در روایات معتبر شیعه برای گریه، عزاداری و حتی صرف حزن اندوه، پاداش بیان‌شده است. در کتاب فضائل الصحابه، احمد بن حنبل رئیس مذهب حنبلی، روایت صحیح السندی از امام حسین -علیه‌السلام- نقل کرده که آن حضرت پاداش یک قطره اشک ریختن در عزای اهل‌بیت -علیهم‌السلام- را داخل شدن در بهشت می‌داند.
روایت احمد بن حنبل در ثواب اشک ریختن
متن روایت احمد بن حنبل، با سند صحیح :
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ إِسْرَائِیلَ، قَالَ: رَأَیتُ فِی کتَابِ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ حَنْبَلٍ رَحِمَهُ اللَّهُ بِخَطِّ یدِهِ، نا أَسْوَدُ بْنُ عَامِرٍ أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ، قثنا الرَّبِیعُ بْنُ مُنْذِرٍ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: کانَ حُسَینُ بْنُ عَلِی، یقُولُ: مَنْ دَمَعَتَا عَینَاهُ فِینَا دَمْعَهً، أَوْ قَطَرَتْ عَینَاهُ فِینَا قَطْرَهً، أَثْوَاهُ اللَّهُ عز وجل الْجَنَّهَ.
احمد بن اسرائیل می‌گوید: در کتاب احمد بن محمد بن حنبل با دست خط خودش دیدم که اسود بن عامر (ابو عبد الرحمن) از ربیع بن منذر نقل کرد که پدرش گفته: حسین بن علی –علیه‌السلام- همیشه می‌فرمود: «هر کس چشمانش برای ما پر اشک شود و یا یک قطره اشک برای ما بریزد خداوند او را در بهشت جای خواهد داد.»فضائل الصحابه لابن حنبل، ج ۲، ص ۶۷۵، ح ۱۱۵۴
مدارک دیگر این روایت:
این روایت را علمای دیگر اهل سنت در کتاب‌هایشان با این عبارت ذکر کرده و تصریح نموده‌اند که آن را احمد بن حنبل در کتاب «مناقب» خود آورده است:
۱. محب الدین طبری:
عن الربیع بن منذر عن أبیه قال کان حسین بن علی –رضی‌الله‌عنهما- یقول من دمعت عیناه فینا دمعه أو قطرت عیناه فینا قطره آتاه الله عز وجل الجنه. أخرجه أحمد فی المناقب.
ذخائر العقبی فی مناقب ذوی القربی، ج ۱، ص ۱۹، محب الدین أحمد بن عبدالله الطبری الوفاه: جمادی الآخره / ۶۹۴ هـ، دار النشر: دار الکتب المصریه - ...مصر.
... احمد بن حنبل این روایت را در کتاب مناقب (فضائل الصحابه) نقل نموده است.
۲. ملأ علی قاری:
أخرج أحمد فی المناقب عن الربیع بن منذر عن أبیه قال: کان حسن بن علی یقول: من دمعت عیناه فینا دمعه أو قطرت عیناه فینا قطره آتاه الله عز وجل الجنه.
ملأ علی القاری، نور الدین أبو الحسن علی بن سلطان محمد الهروی (متوفای ۱۰۱۴ هـ)، مرقاه المفاتیح شرح مشکاه المصابیح، ج ۱۱، ص ۳۱۵، تحقیق: جمال عیتانی، ناشر: دار الکتب العلمیه - لبنان/ بیروت، الطبعه: الأولی، ۱۴۲۲ هـ - ۲۰۰۱ م.
احمد بن حنبل در کتاب مناقب (فضائل الصحابه) این روایت را نقل نموده است ...
۳. قندوزی حنفی:
قندوزی حنفی این روایت را در دو جا از کتابش آورده است:
وعن الحسین بن علی -رضی الله عنه- قال: من دمعت عیناه فینا دمعه أو قطرت عیناه فینا قطره بوأه الله -عز وجل- الجنه. (أخرجه أحمد فی المناقب).
