایجاد مکان امن رقابت بازارهای تجاری، جهت جذب سرمایه گذاری های خارجی در منطقه دانسته اند. 

در پژوهشی یوسفی و حیدری (1396) به بررسی عملکرد گمرکی منطقه ویژه شهید رجایی پرداخته اند. در این پژوهش عملکرد گمرکی شهید رجایی با استفاده از روش تفاضل در تفاضل ارزیابی شده و نتایج آن نشان می دهد احداث منطقه ویژه شهید رجایی منجر به افزایش مبادلات شده و افزایش واردات حدود شش برابر صادرات شده است.

در پژوهش (2018 ,Kagawa) با عنوان تجربه گمرک، چالش ها و راهکارهای جلوگیری از داروهای جعلی و تقلبی پس از تعریف سازمان جهانی گمرک[10]و ارائه طرح استراتژیک آن سازمان، جهت جلوگیری از ورود داروهای تقلبی از گمرکات راهکارهایی از جمله تبادل اطلاعات بصورت گمرک به گمرک، گمرک به صاحبان کسب و کار، گمرک به سایر ادارات مرزی و همکاری بین المللی با همکاران عنوان نموده است.

رویه­ های گمرکی

انجام وظایف محوله و رویه های مورد عمل در هر یک از گمرکات کشور از طریق واحدهای ستادی ذیربط گمرک ایران و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه انجام می گیرد و هرگونه تغییر در فهرست مذبور و اضافه کردن هرگونه رویه و وظیفه جدید موکول به تامین شرایط لازم و موافقت و اعلام گمرک ایران می باشد. در جدول شماره 1 رویه های گمرکی مجاز گمرکات بیله سوار، جلفا، آستارا و پلدشت آورده شده است. گمرک بیله سوار در حال حاضر در رویه های صادرات قطعی، ورود موقت، خروج موقت، ترانزیت خارجی (مبدا-مقصد)، کارنه (مبدا-عبوری-مقصد)، امور مسافری، مرزنشینان و قضایی فعالیت می نماید[11].

جدول(1) نوع وظایف و رویه ­های گمرکی

مأخذ: سایت گمرک ج. ا. ایران

مروری بر حجم تجارت خارجی گمرکات بیله ­سوار، جلفا، آستارا و پلدشت طی سال 1396

واردات

واردات کالا از بهترین شاخص های اثرگذار بر عملکرد اقتصادی کشور است. گمرکات به عنوان مرزبان اقتصادی کشور ایفاگر سیاست های دولت و ناظر بر واردات کالا از حیث سلامتی، فرهنگی و امنیتی می باشند. گمرک ایران در راستای انجام وظایف خطیر و سنگین خود سعی در کاهش زمان ترخیص کالا و ارتقاء کیفیت خدمات و افزایش رضایتمندی خدمت گیرندگان را داشته است(معمارنژاد و همکاران، 1392). در این قسمت حجم واردات از لحاظ ارزش دلاری گمرکات بیله سوار، جلفا، آستارا و پلدشت مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است (نمودار شماره 1). طی سال 1396 گمرک بیله سوار با 827 هزار دلار ارزش واردات کالا رتبه 80، گمرک جلفا با 562,856 هزار دلار رتبه 14، گمرک آستارا با 105,746 هزار دلار رتبه 32 و گمرک پلدشت با 21 هزار دلار رتبه 91 را در بین 93 گمرک ترخیص کننده کشور به خود اختصاص داده اند. (وجود منطقه آزاد تجاری ارس در میزان واردات کالا به گمرک جلفا بی تاثیر نبوده است). اقلام عمده وارداتی از گمرک بیله سوار طی سال 1396، شامل «کنجاله پنبه دانه» و کشور عمده طرف معامله « جمهوری آذربایجان » بوده است.[12]

نمودار (1) ارزش دلاری واردات گمرکات طی سال 1396 (ارقام به هزار دلار)( مأخذ: گمرک ج.ا.ایران، دفتر فنآوری اطلاعات و ارتباطات)

صادرات

رشد صادرات کشور از لحاظ اقتصادی مهمترین منبع تامین کننده ارزی است که امکان سرمایه گذاری و پیشبرد کشور در مسیر توسعه را میسر می سازد. پیامد این امر حمایت از تولیدات داخلی و افزایش اشتغال در کشور خواهد بود (معمارنژاد و همکاران، 1392).

