21 فرزند داری در اسلام
جایگاه و ارزش فرزند
اولاد چه دختر و چه پسر از بزرگترین و بامنفعت ترین نعمت هائی است که حضرت حق به بندگان مؤمنش عنایت می کند .
ابراهیم (علیه السلام) ، فرزند نداشت ، از این بابت اندوهگین بود ، خداوند مهربان به عبد شایسته اش در ایام کهولت اسماعیل و اسحاق را مرحمت کرد .
اسحاق ریشه انبیاء الهی تا زمان مسیح ، و اسماعیل ریشه خاتم انبیاء و امامان معصوم و هزاران حکیم و عارف و فقیه است .
فرزند نعمت فوق العاده ای است ، منبع خیر است ، منبع کرامت و سود دنیا و آخرت برای انسان است ، البته انسانی که مؤمن به حق است، و به خاطر ایمانش فرزندان خود را مؤمن و صالح و شایسته تربیت می کند .
ابراهیم به خاطر فرزنددار شدن به حمد کامل حق برخاست ، که فرزنددار شدن به راستی اقتضای حمد می کند ، حمدی که با زبان و قلب و اعضاء و جوارح تحقق پیدا کند .
<< اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی وَهَبَ لی عَلَی الْکِبَرِ اِسْمعیلَ وَ اِسْحاقَ اِنَّ رَبّی لَسَمیعُ الدُّعاءِ >>. [1]
خدای را سپاس که در زمان پیری به من اسماعیل و اسحاق را بخشید ، همانا پروردگار من شنوای دعای بندگان است .
از آیه شریفه استفاده می شود ، که آنقدر فرزند جایگاه مهمی در زندگی دارد ، که ابراهیم به وقت پیری از حضرت حق درخواست فرزند کرد ، و دعایش مستجاب شد .
زکریا به هنگام پیری در محراب عبادت از حضرت حق درخواست فرزند کرد :
<< فهب لی مِن لدنک ولیّاً یرثنی و یرث من آل یعقوبَ >>. [2]
مرا از جانب خود جانشینی صالح عطا فرما که از من و آل یعقوب ارث ببرد .
اسحاق بن عمار از امام ششم (علیه السلام) روایت می کند : شخصی گفت در داشتن فرزند بی رغبت بودم ، تا توفیق وقوف در عرفات نصیبم شد ، در کنارم نوجوانی را دیدم دعا می کرد و اشک می ریخت و می گفت :
<< یا رَبِّ والِدَیَّ والِدَیَّ فَرَغَّبَنی فِی الْوَلَدِ حینَ سَمِعْتُ ذلِکَ >> . [3]
خداوندا پدر و مادرم ، پدر و مادرم ، با شنیدن دعای او نسبت به پدر و مادرش شوق پیدا کردن فرزند در من پدید آمد .
پدران و مادران از دنیا رفته ، از عبادت و مناجات ، و کارخیر فرزندانشان در صورتی که اهل ایمان بودند بهره کامل می برند .
فرزند داری در اسلام
از رسول حق (صلی الله علیه وآله وسلم) روایت شده :
<< خَمْسَهٌ فی قُبُورِهِمْ وَ ثَوابُهُمْ یَجْری اِلی دیوانِهِمْ : مَنْ غَرَسَ نَخْلاً ، وَ مَنْ حَفَرَ بِئْراً ، وَ مَنْ بَنی لِلّهِ مَسْجِداً ، وَ مَنْ کَتَبَ مُصْحَفاً ، وَ مَنْ خَلَّفَ اِبْناً صالِحاً >>. [4]
پنج نفر از دنیا رفته اند ، ولی پرونده آنان بسته نشده ، دائم به آنان ثواب می رسد : کسی که درختی کاشته ، چاه آبی برای بهره برداری مردم حفر کرده ، مسجدی ساخته ، قرآنی نوشته ، فرزند شایسته ای از او به جا مانده .