القندوزی الحنفی، الشیخ سلیمان بن إبراهیم (متوفای ۱۲۹۴ هـ) ینابیع الموده لذوی القربی، ج ۲، ص ۱۱۷ و ص ۳۷۳، تحقیق: سید علی جمال أشرف الحسینی، ناشر: دار الأسوه للطباعه والنشرـ قم، الطبعه: الأولی ۱۴۱۶ هـ.
۴. سخاوی شافعی:
وی نیز در کتاب «استجلاب ارتقاء الغرف بحب أقرباء الرسول ذوی الشرف» این روایت را نقل نموده است:
قال: وعن الحسین بن علی رضی الله عنهما قال: من دمعت عیناه فینا أو قطرت عیناه فینا قطره آتاه الله عز وجل الجنه. أخرجه أحمد فی «المناقب».
حسین بن علی –علیهماالسلام- فرمود: هر کس چشمانش برای ما پر اشک شود و یا یک قطره اشک برای ما بریزد خداوند او را در بهشت جای خواهد داد. این روایت را احمد در کتاب مناقب (فضائل الصحابه) خودش آورده است.
السخاوی، شمس الدین محمد بن عبد الرحمن (متوفی: ۹۰۲ هـ. ق)، استجلاب ارتقاء الغرف بحب أقرباء الرسول ذوی الشرف، ج ۱، ص ۴۳۱-۴۳۲، حدیث ۱۶۰، تحقیق: خالد بن احمد الصُّمِّی بابطین، ناشر: دار البشائر الإسلامیه، عربستان.
۵. احمد بن صالح بن أبی الرجال:
وی در کتاب مطلع البدور ومجمع البحور، این روایت را نقل کرده است:
ولأحمد فی مناقبه عن الحسین - علیه‌السلام -: من دمعت عیناه فینا قطره آتاه الله تعالی الجنه.
احمد بن حنبل در کتاب مناقب (فضائل الصحابه) از امام حسین -علیه‌السلام- نقل کرده است که فرمود: هر کس چشمانش برای ما پر اشک شود خداوند او را در بهشت جای خواهد داد.
أحمد بن صالح بن أبی الرجال، مطلع البدور ومجمع البحور، جزء ۱، ص ۱۵، تحقیق: عبدالسلام عباس الوجیه، محمد یحیی سالم عزان، مرکز التراث والبحوث الیمنی.
جالب اینجاست که نویسنده بعد از نقل این روایت می‌گوید:
والأحادیث فی (هذا) المعنی کثیره.
با این معنا و مضمون، احادیث بسیاری وجود دارد.
تا اینجا ثابت شد که پنج تن از علمای اهل سنت این روایت را در کتاب‌هایشان از احمد بن حنبل نقل کرده‌اند و هیچ‌کدام از آن‌ها اشکال و ایرادی بر متن و یا سند آن وارد نکرده‌اند.
توثیق راویان سند توسط محقق کتاب فضائل الصحابه
محقق کتاب فصائل الصحابه، جناب وصی الله بن عباس در پاورقی کتاب راجع به راویان سند روایت می‌نویسد:
(۱۱۵۴) احمد بن اسرائیل شیخ القطیعی لم اجده والباقون ثقات.
احمد بن اسرائیل استاد قطیعی است، من شرحی حالی برایش نیافتم؛ اما بقیه راویان این روایت، مورد وثوق هستند. فضائل الصحابه لابن حنبل، ج ۲، ص ۶۷۵، ح ۱۱۵۴
طبق عبارت محقق کتاب، جز احمد بن اسرائیل بقیه راویان سند، مورد وثوق و اطمینان هستند. حال اگر توثیق احمد بن اسرائیل نیز ثابت شود، روایت صحیح خواهد بود؛ بنابراین، لازم است ابتدا پیرامون نام او بحث کنیم سپس به ذکر شرح‌حال و توثیق او از دیدگاه علمای اهل سنت بپردازیم.
الف: بیان نام‌های احمد بن اسرائیل در سخنان علمای اهل سنت:
با جستجو در عبارت‌های علمای اهل سنت می‌بینیم که از احمد بن اسرائیل به نام‌های متعددی یادشده که هریک آن‌ها نسبت وی را به اجدادش ثابت می‌کند و برگشت همه آن‌ها به همان یک فرد است.
