شبهه: بعضی با این عبارت كه «اصلا مگر ما حق داریم راجع به لباس پوشیدنمان نظر بدهیم؟»[1] خواسته اند این شبهه را القا كنند كه افراد حق اظهار نظر درباره ی لباس را ندارند. آیا ادعای مذكور صحیح است؟
پاسخ: اولاً، واقعاً جای تعجب است؛ با وجود این كه برگزاری هم اندیشی با حضور جوانان و انتشار نظرهای آنها در سطح عمومی به وسیله ی روزنامه، خود بهترین دلیل و شاهد است كه جوانان حق اظهار نظر درباره ی لباس پوشیدن را دارند؛ لكن معلوم نیست چرا گوینده ی محترم به طور غیر واقعی، و به دور از صداقت، با تبلیغ به روش القایی در صدد تلقین وجود زور و فشار درباره ی لباس است.
ثانیاً، بدون تردید گوینده ی محترم قبول دارد كه اظهار نظر نیز، همانند هر عمل دیگری باید مطابق قاعده و روشمند باشد؛ یعنی اظهار نظر در زمینه ی مسائل مهم و نیازمند كارشناسی مثل مسئله ی حجاب، حداقل باید براساس یكی از دو قاعده ی عقلایی زیر باشد:
الف) خود فرد در زمینه ای كه اظهار نظر می كند متخصص و كارشناس باشد.
ب) به نظر متخصصان و كارشناسان، استناد و تكیه كند.
با دقت و مطالعه ی اظهار نظرهای افراد شركت كننده در هم اندیشی، به روشنی فهمیده می شود كه متأسفانه هیچ یك از دو قاعده ی عقلایی فوق در آن رعایت نشده است.
ثالثاً، درباره ی اظهار نظر افراد غیر متخصص، مثل جوانان شركت كننده در هم اندیشی مذكور، سه دیدگاه مهم قابل طرح است:
الف) دیدگاه افراطی. دیدگاهی كه می گوید افراد غیر متخصص نیز، حتی بدون استناد به نظر كارشناسان و یا حضور آنان در هر مسئله ی مهمی حق اظهار نظر دارند. برگزاری هم اندیشی جوانان درباره ی لباس، بدون حضور و نظر كارشناسان، و چاپ گزارش آن توسط روزنامه ی نوروز، مؤید این است كه دیدگاه مذكور مورد قبول گزارش دهنده ی محترم و هم فكران ایشان است.
نقد: دیدگاه فوق قابل دفاع منطقی نیست؛ زیرا تردیدی نیست كه اظهار نظر افراد ناآگاه درباره ی مسائل مهم و نیازمند كارشناسی، بدون استناد به نظر كارشناسان و بدون حضور آنها، باعث طرح نظرات نادرست در اذهان مردم، خصوصا جوانان می گردد. مهم تر این كه وقتی این گونه نظرها در «روزنامه» منتشر گردد، پیامدهای منفی آن چندین برابر است؛ زیرا از مصادیق آشكار تشویش اذهان عمومی است.
ب) دیدگاه تفریطی. دیدگاهی كه می گوید افراد به طور مطلق، هرگز حق اظهار نظر درباره ی هیچ مسئله ای را ندارند.
نقد: این دیدگاه نیز غیر منطقی است، و قابل دفاع عقلانی نمی باشد؛ زیرا مهم ترین لازمه ی منفی آن، احترام نگذاشتن به شخصیت افراد و تقویت استبداد رأی در جامعه است كه امر مردودی می باشد. امیرمؤمنان امام علی(ع) در روایتی تصریح فرموده اند:
من استبدَّ برأیه هلك و مَنْ شاور الرجال شاركها فی عقولها[2]؛ هر انسانی كه استبداد به رأی داشته باشد هلاك و گمراه می شود؛ و هر كسی كه با دیگران مشورت كند، در عقل های آنها شركت جسته است.
ج) دیدگاه اعتدالی. دیدگاهی كه می گوید افراد غیر كارشناس با استناد به نظر كارشناسان یا با حضور آنها، درباره ی مسائل مهم، از جمله لباس می توانند اظهار نظر كنند. این دیدگاه ایرادهای دو دیدگاه قبل را ندارد؛ بنابراین، دیدگاهی منطقی و قابل دفاع عقلانی است.
ما معتقدیم هم اندیشی جوانان درباره ی لباس اگر با مطالعه و تحقیق قبلی و با استناد به نظر كارشناسان و یا با حضور آنان برگزار می گردید، بسیاری از مطالب نادرست مطرح شده[3] با تذكرات و راه نمایی های آنها جرح و تعدیل می شد و فرهنگ سازی به مفهوم صحیح و دقیق آن صورت می گرفت.
-----------------------------------
[1] گیو نمازی، هم اندیشی جوانان درباره لباس پوشیدن، روزنامه نوروز، 18 / 4 / 80، ص8.
[2] نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، حكمت 161، ص500.
[3] ر.ك : مقاله ی نگارنده «هم اندیشی منطقی با جوانان درباره ی لباس» پاسخ به مقاله ی روزنامه ی نوروز با عنوان «هم اندیشی جوانان درباره لباس پوشیدن» روزنامه ی جمهوری اسلامی، تاریخ 19 و 21 شهریور 1380.