امام ششم (علیه السلام) می فرماید :
وقتی یوسف برادر مادری خود را دید ، به او گفت چگونه بعد از من زمینه ازدواجت را فراهم کردی ؟ گفت : پدرم یعقوب مرا امر کرد و گفت :
<< اِنْ اِسْتَطَعْتَ اَنْ یَکُونَ لَکَ ذُرِّیَّهٌ تُثْقِلُ الاَْرْضَ بِالتَّسْبیحِ فَافْعَلْ >>. [5]
اگر بتوانی فرزندانی بیاوری که زمین حق را به تسبیح و ثنای خود نسبت به پروردگار سنگین کنند ، این کار را انجام بده .
حضرت سجاد (علیه السلام) فرمود :
<< مِنْ سَعادَهِ الْمَرْءِ الْمُسْلِمِ اَنْ یَکُونَ مَتْجَرُهُ فی بِلادِهِ ، وَ یَکُونَ خُلَطاؤُهُ صالِحینَ ، وَ یَکُونَ لَهُ وَلَدٌ یَسْتَعینُ بِهِ >>. [6]
خوشبختی مرد مسلمان در سه چیز است : محل تجارت و کسبش در شهر خودش باشد ، که پس از پایان روز نزد زن و فرزند خود برود ، و دوستانش شایسته و صالح باشند ، و فرزندانی داشته باشد که از کمک آنان سود جوید .
چقدر نعمت وجود فرزند باارزش است که در قرآن مجید آمده :
<< و الله جعل لکم من انفسکم ازواجاً و جعل لکم من ازواجکم بنین و حفده و رزقکم من الطّیِّبات >>. [7]
خداوند از گوهر وجود شما همسرانتان را قرارداد ، و از همسرانتان فرزندان و نوه و داماد نصیب شما نمود ، و روزی شما را از پاکیزه ها قرار داد .
امام صادق (علیه السلام) فرمود :
فرزندان مسلمانان در قیامت شفاعت می کنند ، شفاعت آنان پذیرفته است ، چون به دوازده سالگی برسند ، حسنات آنان ثبت می شود ، و چون به تکلیف برسند ، گناه بر آنان نوشته می شود . [8]
امام هفتم (علیه السلام) فرمود :
<< سَعِدَ اِمْرُؤٌ لَمْ یَمُتْ حَتّی یَری خَلَفاً مِنْ نَفْسِهِ >>. [9]
خوشبخت شد مردی که نمرد تا فرزندی از خود دید .
سود فرزند داشتن تا کجاست که امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود :
<< فِی الْمَرَضِ یُصیبُ الصَّبِیَّ اَنَّهُ کَفّارَهٌ لِوالِدَیْهِ >>. [10]
بیماری فرزند کفاره گناهان پدر و مادر اوست .
رسول حق (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود :
<< اَلْوَلَدُ الصّالِحُ رَیْحانَهٌ مِنَ اللّهِ قَسَمَها بَیْنَ عِبادِهِ . . . >>[11]
فرزند شایسته دسته گلی خوشبو از جانب خدا است که بین بندگانش قسمت کرده .
و فرمود :
<< اَلْوَلَدُ الصّالِحُ رَیْحانَهٌ مِنْ رَیاحینِ الْجَنَّهِ >>. [12]
فرزند شایسته دسته گلی خوشبو از گلهای بهشت است .
در روایت آمده : رسول خدا بر منبر مسجد مدینه در حال موعظه بود ، حسن و حسین (علیهما السلام) وارد مسجد شدند ، پیراهن قرمز رنگ به تن داشتند در حال آمدن به زمین خوردند ، پیامبر به سرعت از منبر به زیر آمد و هر دو را به آغوش گرفت ، [13]سپس
این آیه را تلاوت فرمود :
<< انَّما اموالکم و اولادکم فتنه و الله عنده اجر عظیم >>. [14]
مال و اولاد شما از جانب خداوند آزمایش است ، نزد حق برای شما در این آزمایش اجر بزرگ است .