۱. ابو الفرج ابن الجوزی:
ابن جوزی برای «احمد بن اسرائیل» سه نام ذکر کرده و می‌نویسد:
ابوبکر أحمد بن سلیمان بن الحسن النجار روی عنه أبو حفص بن شاهین وهو أحمد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس روی عنه ابن شاهین أیضا فنسبه إلی جد جده وهو أحمد بن إسرائیل الذی روی عنه ابوبکر بن مالک القطیعی.
ابوبکر احمد بن سلیمان بن حسن نجاد، از وی ابو حفص شاهین روایت کرده است. ابوبکر همان احمد بن سلمان بن حسن بن اسرائیل بن یونس است که از وی ابن شاهین نیز روایت نقل کرده است؛ و او را به جد جدش هم نسبت داده‌اند که همان احمد بن اسرائیل است و ابوبکر بن مالک قطیعی از وی روایت نقل کرده است.
تلقیح فهوم أهل الأثر، ج ۱، ص ۳۶۹، أبی الفرج عبد الرحمن ابن الجوزی الوفاه: ۵۹۷ هـ، دار النشر: شرکه دار الأرقم بن أبی الأرقم - بیروت - ۱۹۹۷، الطبعه: الأولی
۲. خطیب بغدادی:
خطیب بغدادی وی را با چهار اسم معرفی کرده است:
ذکر أبی بکر أحمد بن سلمان بن الحسن النجاد.
قد ذکرنا بعض حدیثه فیما تقدم، وهو أَحْمَد بن یونس القطیعی، الذی روی عنه عمر بن أَحْمَد بن شاهین.
ذکر و یاد ابوبکر احمد بن سلمان بن حسن نجاد. برخی از روایاتش را ما در گذشته ذکر کردیم و او احمد بن یونس قطیعی است که از وی عمر بن احمد بن شاهین روایت نقل کرده است.
پس از عبارت فوق این روایت ذکر می‌کند که در آن اسم «احمد بن یونس قطیعی آمده است:
أَخْبَرَنَا الْقَاضِی ابوبکر مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ الدَّاوُدِی، أَخْبَرَنَا عُمَرُ بْنُ أَحْمَدَ الْوَاعِظُ، حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ یونُسَ الْقَطِیعِی، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ شَاذَانَ، حَدَّثَنَا مُعَلَّی، حَدَّثَنَا عبدالله بْنُ الْمُبَارَک، عَنْ یونُسَ، عَنِ الزُّهْرِی، قَالَ: حَدَّثَنِی سَهْلُ بْنُ سَعْدٍ، عَنْ أُبَی بْنِ کعْبٍ، قَالَ: کانَتِ الْفُتْیا: الْمَاءُ مِنَ الْمَاءِ رُخْصَهً فِی أَوَّلِ الإِسْلامِ، ثُمَّ أُحْکمَ الأَمْرُ، وَنَهَی عَنْهُ.
پس از نقل روایت، دو باره احمد بن سلمان نجاد را با مشخصات اجدادش معرفی کرده است:
هو أَحْمَد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس، فنسبه عمر إلی جد جده. وهو أَحْمَد بن إسرائیل، الذی روی عنه ابوبکر بن مالک القطیعی
او احمد بن سلمان بن حسن بن اسرائیل بن یونس است؛ و عمر بن واعظ (در روایت فوق) نسبش به جد جدش می‌رساند و او همان احمد بن اسرائیل است که ابوبکر بن مالک قطیعی از وی روایت نقل کرده است.
موضح أوهام الجمع والتفریق، ج ۱، ص ۴۶۴، أحمد بن علی بن ثابت الخطیب البغدادی الوفاه: ۴۶۳، دار النشر: دار المعرفه - بیروت - ۱۴۰۷، الطبعه: الأولی، تحقیق: د. عبد المعطی أمین قلعجی
طبق این عبارت خطیب بغدادی، حسن جد اول، اسرائیل جد دوم و یونس جد سوم این روای می‌شود؛ بنابراین، معرفی کامل ایشان «أَحْمَد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس» است؛ اما برخی او را به اسم جد دوم احمد بن اسرائیل و برخی دیگر به اسم جد سوم احمد بن یونس معرفی کرده‌اند که درنهایت همه مقصودشان همان یک نفر است.
