انسان شناسی / جلسه 15

‌‌‌ساختار نفس ما طوری است که با ماده، تمام اجزاء عالم، گیاهان، درختان، اجرام آسمانی، جن ها (چه مؤمن، چه شیاطین و کفار) و ملائکه یک سنخیت و هماهنگی دارد به طوری که هیچ کاری از کارهای انسان بدون ملائکه انجام نمی شود. حتی حیات ما هم با کمک ملائکه است.
امام علی علیه السلام فرمودند: فرشتگانی هستند که از انسان حفاظت می کنند و هروقت قضای الهی بر این تعلق گرفته که بلایی سر انسان بیاید آن فرشته ها با انسان همراهی نمی کنند تا اتفاقی که باید بیفتد.
از نظر حکمت نظری انسان تا خودش (نفس) را که معادل «کل شیء» هست نشناخته هیچ چیز را نشناخته است. از نظر حکمت عملی هم انسان تا خودش را نشناسد، بد، ضعیف و کوچک زندگی می کند و کم تر آدمی هوس بزرگ شدن می کند.
ببینید چه چیزی شما را مشغول می کند؟ برای چه چیزی شاد می شوی و برای چه چیزی غصه می خورید قیمتتان هم همان است.
ما باید دقت کنیم که انسان هستیم و برای یک هدف بزرگ خلق شده ایم، برای ابدیت و جاودانگی، نه برای اهداف پست دنیا. « افحسبتم انما خلقنکم عبثاً و انکم الینا لا ترجعون»؛ [سوره مومنون - آیه 115]فکر کردید شما را بیهوده آفریدیم و پیش ما برنمی گردید؟
کسانی که می خواهند آدم های شاد، قوی و آرامی باشند ذکر «انا لله و انا الیه راجعون» را تکرار کنند تا قلب آن ها راه بیفتد.
انسان بدون تلقین به هیچ جا نمی رسد.
در مسئله مهم رجوع و جاودانگی تمام حیثیت های دنیا فراموش می شود و با یک عالم حقیقی با شرایط و نیازهای حقیقی روبه رو هستیم.
ما باید ارتباطاتمان را به گونه ای تنظیم کنیم که دائماً قیمت و بزرگی ما و ماجرای هدف خلقت را به ما تذکر دهد. تا باورمان شود که جاودانه هستیم و به بلندای جاودانه خودمان عمل کنیم و این جزء ثروت های یک آدم است که از ارتباطات گسترده آخرتی برخوردار است.

خیلی وقت ها وقتی سراغ درس و علم می رویم برای این است که مبادا با خودمان خلوت کنیم و کسی یا چیزی ما را متوجه خودمان نکند. چون می ترسیم با خودمان روبه رو شویم.

چون انسان «کفور» است و «ظلوم کفور» است، زود به ناشکری می افتد. به کمالات جمادی، نباتی و حیوانی می افتد.
خیلی وقت ها وقتی سراغ درس و علم می رویم برای این است که مبادا با خودمان خلوت کنیم و کسی یا چیزی ما را متوجه خودمان نکند. چون می ترسیم با خودمان روبه رو شویم.
جزو ثروت های یک آدم این است که از ارتباطات گسترده آخرتی برخوردار است. دائماً صحنه ای او را به یاد آخرت می اندازد. نوع برنامه ریزی های ما برنامه ریزی های فرار است.
ما از نوع ارزیابی که از خودمان داریم می فهمیم که در مدت عمرمان با خودمان چه کار کردیم.
قرآن تنها مرجع علمی عالم است که می شود به آن اطمینان کرد.
«الذین یؤمنون بالله و الیوم الآخر و عمل صالحاً اولئک لا خوف علیهم و لا هم یحزنون »؛[سوره بقره - آیه 62] کسانی که ایمان آوردند به خدا و باور کرده باشند و اهل عمل صالح باشند این آدم ها، آدم های ترسو و مضطربی نیستند و اصلاً هم غمگین نمی شوند.
امام رضا علیه السلام  فرمودند: «من ذکر الله و لم یشتق الی لقائه فقد استهزء بنفسه»؛[ معدن الجواهر و ریاضة الخواطر , ج 1 , ص 59] کسی که یاد خدا را می کند و مشتاق خدا نمی شود خودش را مسخره کرده است.
حضرت مسیح (علیه السلام) فرمودند: در آب رونده خیس شونده است.
مهندسی انسان می گوید: در ساختار آدمی که اهل ایمان به خدا و قیامت است و این ها را باور دارد شادی و آرامش خوابیده و اگر این ساختار وصل به عمل صالح شود باید روز به روز بر حجم آرامش اضافه شده و بر ترس و خوف و اضطراب غلبه کند.
چه طور بوده که شیطان آن قدر عبادت کرده که در بین فرشتگان راه پیدا کرده است؟! خداوند به او امر کرد که به آدم سجده کند. چگونه به این مقطع درجه پیدا کرده است؟ با این که قرآن می فرماید: «و کان من الکافرین»؛ با این وجود در جمع فرشتگان قرار گرفته است.