در تهران قناتی حفر شد که حفرکننده آن مردی بود به نام حاج علیرضا ، بیش از صد سال است که مردم یکی از مناطق تهران از آن آب استفاده می کنند ، یکی از علمای بزرگ می فرمود ، شخصی او را به خواب دید در باغی بزرگ کنار نهری عظیم ، به او گفت این باغ یکی از باغهای بهشت است و این نهر هم نهر بهشتی ، این هر دو به مزد آن قنات به من عطا شده ، ولی ای کاش برایم فرزندی بود که یک بار « لا اله الا اللّه » می گفت و می مرد ، که بهره ای عظیم از اقرار او به توحید نصیب من می شد .
عشق به اولاد
امام ششم (علیه السلام) از رسول خدا روایت می کند :
<< اَحِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ >>. [15]
فرزندانتان را دوست بدارید ، و به آنان رحمت آورید .
بعضی از مردم علاقه چندانی به کودکان خود نشان نمی دهند ، یا اگر علاقه دارند اظهار نمی کنند ، و در رفتار با آنان خشن و تند ، و سخت گیرند ، اینان بدانند که با این روش ، که روشی غیرانسانی و اسلامی است خود را از رحمت حق محروم می کنند .
امام صادق (علیه السلام) فرمود :
<< اِنَّ اللّهَ لَیَرْحَمُ الْعَبْدَ لِشِدَّهِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ >>. [16]
همانا خداوند به بنده اش محض شدت عشقش به فرزندانشان رحم می کند .
امام هفتم (علیه السلام) فرمود :
<<. . . اِنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَیْسَ یَغْضِبُ لِشَیْء کَغَضَبِهِ لِلنِّساءِ وَ الصِّبْیانِ >>. [17]
خداوند بزرگ ، به چیزی مانند خشمش به نفع زنان و کودکان خشم نمی گیرد .
خشم حق محصول بیوفائی و بدرفتاری مردان نسبت به خانواده است .
امام ششم (علیه السلام) فرمود :
موسی در کوه طور به حضرت حق عرضه داشت :
<< اَیُّ الاَْعْمالِ اَفْضَلُ عِنْدَکَ قالَ حُبُّ الاَْطْفالِ >>. [18]
خداوندا چه عملی در نزد تو برترین عمل است ؟ خداوند فرمود : دوست داشتن اطفال .
بوسیدن فرزندان فتال نیشابوری که از دانشمندان بزرگ شیعه است در کتاب باارزش روضه الواعظین از معصوم روایت می کند :
<< اَکْثِرُوا مِنْ قُبْلَهِ اَوْلادِکُمْ فَاِنَّ لَکُمْ بِکُلِّ قُبْلَه دَرَجَهً فِی الْجَنَّهِ مَسیرَهَ خَمْسِمِأَهِ عام >>. [19]
فرزندان خود را زیاد ببوسید ، که به هر بوسیدنی درجه ای در بهشت نصیب شما می شود ، درجه ای که طول مسیر آن پانصد سال راه است .
مردی به محضر رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) آمد و گفت : تاکنون فرزندم را نبوسیده ام .
حضرت فرمود : همانا که این مرد اهل آتش جهنم است .
در این زمینه فرقی بین دختر و پسر نیست ، دختر و پسر عنایت خدا ، و هر دو فرزند انسانند ، آنان که دختردار می شوند ، و به این خاطر چهره درهم می کشند ، روحیه ای همانند روحیه اعراب زمان جاهلیت دارند ، و وجودشان آلوده به حماقت است .
به خواست حق در بحث آینده به مسئله دخترداری اشاره خواهم کرد ، تا معلوم شود که جایگاه و ارزش دخترداری دراسلام چه جایگاه رفیع و بلندی است .
سفارش دیگری نسبت به فرزندان از معصومین رسیده که رعایتش از نظر اخلاقی بسیار مهم است :
<< یُفَرَّقُ بَیْنَ الصِّبْیانِ وَ النِّساءِ فِی الْمَضاجِعِ اِذا بَلَغُوا عَشْرَ سِنینَ >>. [20]
جایگاه خواب دختر و پسر را به سن ده سالگی از هم جدا کنید .
