مرگ "نوری سعید پاشا" نخست وزیر عراق در جریان كودتای این كشور (1958م)

نوری سعید پاشا، سیاست مدار برجسته عراقی و مشهورترین نخست وزیر عراق پس از استقلال این كشور، در سال 1888م در بغداد به دنیا آمد و در جوانی از مدرسه نظامی استانبول فارغ التحصیل گردید. وی در 21 سالگی به ارتش عثمانی پیوست و در جنگ امپراتوری عثمانی و بلغارستان در سال 1912م شركت جست. نوری سعید آن گاه در كنار حرفه سپاهی گری خود، فعالیت های سیاسی را آغاز كرد و در جریان اعتراضات سیاسی علیه امپراتوری عثمانی، مورد توجه انگلستان واقع شد. بدین جهت پس از پیروزی این حركت در پایان جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراتوری عثمانی، وی ریاست ستاد ارتش ملك فیصل پادشاه وقت سوریه را بر عهده گرفت و به آن سر و سامان داد. نوری سعید در مدت ماه های سلطنت فیصل در سوریه با او بود و پس از برچیده شدن سلطنت فیصل از سوریه، با او به عراق آمد. پس از چندی، نوری سعید در مارس 1930م با حمایت استعمار بریتانیا به نخست وزیری عراق رسید و در طول 28 سال، فرمان روای اصلی این كشور به شمار می رفت. وی در این مدت، 14 بار به مقام نخست وزیری عراق دست یافت و با قدرتِ ابتكار، كوشش مداوم و در پرتو برقراری حداكثر تماس با كشورهای همسایه عراق و ممالك اروپایى، بر این سرزمین حكومت راند. نوری سعید همواره موثرترین عامل در حفظ شیرازه نظام پادشاهی در عراق بود. وی تا سر حدّ امكان تلاش كرد از حجم دخالت نیروهای عراق در جنگ علیه رژیم صهیونیستی در جریان جنگ اول اعراب و اسرائیل بكاهد. نوری سعید فردی مؤثر در امضای قرارداد 25 ساله 1930 عراق و انگلیس، تأسیس اتحادیه عرب در سال 1945م و وارد كردن عراق در جنگ جهانی دوم به نفع متفقین، علی رغم مخالفت داخلی، بود. وی هم چنین عاقد پیمان استعماری بغداد میان چهار كشور عراق، تركیه، ایران و افغانستان در سال 1937م و عاقد پیمان سنتو در سال 1955م به شمار می رفت. نوری سعید در دو ماه آخر عمر خویش نیز در اتحاد هاشمی شامل اتحاد اردن و عراق به عنوانِ نخست وزیری دست یافت و نفوذش را در اردن نیز بسط داد. در دوران حكومت نوری سعید، وی مخالفان خود را از سر راه برداشت و با ایجاد جوّ رعب و وحشت، پایه های نفوذ استعماری انگلستان در عراق را مستحكم ساخت. حكومت نوری سعید در نهایت در جریان كودتای خونین عبدالكریم قاسم در چهاردهم ژوئیه 1958م به سر رسید و كاخ فرمان روایى وی را ویران ساخت. در جریان این كودتا كه علاوه بر پادشاه عراق، تمامی خاندان سلطنتی و بسیاری از دولت مردان عراق كشته شدند، نوری سعید چادری بر سر افكند و شناكنان از دجله گذشت و خود را به خانه راننده اش رساند. در این زمان، شورای انقلاب برای دستگیری وی، جایزه ای هنگفت تعیین كرد. فردای آن روز، یكی از زیردستان نوری سعید، پول را بر وفاداری نسبت به ارباب سابق خود ترجیح داد و در شب شانزدهم ژوئیه 1958م، مقامات دولتی را از مخفیگاه او آگاه كرد. اما قبل از آن كه سربازان دولتی فرا رسند، توده خشمگین مردم به اقامتگاهش هجوم آوردند و او را در هفتاد سالگی به هلاكت رساندند. جنازه نوری سعید سپس به وسیله طناب در خیابان های بغداد كشیده شد و به بدترین وجهی مُثله گردید.