احمد بن حنبل در کتاب فضائل الصحابه از «احمد بن اسرائیل» روایت دیگری نیز نقل کرده است:
حدثنی أحمد بن إسرائیل قثنا محمد بن عثمان قثنا زکریا بن یحیی الکسائی نا یحیی بن سالم نا أشعث بن عم حسن بن صالح وکان یفضل علیه نا مسعر عن عطیه العوفی عن جابر بن عبدالله الأنصاری قال قال رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم مکتوب علی باب الجنه محمد رسول‌الله علی أخو رسول‌الله قبلان تخلق السماوات بالفی سنه.فضائل الصحابه لابن حنبل، ج ۲، ص ۶۶۸، ح ۱۱۴۰
جالب این است که محقق کتاب، در مورد همه راویان این حدیث نظرش را می‌گوید اما درباره احمد بن اسرائیل هیچ‌گونه اظهارنظری نکرده است.
۳. عبدالکریم سمعانی:
سمعانی از علمای نسب‌شناس اهل سنت احمد بن اسرائل را از علمای فقیه حنابله معرفی کرده و تصریح می‌کند که وی بر اساس فقه احمد بن حنبل فتوا می‌داده و شاگرد عبدالله بن احمد بن حنبل و برخی دیگر بوده است:
النجاد: بفتح النون والجیم المشدده وفی اخرها الدال المهمله هذه الحرفه مشهوره والمعروف بها ابوبکر أحمد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس الفقیه الحنبلی المعروف بالنجاد من أهل بغداد کان له فی جامع المنصور یوم الجمعه حلقتان قبل الصلاه وبعدها إحداهما للفتوی فی الفقه علی مذهب أحمد بن حنبل والأخری لإملاء الحدیث وهو ممن اتسعت روایاته وانتشرت أحادیثه
سمع الحسن بن مکرم البزاز ... وعبدالله بن أحمد بن حنبل وقوما یطول ذکرهم
وکان ولادته فی سنه ثلاث وخمسین ومئتین ومات فی سنه ثمان وأربعین وثلاثمائه
نجاد: با فتح نون و تشدید جیم و در آخر کلمه نیز دال بدون نقطه است. این شغل مشهور است. ابوبکر «أحمد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس» به این حرفه معروف بود. وی از فقهای حنابله و اهالی بغداد است. او در روز جمعه در مسجد جامع منصور قبل از نماز و بعد از نماز دو حلقه درس داشت. یکی برای فتاوای فقهی بر اساس مذهب احمد بن حنبل و دیگری برای املای روایت. وی ازجمله کسانی است که روایاتش زیاد بود و احادیثش منتشر گردید.
وی از حسن بن مکرم بزاز و ... و عبدالله بن احمد بن حنبل و گروهی که ذکر نام آن‌ها طولانی خواهد شد، روایت شنیده است. تولد وی در سال ۲۵۳ و سال وفاتش ۳۴۸ بوده است.
