مروری بر زندگی و فعالیتهای آیت الله دکتر مفتح (ره)

مروری بر زندگی و فعالیتهای آیت الله دکتر مفتح (ره)

شهید مفتح در زندگی، اسوه پویایی، ایثار و اندیشه ورزی بود و شهادتش، سند مظلومیت انقلاب اسلامی ایران به شمار می آمد. حدود ساعت نه صبح روز سه شنبه 27 آذر سال 1358، آیت الله دکتر مفتح به دست منافقان به شهادت رسید و جاودانه شد.

اشاره

شهید آیت الله دکتر محمد مفتح ، از شمار کاروان معرفتی بود که عمر شریفش را در راه احیای معارف اسلامی و نشر فرهنگ اهل بیت به کار گرفت و در سنگرهای گوناگون، به ستیز با تباهی و ستم پرداخت. او برای آنکه دانشگاه را از تهاجم فرهنگی استکبار و طاغوت نجات دهد، این خانه دانش را به روی حوزه گشود و چشمه ایمان را در زمین اندیشه جاری ساخت.

شهید مفتح در زندگی، اسوه پویایی، ایثار و اندیشه ورزی بود و شهادتش، سند مظلومیت انقلاب اسلامی ایران به شمار می آمد. حدود ساعت نه صبح روز سه شنبه 27 آذر سال 1358، آیت الله دکتر محمد مفتح به دست منافقان به شهادت رسید و جاودانه شد.

ولادت و تحصیلات آیت الله دکتر مفتح

شهید دکتر مفتح، در سال 1307 در خانواده ای روحانی در همدان به دنیا آمد. او از کودکی در محضر پدر ادیب و شاعرش به فراگیری ادبیات و از هفت سالگی به تحصیل دروس ابتدایی پرداخت. پس از گذراندن دوره ابتدایی، برای فراگیری معارف اسلامی به مدرسه آخوند ملاعلی رفت و پس از مدتی به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد و از محضر بزرگانی چون آیت الله سیدمحمد کوه کمری، آیت الله بروجردی، آیت الله محقق، علامه طباطبایی و امام خمینی رحمه الله بهره برد و خود استادی بزرگ در حوزه شد. در این زمان، پا به عرصه دانشگاه گذاشت و همچنان که در حوزه علمیه به درجه اجتهاد رسیده بود، در دانشگاه نیز موفق به دریافت درجه دکترا گردید.

تدریس در دبیرستان دین و دانش

شهید مفتح، پس از گذراندن دوره دانشگاه، افزون بر تدریس در حوزه، به تدریس در دبیرستان های قم پرداخت. از جمله آن دبیرستان ها، دبیرستان دین و دانش بود. وی از همان ابتدای تدریس در این دبیرستان، به روشن ساختن و آشنا کردن ذهن دانش آموزان با شرایط زمان و مسائل گوناگون سیاسی ـ اجتماعی جامعه پرداخت. شهید مفتح، دبیرستان دین و دانش را به پایگاه مهمی برای بحث های خود تبدیل کرد. وی از این راه، نسل جوان را با اسلام آشنا ساخت و وحدت میان روحانیت و اقشار فرهنگی را تحقق بخشید. شهید مفتح می کوشید دانش آموزان را با روشن گری و بیداری، به میدان مبارزه با طاغوت بکشاند و این کار را با تلاش علمی آغاز کرد.

تشکیل کانون دانش آموزان و فرهنگیان قم

شهید مفتح با همکاری شهید دکتر بهشتی و حضرت آیت الله خامنه ای، به منظور تقویت پیوند دانش آموزان، فرهنگیان، دانشجویان و روحانیان، «کانون اسلامی دانش آموزان و فرهنگیان» را در قم به وجود آورد. این کانون، نخستین مجتمع اسلامی پویایی بود که در آن گروه های گوناگون جمع می شدند و جلوه ای بود که هماهنگی همه قشرهای جامعه بر محور اسلامی و بینش زنده و سازنده اسلام را نشان می داد. در جلسات هفتگی این کانون، افرادی برجسته درباره مسائل مهم دینی سخنرانی می کردند. مقام معظم رهبری، این کانون را کانونی اسلامی برای دانش آموزان و فرهنگیان قمی و آن را نخستین مجمع هماهنگ کننده و نزدیک کننده روحانی و دانشجو می دانست.