رسول اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) سفارش بسیارمهمی در این زمینه دارند که قابل توجه است :
<< اَلصَّبِیُّ وَ الصَّبِیُّ ، وَ الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیَّهُ ، وَ الصَّبِیَّهُ وَ الصَّبِیَّهُ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمْ فِی الْمَضاجِعِ لِعَشْرِ سِنینَ >>. [21]
محل خواب پسر و پسر ، پسر و دختر ، دختر و دختر را به هنگام ده سالگی از هم جدا کنید .
آری در یک رختخواب مصلحت نیست دو کودک پسر ، یک پسر و یک دختر و دو دختر بخوابند ، که دین تیزبین اسلام این برنامه را نمی پسندد .
امام صادق (علیه السلام) فرمود :
<< دَعْ اِبْنَکَ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنینَ ، وَ اَلْزِمْهُ نَفْسَکَ سَبْعَ سِنینَ فَاِنْ أَفْلَحَ وَ اِلاّ فَاِنَّهُ لا خَیْرَ فیهِ >>. [22]
تا هفت سال کودکت را برای بازی آزاد بگذار ، و هفت سال بعد با تمام وجود از او مواظبت کن ، اگر به قبول دینداری و تربیت تن داد ، تن داده ، ورنه خیری در او نیست .
رسول حق (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود :
<< عَلِّمُوا اَوْلادَکُمُ السِّباحَهَ وَ الرِّمایَهَ >>. [23]
به فرزندانتان شنا و تیراندازی یاد بدهید .
و نیز آن حضرت فرمود :
<< اَکْرِمُوا اَوْلادَکُمْ وَ اَحْسِنُوا آدابَهُمْ یُغْفَرْ لَکُمْ >>. [24]
با گرامی داشتن فرزندانتان ، و به نیکی کشاندن رفتارشان خود را در معرض مغفرت خداوند قرار دهید .
مالک دنیارمی گوید : فردی بی قید و بند بودم ، از اسلام خبری نداشتم ، سه بار ازدواج کردم ، به خاطر نازائی زنانم آنان را طلاق دادم ، از همسر بعدی فرزندی پسر پیدا کردم ، در شش سالگی او را به مکتب بردم ، عصر که به خانه برگشت او را به حالت بیماری دیدم ، معلوم شد اولین مطلبی که معلم به او تعلیم داده این آیه بوده :
<< یَوماً یجعل الولدان شیباً >> . [25]
قیامت کودکان را پیر می کند .
بیماری او علاج نشد ، از دنیا رفت ، ملازم قبر او شدم ، شبی در عالم خواب دیدم یکه و تنها در بیابانی مخوف قرار دارم هیولائی عجیب و غریب به من حمله کرد ، پا به فرار گذاشتم ، به دیواری رسیدم ، خواستم از دیوار بالا رفته به پشت دیوار بروم تا خود را از دست آن هیولا نجات دهم ، ناگهان تعدادی بچه را در حال بازی دیدم ، سراغ فرزندم را گرفتم ، او را صدا زدند ، به او گفتم عزیزم در کجائی ؟
گفت بعد از مردن مرا به کلاس قرآن برده اند ، تا با یادگرفتن قرآن مستحق ورود به بهشت و رحمت حق شوم ، به او گفتم این هیولا چیست مرا دنبال کرده ؟ گفت پدر این ظهور اعمال و اخلاق زشت خود توست ، از ترس بیدار شدم ، تمام زشتی ها را کنار گذاشتم ، به توبه و انابه موفق شدم و در راه حق قدم گذاشتم .
( قال رسول اللّه (صلی الله علیه وآله وسلم) : نعم الولد البنات ، ملطفات، مجهزات ، مؤنسات ، مبارکات ، مفلیات )
« فروع کافی ، ج 6 ، ص 5 »