در سال 1396 گمرک بیله سوار با 17 میلیون دلار ارزش کالای صادراتی (بدون احتساب صادرات از محل تجارت چمدانی) رتبه 79، گمرک جلفا با 130 میلیون دلار رتبه 40، گمرک آستارا با 220 میلیون دلار رتبه 30 و گمرک پلدشت با 6 میلیون دلار رتبه 91 کشور را در بین 108 گمرک ترخیص کننده به خود اختصاص داده اند. اقلام عمده صادرات از گمرک بیله سوار طی سال 1396، شامل «سیب زمینی» بوده و عمده صادرات این گمرک به کشور «جمهوری آذربایجان» صورت گرفته است.[13]

نمودار(2) ارزش دلاری صادرات گمرکات طی سال 1396 (ارقام به میلیون دلار)(مأخذ: گمرک ج. ا. ایران، دفتر فنآوری اطلاعات و ارتباطات، آمار صادرات)

صادرات از محل «تجارت چمدانی»

صادرات به طریق تجارت چمدانی با کشورهای عضو CIS

در کنار مبادلات تجاری ایران با کشورهای عضو CIS[14]، تجارت محدود و کوچک دیگری نیز در گمرکات مرزی مستقر در شمال، شمال شرق و شمال غرب از طریق مرزنشینان این مناطق با مرزنشینان ساکن کشورهای فوق صورت می گیرد که محدود به اقلام خاصی بوده و به آن «تجارت چمدانی» اطلاق می گردد. شایان ذکر است که ارزش صادرات از طریق چمدانی، سهم اندکی از ارزش صادرات کشور را به خود اختصاص می دهد. طی سال 1396، گمرک بیله سوار با اختصاص 32,833 هزار دلار یا 43.10 درصد از ارزش تجارت چمدانی رتبه اول، گمرک جلفا با 9,048 هزار دلار یا 11.88 درصد رتبه چهارم، گمرک پلدشت با 1,890 هزار دلار یا 2.48 درصد رتبه هفتم و گمرک آستارا با 328 هزار دلار یا 43. درصد رتبه دهم کشور را به خود اختصاص داده اند.

                   نمودار(3) ارزش دلاری صادرات از محل تجارت چمدانی گمرکات طی سال 1396 (ارقام به هزار دلار)( مأخذ: گمرک ج.ا.ایران، دفتر فنآوری اطلاعات و ارتباطات، آمار صادرات از محل چمدانی)

ترانزیت خارجی

در سال 1396 گمرک بیله سوار با 461,003 هزار تن رتبه پنجم کشور را در مبدا ترانزیت خارجی به خود اختصاص داده است. موقعیت مناسب ترانزیتی و قرار گرفتن در مسیر اتصالی باکو به نخجوان از مهمترین علل افزایش ترانزیت خارجی این گمرک بوده است. طبق آمار گمرک منطقه ویژه شهید رجایی با 3,867 میلیون تن رتبه نخست کشور را در این رویه به خود اختصاص داده است.

نمودار (4) میزان وزنی ترانزیت خارجی گمرکات طی سال 1396 (ارقام به هزار تن)(مأخذ: گمرک ج. ا. ایران، دفتر فنآوری اطلاعات و ارتباطات، آمار ترانزیت) 

درآمد گمرکی

از مهمترین وظایف گمرک وصول درآمدهای گمرکی بر اساس قوانین و مقررات جاری کشور است، به طوری که حاصل دریافت این درآمد با عنوان سومین منبع درآمد کشور محسوب می شود (معمارنژاد و همکاران، 1392). در سالیان اخیر عملکرد درآمدی گمرک مطلوب گردیده است که از جمله دلایل می توان به موارد زیر اشاره نمود (گزارش دفتر نوسازی و تحول گمرک ایران، 1395):

1. اقدام در جهت استقرار گمرک الکترونیک از طریق راه­ اندازی سامانه جامع امور گمرکی و زیر سامانه های آن مانند سامانه واردات، صادرات و ترانزیت
2. شفاف ­سازی طبقات تعرفه ­ای و ارزش­ گذاری کالا
3. تلاش جمعی کارکنان در جهت وصول صحیح و به موقع درآمدها

درآمد گمرکی بیله سوار در سال 1396 بالغ بر 9 میلیارد ریال بوده است. با اخذ مجوز از گمرک ایران جهت ترخیص ورود قطعی چند کالا درآمد گمرکی این گمرک طبق آمار ده ماهه سال 1397 با رشد 370 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 96، به بیش از 26 میلیارد ریال رسیده است.