تأسیس مجمع اسلام شناسی

شهید دکتر مفتح برای سازمان دادن به طلاب، مجمعی را به نام «جلسات علمی اسلام شناسی» تأسیس کرد که به منظور شناساندن چهره اصلی اسلام در جامعه فعالیت می کرد. نویسندگان حوزه علمیه، در این جلسات کتاب هایی را که در زمینه های گوناگون اسلام شناسی نوشته بودند، عرضه می کردند و پس از نقد و اصلاحات ضروری، با مقدمه ای که استاد بر آن می نوشت، چاپ می شد. ساواک که به نقش مؤثر این مجمع در شناساندن اسلام راستین پی برده بود، آن را تعطیل کرد. البته مجمع پیش از تعطیلی، موفق به چاپ ده جلد کتاب شد که برخی از آنها عبارتند از: اسلام، پیشرو نهضت ها؛ با ضعف مسلمین، دنیا در خطر سقوط؛ شیعه و زمام داران خودسر؛ جهان بینی و جهان داری علی علیه السلام ؛ دعا، عامل پیشرفت یا رکورد؛ ره آوردهای استعمار؛ همسران رسول خدا صلی الله علیه و آله و زیارت ما، خرافه یا حقیقت. شهید مفتح در زمان تحصیل و تدریس خود در حوزه، با نوشتن مقالات گوناگون در مجلات مکتب تشیع، مکتب اسلام، معارف جعفری و مجله ای با عنوان اسلام شناسی، سعی در گسترش فرهنگ اصیل و انقلابی شیعه در سطح جامعه داشت.

دلیل انتخاب دانشگاه برای تدریس

شهید آیت الله دکتر مفتح، از جمله علمای آگاهی بود که مسئولیت گسترش فرهنگ اسلامی را در دانشگاه ها بر عهده گرفته بود. هدف وی از پذیرفتن این مسئولیت و تدریس در دانشگاه ها، مقاومت در برابر فرهنگ های بیگانه و آشنا ساختن نسل جوان بود که کمک شایانی به آماده سازی آنها بر ضد طاغوت و پیوستنشان به مبارزه به شمار می آمد. شهید مفتح با پشتوانه ای ارزش مند از ایمان و معرفت در صحنه دانشگاه حاضر شد و دانشگاهیان را متوجه چشمه جوشان توحید و اندیشه ناب اسلامی کرد. وی دانشگاه را برگزید تا تزکیه و تربیت الهی را با علوم جدید همراه سازد. آرمان او نهادینه کردن «فرهنگ استقلال» و «استقلال فرهنگی» در کشور بود.

آیت الله دکتر مفتح پس از تبعید امام

محدودیت روزافزون فعالیت های تبلیغی و ارشادی در سال های پس از تبعید حضرت امام، آیت الله مفتح را مجبور کرد راه جدیدی را در فعالیت های خود در پیش گیرد. وی پس از تبعید امام، به مبارزاتش را شدت بخشید و با سفر به خوزستان، سعی در افشای ماهیت رژیم و شناساندن نهضت امام به مردم داشت. ساواک که با دستگیری های متعدد و ممنوع المنبر کردن ایشان، نتوانسته بود کاری از پیش ببرد، ورود ایشان را به شهرهای خوزستان ممنوع اعلام کرد. محبوبیت و مقبولیت شهید مفتح در میان طلاب و دانش آموزان آن دیار موجب شد او را از آموزش و پرورش، اخراج و در سال 1347 به نواحی بدآب و هوای جنوبی ایران تبعید کنند. وقتی هم تبعیدش تمام شد، از بازگشت او به قم جلوگیری کردند و به ناچار وی مجبور به اقامت در تهران شد. دانشکده الهیات از وی دعوت به همکاری کرد و او فعالیت های آموزشی خود را در دانشکده الهیات و معارف اسلامی آغاز کرد. در تهران افزون بر تدریس در دانشکده و گسترش زمینه های همکاری با شهید مطهری، بر اساس دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران، به اقامه نماز جماعت در مسجد دانشگاه تهران همت گمارد. راهنمایی مقاطع گوناگون تحصیلی و سخنرانی های ایشان در مسجد دانشگاه تهران، در ترغیب نسل روشن فکر و تحصیل کرده به اسلام، اثر بسزایی داشت.