السمعانی، أبی سعید عبدالکریم بن محمد ابن منصور التمیمی (متوفای ۵۶۲ هـ)، الأنساب، ج ۵، ص ۴۵۷، تحقیق: عبدالله عمر البارودی، دار النشر: دار الفکر - بیروت، الطبعه: الأولی ۱۹۹۸ م
ب: توثیقات احمد بن اسرائیل از دیدگاه علمای اهل سنت
پس‌ازاین که اسم و نسب «احمد بن اسرائیل» را شناختیم توثیقات و مدح او را در کلمات علمای اهل سنت بررسی می‌کنیم:
۱. تصحیح حاکم نیشابوری (متوفای ۴۰۵ هـ)
حاکم نیشابوری، یکی از علمای سرشناس علم رجال و حدیث اهل سنت، در بسیاری از موارد، روایاتی را که «احمد بن اسرائیل» در سند آن قرار دارد، تصحیح کرده و این مطلب نشان می‌دهد که این راوی ازنظر وی مورد اعتبار و موثق است. روایت ذیل یکی از نمونه‌های روایاتی است که حاکم آن را صحیح دانسته است:
حدثنا أحمد بن سلمان بن الحسن النجاد الفقیه إملاء ببغداد حدثنا الحسن بن مکرم البزاز حدثنا عثمان بن عمر حدثنا علی بن المبارک عن یحیی بن أبی کثیر عن عکرمه عن بن عباس رضی الله عنهما قال قضی رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فی المکاتب أن یقتل بدیه الحر علی قدر ما أدی منه قال یحیی قال عکرمه عن بن عباس یقام علیه حد المملوک هذا حدیث صحیح علی شرط البخاری ولم یخرجاه.
الحاکم النیشابوری، ابو عبدالله محمد بن عبدالله (متوفای ۴۰۵ هـ)، المستدرک علی الصحیحین، ج ۲ ص ۲۳۷، تحقیق: مصطفی عبد القادر عطا، ناشر: دار الکتب العلمیه - بیروت الطبعه: الأولی، ۱۴۱۱ هـ - ۱۹۹۰
۲. ابی جراده (متوفای ۶۶۰ هـ)
عمر بن احمد بن ابی جراده یکی از علمای اهل سنت، احمد بن اسرائیل را، فقیه و محدث مورد اعتماد دانسته و می‌نویسد:
أحمد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس
المعروف بالنجاد الفقیه الحنبلی کان فقیها مفتیا ومحدثا متقنا واسع الروایه مشهور الدرایه.
أحمد بن سلمان بن حسن بن إسرائیل بن یونس، معروف به نجاد، فقیه مذهب حنبلی، یک فرد فقیه، فتوا دهنده، محدث (ناقل روایت)، مورد اعتماد و دارای روایات فراوان و مشهور به درایت و فهم بود.
کمال الدین عمر بن أحمد بن أبی جراده (متوفای ۶۶۰ هـ)، بغیه الطلب فی تاریخ حلب، ج ۲ ص ۷۶۶، تحقیق: د. سهیل زکار، دار النشر: دار الفکر.
۳. ذهبی (۷۴۸ هـ)
ذهبی یکی دیگر از علمای رجال اهل سنت درباره او گفته است:
وکان أحمد بن إسرائیل من أذکیاء العالم لا یسمع شیئاً إلا حفظه.
احمد بن اسرائیل از پرهیزگاران عالم و ازنظر حافظه آن‌قدر قوی بوده که وقتی یک مطلب را یک‌بار می‌شنید، حفظ می‌کرد.
تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، ج ۱۹، ص ۳۴، محمد بن أحمد بن عثمان الذهبی الوفاه: ۷۴۸ هـ، دار النشر: دار الکتاب العربی - لبنان/ بیروت - ۱۴۰۷ هـ - ۱۹۸۷ م
وی در کتاب دیگرش او را «امام، حافظ حدیث، شیخ علمای بغداد» معرفی کرده و از خطیب بغدادی نقل کرده که او را صدوق دانسته است:
النجاد الإمام الحافظ الفقیه شیخ العلماء ببغداد ابوبکر أحمد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل البغدادی الحنبلی ... قال الخطیب کان صدوقا عارفا صنف کتابا کبیرا فی السنن وکان له بجامع المنصور حلقه قبل الجمعه للفتوی وحلقه بعدها للاملاء حدث عنه ابوبکر القطیعی.
نجاد؛ پیشوا، حافظ (کسی که صدهزار روایت حفظ است)، فقیه و استاد علمای در بغداد، ابوبکر احمد بن سلمان بن حسن بن اسرائیل بغدادی حنبلی... خطیب گفته: وی فرد صدوق و عارف بوده و کتاب بزرگی را در «سنن» تصنیف کرد و در جامع منصور قبل از نماز جمعه نشستی برای فتوا داشته و بعد از نماز نیز درسی برای املای روایت دایر می‌کرده است و از وی ابوبکر قطیعی روایت نقل کرده است.