جدول(2) میزان درآمد گمرکی گمرک بیله­ سوار طی سه سال اخیر

                           مأخذ: نتایج تحقیق

مقایسه گمرک بیله سوار ایران – بیله سوار آذربایجان

برای مقایسه بین شرایط موجود گمرک بیله سوار ایران و گمرک بیله سوار آذربایجان برخی از مقررات و امکانات خاص در گمرکات را در جدول 3 دسته بندی می کنیم و مقایسه ساده ای بین دو گمرک هم مرز در موارد مختلفی، از جمله مطلوبیت مکانی، موقعیت جغرافیایی، مقررات انجام تشریفات گمرکی، مقررات ورود افراد به گمرک، مقررات ویزا، امکانات و تجهیزات و برخی موارد دیگر، انجام می دهیم.

جدول(3) مقایسه گمرک بیله­ سوار ایران و گمرک بیله ­سوار جمهوری آذربایجان

مأخذ: نتایج تحقیق

در مقایسه صورت گرفته مشخص است که از لحاظ مقررات و امکانات مورد بررسی بین دو گمرک هم مرز تفاوت بسیاری وجود دارد. برخورداری گمرک بیله سوار آذربایجان از تجهیزات و ابزارهای پیشرفته ای نظیر دستگاه کنترلی و بازرسی ایکس ری، نصب وسایل ردیابی هوشمند بر روی حامل های ترانزیتی و ... آن گمرک را در رسیدن به اهداف تعیین شده از جمله تسهیل و تسریع تجارت، افزایش امنیت محموله های تجاری و مقابله با اشکال مختلف قاچاق کالا موفق نموده است. همچنین داشتن مقررات مناسب در خصوص ورود افراد به گمرک و انجام تشریفات گمرکی صرفا توسط رانندگان، باعث گردیده محیط گمرک بیله سوار آذربایجان با نظم و به دور از تماس های فیزیکی و حضوری مراجعه کنندگان بیشتر باشد. مهمترین مزیت گمرک بیله سوار آذربایجان انجام تمام تشریفات قانونی ترخیص و تحویل کالا از جمله صدور گواهینامه ها و مجوزها و ... صرفا توسط گمرک که نتیجه این کار ترخیص فوری محموله است و از اتلاف وقت و افزایش هزینه خواب کالا جلوگیری نموده و اثربخشی گمرک را بهبود داده است.

عمده ترین مسائل و مشکلات گمرکات کشورمان عبارتند از: دخالت سازمان های مختلف در امر ترخیص کالا؛ تعدد سازمان های تصمیم گیرنده در امر صادرات و واردات و عدم هماهنگی بین سازمان های مرتبط؛ پیچیدگی، زیاد بودن و تناقضات و استثنائات قوانین و مقررات و بخشنامه های صادره از سوی دستگاه ها و وزارتخانه ها؛ تعاریف مختلف سازمان های متعدد تصمیم گیرنده در امر صادرات و واردات از قوانین (الهی و حسن زاده، 1386). به علاوه بکارگیری گزینشی قواعد و مقررات برای تجار یکسان، یک منبع عمده فساد اداری کارکنان گمرک گردیده است (Unescope, 2000). علیرغم بکارگیری سامانه های الکترونیکی از جمله سامانه دور اظهاری (epl) همچنان نمایندگان شرکت های حمل و نقل، کارگزاران گمرکی و ترخیص کاران در گمرک به تعداد زیاد حضور دارند که این گمرکات را با مسائل و مشکلات فراوانی رو به رو کرده است.

گزارش سازمان های بین المللی در خصوص گمرک

گزارش سازمان های بین المللی در خصوص گمرکات نیز اهمیت ویژه ای دارند در ذیل به خلاصه ای از این گزارش پرداخته شده است.

بر اساس آخرین آمار بانک جهانی، ایران در شاخص عملکرد لجستیکی رتبه 64 در سال 2018 و رتبه 96 در سال 2016 در میان160 کشور جهان را به خود اختصاص داده است.[17] شاخص عملکرد لجستیکی[18] یک شاخص چند بعدی است که عملکرد لجستیک تجاری یک کشور را ارزیابی می کند و از سال 2007 به طور 2 سالانه توسط بانک جهانی اندازه گیری و پایش می شود. شاخص عملکرد لجستیک معتبرترین شاخص بین المللی مرتبط با لجستیک تجاری است که در آن وضعیت لجستیک داخلی کشورها و نیز لجستیک کشورها در عرصه بین المللی مورد ارزیابی قرار می گیرد. در جدول 4 رتبه تعدادی از کشورها در شاخص عملکرد لجستیکی در سال های 2016 و 2018 مقایسه شده است. در سال 2018 رتبه ایران در این شاخص ارتقای 32 پله ای داشته است که بیشترین جهش عملکرد لجستیکی کشورمان مربوط به زیر شاخص تحویل به موقع کالا است. بر اساس این گزارش، از جمله عوامل مهم و مؤثر در ارتقا و کسب این رتبه شاخص های کارآمدی فرآیندهای گمرکی و زمان دریافت محموله و استقرار کامل و مؤثر سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی و همچنین اصلاح فرآیندها و تسریع در انجام تشریفات گمرکی بوده است. علیرغم ارتقاء رتبه کشورمان در این شاخص نسبت به سال 2016 همچنان از بسیاری از کشورها عقب هستیم.