امام جماعت مسجد جاوید

شهید مفتح در سال 1352 برای تجمع نیروهای مسلمان و ایجاد سنگری برای ارائه اسلام، امامت مسجد جاوید را پذیرفت. وی در این مکان، یک هسته مقاومت تشکیل داد. شهید مفتح در مسجد جاوید کتاب خانه ای مجهز و پربار تأسیس کرد و کلاس های گوناگونی در رشته های تفسیر قرآن، نهج البلاغه، فلسفه، اقتصاد و... و نیز کلاس های دیگری مناسب با درک دانش آموزان دبیرستان تشکیل داد که در ارتقای میزان آگاهی دینی و شعور سیاسی آنها بسیار مؤثر بود. با اوج گرفتن این فعالیت ها و تبدیل شدن مسجد جاوید به سنگری استوار برای ستیز با طاغوت و استقبال فراوان دانشجویان و طبقات تحصیل کرده و دعوت از شخصیت هایی چون آیت الله خامنه ای و شهید مطهری برای سخنرانی، ساواک اجازه نداد این مسجد بیش از هیجده ماه به فعالیت های چشم گیر فرهنگی و تبلیغی خود ادامه دهد. سرانجام در سوم آذر 1353 پس از سخنرانی یار و هم رزم شهید مفتح، آیت الله خامنه ای و با هجوم ساواک، مسجد جاوید تعطیل شد و دکتر مفتح به زندان افتاد.

مسجد قبا؛ قلب تپنده انقلاب

آیت الله دکتر مفتح که به دلیل مبارزات ضد رژیم به زندان افتاده بود، پس از آزادی از زندان پهلوی، امامت مسجدی در نزدیکی حسینیه ارشاد را پذیرفت و آن مسجد را قبا نامید. بدین ترتیب، مسجد قبای دیگری در راستای مسجد قبا در صدر اسلام بنیاد نهاده شد تا سنت های اصیل رسول خدا صلی الله علیه و آله و خاندان پاکش را احیا کند. از آن پس، دکتر مفتح به تشکیل کلاس های عقیدتی و سخنرانی های روشن گرانه پرداخت و در کنار آن، کتاب خانه قبا را بنیان نهاد و با استفاده از صحن کتاب خانه، در فصل تابستان اردوهایی برای دانش آموزان تشکیل داد. این برنامه های متنوع، سرآغاز فعالیت هایی بود که سرانجام مسجد قبا را به یکی از بزرگ ترین مراکز انقلاب تهران و یکی از مهم ترین پایگاه های ضد رژیم شاه تبدیل کرد و نقش مهمی در اوج گیری و پیروزی انقلاب شکوه مند اسلامی به عهده داشت. وی این مسجد را به صورت یکی از بزرگ ترین سنگرهای مبارزات انقلاب اسلامی درآورد. شهید مفتح در ماه مبارک رمضان سال 1356، جلساتی در مسجد قبا تشکیل داد که برای نخستین بار در تاریخ معاصر ایران با حضور جمعیتی بیش از سی هزار نفر برگزار شد. مردم حتی از شهرستان ها برای گوش دادن به سخنرانی های گویندگان به مسجد قبا هجوم می آوردند و با هیجان خاصی در این مراسم باشکوه شرکت می کردند. این اقدامات پرشور در آن زمان و ایستادگی و مقاومت شهید مفتح در برابر فشارها و ستم های رژیم شاه، نقش فراوانی در افزایش تحرک و تقویت بیداری مردم داشت و برای رژیم نیز خطرآفرین بود.