تذکره الحفاظ، ج ۳، ص ۸۶۸، شمس الدین محمد الذهبی الوفاه: ۷۴۸، دار النشر: دار الکتب العلمیه - بیروت، الطبعه: الأولی
و در کتاب دیگرش تصریح می‌کند که احمد بن اسرائیل صدوق است:
۳۹۵ [۵۸۳] - [صح] أحمد بن سلمان بن الحسن بن اسرائیل بن یونس ابوبکر النجاد الفقیه الحنبلی المشهور ... قلت هو صدوق ...
میزان الاعتدال فی نقد الرجال ج ۱، ص ۲۳۸
۴. ابن حجر عسقلانی (متوفای ۸۵۲ هـ)
ابن حجر عسقلانی نیز بر صدوق بودن ایشان تصریح کرده است:
أحمد بن سلیمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس ابوبکر النجاد الفقیه الحنبلی المشهور ... وکان رأساً فی الفقه رأساً فی الروایه... قلت وهو صدوق.
العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر ابوالفضل (متوفای ۸۵۲ هـ)، لسان المیزان، ج ۱، ص ۱۸۰، تحقیق: دائره المعرف النظامیه - اله‌اند، ناشر: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات - بیروت، الطبعه: الثالثه، ۱۴۰۶ هـ - ۱۹۸۶ م.
۵. ابن ابی الدنیا (متوفای ۲۸۱ هـ)
ابن ابی الدنیا در کتاب «الاخوان» ایشان را این‌گونه معرفی کرده است:
النجاد: الإمام المحدث الحافظ الفقیه المتقی، شیخ العراق، ابوبکر أحمد بن سلمان بن الحسن البغدادی - الحنبلی النجاد -. ... قال الخطیب البغدادی: کان النجاد صدوقا عارفا، صنف السنن.
نجاد: پیشوا، راوی حدیث، حافظ (کسی که صدهزار روایت حفظ داشته باشد)، فقیه، پرهیزگار و شیخ عراق ابوبکر احمد بن سلمان بن حسن بغدادی حنبلی نجاد. خطیب گفته: نجاد فرد راست‌گو، عارف بود که سنن را تصنیف کرد.
القرشی البغدادی، عبدالله بن محمد بن عبید ابن أبی الدنیا (متوفای ۲۸۱ هـ)، الإخوان، ص ۵۳، تحقیق: محمد عبد الرحمن طوالبه بإشراف نجم عبد الرحمن خلف، طبق برنامه مکتبه اهل البیت.
۶. ابن اثیر (متوفای ۶۳۰ هـ)
ابن اثیر ایشان را یک انسان صالح می‌داند:
وفی‌ها قتل أحمد بن إسرائیل وکان صالح.
ابن أثیر در الکامل فی التاریخ گفته است که او صالح بوده.
الکامل فی التاریخ، ج ۶ ص ۲۰۳، اسم المؤلف: أبو الحسن علی بن أبی الکرم محمد بن محمد بن عبدالکریم الشیبانی الوفاه: ۶۳۰ هـ، دار النشر: دار الکتب العلمیه - بیروت - ۱۴۱۵ هـ، تحقیق: عبدالله القاضی
۷. ناصرالدین البانی (متوفای ۱۴۲۰ هـ)
البانی یکی از علمای وهابی سخنش فصل الخطاب برای وهابیت است. ازنظر وی نیز احمد بن سلمان نجاد «حافظ و صدوق» است:
(فائده): النجاد الذی عزا إلیه الحدیث مؤلف الکتاب هو أحمد بن سلمان بن الحسین ابوبکر الفقیه الحنبلی، یعرف بالنجاد، وهو حافظ صدوق جمع المسند، وصنف فی السنن کتابا کبیرا، روی عنه الدارقطنی وغیره من المتقدمین.