جدول (4) رتبه­ کشورها در شاخص عملکرد لجستیکی سال های 2016، 2018

Source of Data: World Bank

چالش ­ها و راهکارهای توسعه گمرک

همانطور که در جدول 5 قابل مشاهده است. گمرک بیله سوار در جهت تسهیل تجارت و بهبود کیفیت فضای کسب و کار با موانع و چالش های متعددی در سطح خرد و کلان مواجه است که به اهم آنها اشاره می شود.

جدول (5) چالش ­ها و راهکارهای توسعه گمرک

بحث و نتیجه گیری

از جمله مهمترین عوامل مؤثر بر توسعه گمرک بیله سوار که در این مقاله به آنها پرداخته شد لزوم هوشمندسازی گمرک و استفاده از شیوه های مدرن گمرکی مانند تبادل اطلاعات الکترونیکی به صورت مجازی با گمرک کشور همسایه، نصب و بهره برداری از تجهیزات و ابزارهای پیشرفته کنترلی و بازرسی نظیر ایکس ری کامیونی، نصب وسایل ردیابی خودکار بر روی حامل های ترانزیتی، بهره برداری نمودن از سیستم راهبند و پلاک خوان هوشمند، بهره برداری از سیستم دوربین مداربسته پیشرفته، استقرار سگ موادیاب، آسیب شناسی و ارتقاء سلامت اداری و شرایط اقتصادی کشور است. در نظر گرفتن این عوامل برای توسعه، تسهیل و تسریع مبادلات مرزی نیازمند عملیاتی کردن و اجرای دقیق و به موقع موارد مذکور می باشد. رفع این موانع موجبات کاهش زمان و هزینه ترخیص کالا، کاهش فساد اداری، افزایش امنیت محموله ها، مقابله با اشکال مختلف قاچاق مواد مخدر و کالا، حذف ابزارهای کنترلی غیر مزاحم و فیزیکی خواهد شد.

شرایط اقتصادی موجود در کشور به دلایل متعددی باعث می شود هزینه مبادلات تجاری کالا برای تجار گران تر از دیگر کشورها تمام شود. تامین منابع مالی به علت نرخ بالای بهره بانکی در کشور در مقایسه با دیگر کشورها شرایط رقابتی را سخت می کند همچنین عدم عضویت در سازمان جهانی تجارت به پرداخت تعرفه های بالاتری نسبت به سایر کشورهای عضو برای ورود کالا به کشور مقصد منجر می شود. علاوه بر دو مورد فوق عدم برقراری روابط بانکی بر اثر تحریم ها نیز می تواند هزینه بازگشت پول به کشور را افزایش دهد.

منابع

گمرک ایران قانون امور گمرکی و آیین ­نامه اجرایی آن، معاونت برنامه­ریزی و امور بین ­الملل، 1392

گمرک ایران، دفتر آمار و فنآوری اطلاعات و ارتباطات، ، آمار تجارت خارجی، ترانزیت و ... سال ­های 1396-1395

معمارنژاد، عباس و شیری، بهزاد و کاخکی، حسین؛ نظام گمرکی و ضرورت­ های تحول آن: مبانی، برنامه­ ها و اقدامات انجام شده، فصلنامه سیاست ­های مالی و اقتصادی ویژه­ نامه کارنامه اقتصادی دولت، سال یکم، شماره 2، تابستان 1392، صفحات 142-121.

طباطبایی، علی و ثابتی، عباس؛ سازمان جهانی گمرک با رویکرد بررسی موانع پیش ­روی گمرک جمهوری اسلامی ایران در این سازمان، فصلنامه علمی- پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین ­الملل، 1387  

الهی، شعبان و حسن ­زاده، علیرضا؛ بررسی نقش گمرک الکترونیکی در تسهیل تجارت، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 43، تابستان 1386، صفحه 120-93.

Kagawa, Satoko. (2018). Customs Experience, Challenges and Findings for Prevention of fake or Counterfeit Pharmaceuticals. OIE 2^nd Global Conference Morocco. 30 october 2018

UNESCOPE. (2000). Trade Facilitation and Electronic Commerce as Catalysts for intergration. p.p 129-154, Available at: http/www.unescope.org/tid/publication/chap 4-254 pd.

 lpi.worldbank.org/international/global