قرآن چیزی است که من هرقدر در بطن آن می روم و هرچه مطیع تر می شوم، از ظلمات به سمت نور بیشتر می روم.

 «کتاب انزلناه الیک لتخرج الناس من الظلمات الی النور»؛[سوره ابراهیم - آیه 1] کتابی که نازل کردیم به تو پیغمبر تا مردم را از تاریکی ها به نور می بری.
قرآن چیزی است که من هرقدر در بطن آن می روم و هرچه مطیع تر می شوم، از ظلمات به سمت نور بیشتر می روم.
ساختار من و قرآن (این نور مطلقی که نازل شده) یک جوری است که هرقدر به سمتش می روی و این نفس را به قرآن نزدیکتر می کنی، حتی نگاه کردن، روخوانی آن یک درجه ای از روشنی و نورانیت و آرامش می آورد. اگر توانستیم غم ها و اضطراب ها را از خودمان دور کنیم، اهل بهشت هستیم.
«النظر الی باب العالم عبادهٌ»؛[امالى طوسى / 454 ] نگاه کردن به در خانه عالم عبادت است. نگاه کردن به خود عالم عبادت است.
چیزی که در 3000 سال تاریکی صراط نیاز داریم، نور قرآن است. قبر تاریک و تنگ است و انسان باید دائماً کاری کند که از این فشار رها شود.
رسول کسی است که در قرآن می فرماید: همه کسانی که در قیامت هستند آرزو می کنند که ای کاش ارتباطاتشان با او «رسول» زیاد بود.
در بین انسان ها اگر یک کسی معشوقی انسانی بالاتر و عزیزتر از پیامبر و آل پیدا کند، حتماً بیراهه رفته است. مقیاس باید این باشد که عزیزترین کسِ تو در دنیا پیامبر و آل باشد.
«قل ان کان آبائکم و اخوانکم و ازواجکم و عشیرتکم و اموال اقترفتموها و تجاره تخشون کسادها و مساکن ترضونها احب الیکم و رسوله و جهاد فی سبیله فتربصوا حتی یأتی الله بأمره و الله لایهدی القوم الفاسقین»؛[سوره توبه - آیه 24] اگر پدرانتان، بچه هایتان، برادران و همسران و خانواده تان و اموال و تجارت و شغل و مسکنتان از خدا و رسول و جهاد پیش شما محبوب تر است شما فاسق هستید، خدا آدم های فاسق را هدایت نمی کند.
تمام ساختار شخصیت انسان بر اساس حبّ انسان تنظیم می شود. تا زمانی که نظام محبتی ات درست نشود، تو فاسق هستی.
اگر هر کاری که می کنی و هر علومی که می خواهی بخوانی ته قضیه منجر نشود به این نظام محبتی و خودشناسی و حرکت های جدی به سمت آخرت و ابدیت، همه اش حجاب است و بدون این معیارها و غایت ها مسیر را گم می کنیم و اشتباه می رویم.
 سال غیبت آقا امام زمان علیه السلام مال این است که ما به این آیه عمل نکرده ایم.
-----------------------------------------------------------
منبع: سایت منتظران منجی, استاد محمد شجاعی، 1393/7/16