ألبانی، محمد ناصر (متوفای ۱۴۲۰ هـ)، إرواء الغلیل فی تخریج أحادیث منار السبیل، ج ۳، ص ۴۰، تحقیق: إشراف: زهیر الشاویش، ناشر: المکتب الإسلامی - بیروت - لبنان، الطبعه: الثانیه، ۱۴۰۵ - ۱۹۸۵ م.
نتیجه:
اولاً: نقل این روایت از سوی احمد بن حنبل، مسلم است؛ زیرا منابعی که این روایت را نقل کرده‌اند، همه تصریح نموده‌اند که احمد بن حنبل آن را در کتاب مناقب خودش آورده است؛
ثانیاً: طبق عبارت‌هایی که از علمای اهل سنت در شرح‌حال و ترجمه «احمد بن اسرائیل» نقل شد، به دست می‌آید که ایشان یک نفر است؛ اما چهار اسم دارد که گاهی به اسم جد دوم، احمد بن اسرائیل و گاهی به اسم جد سوم او (احمد بن یونس) و با پسوند نجاد مشهور شده است.
قرائنی قطعیه ای که ثابت می‌کند احمد بن اسرائیل همان احمد سلمان بن الحسن نجاد است، به‌قرار زیر است:
۱. محقق کتاب فضائل الصحابه وصی الله بن عباس در پاورقی، احمد بن اسرائیل را استاد قطیعی معرفی کرده است:
(۱۱۵۴) احمد بن اسرائیل شیخ القطیعی لم اجده والباقون ثقات.
فضائل الصحابه لابن حنبل، ج ۲، ص ۶۷۵، ح ۱۱۵۴
این گفتار ایشان مطابق با سخنان ابو الفرج ابن الجوزی و خطیب بغدادی و برخی دیگر است که از «احمد سلمان بن الحسن نجاد» ترجمه آورده و این شخص را استاد ابوبکر قطیعی معرفی کرده‌اند.
۲. دانشمندان و علمای فوق تصریح کرده‌اند که احمد بن سلمان بن الحسن نجاد از فقهای پیرو مذهب حنبلی بوده و یک حلقه درسی در جامع منصور برای نقل و املاء روایت داشته در روزهای جمعه داشته است. این گزارش تأیید می‌کند که وی ناقل روایت بوده و یکی از روایاتش همین روایت موردبحث درباره امام حسین -علیه‌السلام- است.
۳. در فضائل الصحابه یک روایت دیگر نیز از طریق احمد بن اسرائیل نقل‌شده که خطیب بغدادی نیز آن را پس از ذکر شرح‌حال وی آورده است؛ و برنامه جوامع الکلم که تدوین‌شده توسط اهل سنت است،احمد بن اسرائیل را در این روایت، همان «أحمد بن سلمان بن الحسن بن إسرائیل بن یونس» می‌داند و رتبه او را صدوق حسن الحدیث ضبط کرده است.
ثالثاً: محقق کتاب مدعی شد که من شرح‌حالی برای ایشان نیافتم؛ اما با توجه به تحقیقی که انجام شد، احمد بن اسرائیل یک فرد شناخته‌شده میان علمای رجال و حدیث‌شناس اهل سنت است و بسی توثیق و تعریف دارد.
تصحیح روایات وی از سوی حاکم نیشابوری، آمدن الفاظی همانند: ومحدثا متقنا (در کلام ابن ابی جراده)، صدوقا عارفا در کلام خطیب بغدادی، الإمام الحافظ الفقیه شیخ العلماء در کلام ذهبی، صدوق در کلام ذهبی و ابن حجر عسقلانی، الإمام المحدث الحافظ الفقیه المتقی در سخنان ابن ابی الدنیا، وکان صالح در کلام ابن اثیر، حافظ صدوق در سخنان ناصرالدین البانی وهابی بهترین دلیل بر توثیق این راوی است که متأسفانه محقق این کتاب وصی الله بن عباس از آوردن آن چشم‌پوشی کرده است.
بنابراین روایت فوق ازنظر سندی کاملاً صحیح است و هیچ خدشه‌ای بر آن وارد نیست.
منبع: سایت ولی عصر
مطالب مرتبط
