صفحه یادداشت رامین عشقی

«یا یَحْیى‏ خُذِ الْکِتابَ بِقُوَّه» معنایش چیست؟ این نیست که (کتاب) سنگین است محکم بگیر تا نیفتد، یعنی به محتوایش خوب عمل کن. اگر من احتمال بدهم این آقا حرف هایی که می زند سهو کرده است دیگر نمی توانم به قوّت به آن عمل کنم، لذا این حرف درست نیست. منتهی خُب روح مُحدِّثی گری که عقیده به احادیث دارند باعث شده این را بگویند

پیغمبراکرم صلی الله علیه و آله مأمور بود همه انسان ها را هدایت کند، هر کسی در هر حالتی از بدی هست از بت پرستی گرفته تا پایین بیاید همه را در خط بندگی خدا بیاورد. برای همین ایشان مأمور بود که اگر گاهی کسی غلطی انجام می دهد صرف نظر کند، چون صرف نظر نکند چه کار کند. بهترین راه صرف نظر کردن است. امّا صرف نظر جَمیل. ممکن است آدم صرف نظر بکند دو تا اوقات تلخی هم با او بکند. ایشان اینجوری نباید بکند. انسان خیلی با خوشرویی منصرف شود، چون پل برگشت این فرد را نباید خراب کرد، باید یک جوری با او برخورد کرد که آینده اش امیدوارکننده باشد، بنابراین اعراض از خطای خطا کننده ­ها از طرف ایشان باید جمیل باشد نه غیرجمیل.

علم اصول محل اصلی قواعد اجتهاد است. واقعیت علم اصول امور عقلی وعرفی است یعنی ایمان به شکل منطقی در آن دخالت ندارد. فهم و استظهار یک امر شخصی است و به تعداد افراد استظهارات متفاوتی ممکن است وجود داشته باشند. ولی علم اصول به عنوان قواعد کلی، قواعدی عرفی است و ...

اگر کسی عادل نباشد شرع را در حدّ لغت تنزّل می دهد، هیچ وقت «ماء» در قرآن به معنای ماء لغوی نیست، حدّ تبعی اش ماء لغوی است، ولی اگر کسی عادل نبود می گوید منظور قرآن از «ماء» همین آبی است که در لغت می گویند، این گونه نیست! ما باید در اجتهاد اقعاً با ایمان به شرع، نظام ادبی شرع را به دست بیاوریم....

ما با عدالت کار را تمام می کنیم، می گوئیم امام جماعت باید عادل باشد، ولی این که در حین نماز در دلش چه می گذرد و این که آیا ریا می کند یا نه، به ما مربوط نیست، این امور مربوط به خود او است! ما فقط باید عدالت را احراز کنیم. در باره فقیه هم همین طور است، باید عدالتِ در حد افتاء را احراز کنیم. فقیه در درون خودش یک حجیتی تمام می کند که شاخصه اش برای ما  عدالت است، شما می گوئید اگر عدالت نباشد فتوای فقیه حجّت نیست، چرا؟...

باید دین شناسی مان را از نو واکاوی کنیم که در واقع تکامل ادراک از دین و استضائه به دین است که مبدأ تکامل فقه و اجتهاد می شود. ما نیازمند این واکاوی هستیم. در آغاز رنسانس هم عده ای برای این که کارکرد دین را در عرصه حیات اجتماعی کم کنند در معنای دین تصرف کردند و واقعاً باور اجتماعی درست کردند که دین یک امر معنوی مربوط به حوزه خصوصی است که هیچ ربطی به حیات اجتماعی ندارد و بعد هم پلورالیسم در قدسیت را مطرح کردند

ایمان، عقلانیت، قاعده مندی و تفاهم یک ادبیات جدیدی است که باید ببینیم منظور چیست؟ فرض کنید درباره ایمان که به عنوان رکنی از اجتهاد معرفی شد با این سؤال مهم روبرو هستیم که آیا منظور این است که با آن احساس معنوی درونی خودمان می خواهیم اجتهاد کنیم؟ این معنا یک مشکل اساسی دارد و آن این که علم چیزی است که با دانش بین الأذهانی ما باید قابل استدلال و قابل تعریف باشد

متن زیر گفت وگوی جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری؛ رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با جناب استاد سیف الله صرامی است که در موسسه فهیم به تاریخ 28 آبان 90 برگزار شده است. ایشان در این بحث در مورد این موضوع صحبت کرده اند که در روش اجتهاد باید به سمت فقه نظامات حرکت کنیم و از ضرورت و تفاوت های این دیدگاه با فقه موضوعات گفتگو شده است.

وظیفه ما عمل کردن به دین است، خدا می­ گوید اگر دین مرا نصرت کردید، اگر کاری کردید که آسیب متوجه آن نشود، و همان طور که آن را فرستادم باقی ماند و مورد استفاده همگان قرار گرفت، من هم در مشکلات زندگی به شما نصرت و یاری می­ دهم. اما اگر به دین کمک نکردید چنین وعده ­ای را به شما نخواهم داد. حتماً مشکلات پیش می­ آید و شما هم در حل آن عاجز خواهید بود و ضربه خواهید دید.

قرائت[1] آیات مبارکه سوره انفال(1-4)