نماز عید فطر و سرعت بخشیدن به حرکت

مبارزه آیت الله دکتر مفتح در رمضان سال 1357 که نهضت مردم به رهبری امام اوج گرفته بود همچنان ادامه داشت. ایشان در عید فطر همان سال با برگزاری نماز شکوه مند عید فطر در قیطریه که با استقبال بی نظیر مردم تهران روبه رو شد، ارکان رژیم پهلوی را به لرزه درآورد. او در خطبه های نماز، برای نخستین بار نام امام را آشکارا بر زبان جاری کرد و بر رهبری امام تأکید ورزید و سپس روز پنج شنبه شانزده شهریور 1357 را به دلیل تجلیل از شهدای ماه رمضان تعطیل اعلام کرد. برگزاری نخستین تظاهرات گسترده مردم تهران در روز عید فطر بعد از اقامه نماز، زمینه ساز راه پیمایی های بعدی گردید. راه پیمایی روز پنج شنبه شانزده شهریور در ادامه تظاهرات روز عید فطر، دومین حرکت گسترده مردم تهران بود. در این روز، راه پیمایی بزرگی بر ضد رژیم انجام گرفت که زمینه ساز راه پیمایی هفده شهریور و جمعه خونین شد که حرکت انقلاب را برای سرنگونی سلطنت پهلوی تندتر کرد.

آیت الله دکتر مفتح پس از پیروزی انقلاب اسلامی

با پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله دکتر مفتح در ابعاد گوناگونی صادقانه و با جدیت خاصی در سنگرهای مختلف حضور یافت تا از نهال نوپای انقلاب پاسداری کند. او با تشکیل شورای انقلاب اسلامی از سوی حضرت امام، به عضویت این شورا درآمد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای تشکیل کمیته های انقلاب اسلامی، فعالیت چشم گیری کرد و خود سرپرستی کمیته منطقه چهار تهران را برعهده گرفت. وی در جامعه روحانیت مبارز تهران، ستاد برگزاری استقبال از امام خمینی رحمه الله را تشکیل داد و در سالگرد شهادت آیت الله حاج سیدمصطفی خمینی رحمه الله ، نخستین سمینار وحدت حوزه و دانشگاه را برگزار کرد. آخرین مسئولیت آن شهید، سرپرستی دانشکده الهیات و عضویت در شورای گسترش آموزش عالی کشور بود. او در این دوران، همچنان مسئولیت امامت جماعت مسجد قبا را نیز برعهده داشت.

آیت الله دکتر مفتح در کلام مقام معظم رهبری

مقام معظم رهبری درباره آیت الله دکتر مفتح می فرماید: «مرحوم شهید مفتح، علاوه بر اینکه یک روحانی برجسته و فداکار و روشن فکر و آشنا به نیاز زمان بود، خصوصیتی داشت که در تعداد معدودی از فضلای آن زمان این خصوصیت وجود داشت و آن قدرت ارتباط گیری با نسل جوان و دانشجویان و کسانی که مایل بودند پیام دین را با زبان روز از یک روحانی و یک عالم به دین بشنوند، [بود]. ... تصادفی هم نیست که روز اتحاد دانشجو و روحانی، یا حوزه و دانشگاه، روز شهادت ایشان قرار داده شده است؛ چون انصافاً حلقه وصلی بود متناسب با چنین خصوصیتی. خدای متعال پاداش این شهید عزیز را داد و آن شهادت بود. شهادت پاداش بزرگ و اجر عظیمی است و خدای تعالی بندگان ساحل خود را از این اجر محروم نکرد».

منبع: گلبرگ - آذر 1386، شماره 93 - شهادت آیت الله دکتر مفتح