جایگاه حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) / جلسه اول

(جلسه اول)
بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله الذی جعل الحمد مفتاحاً لذکره و سببا للمزید من فضله و دلیلاً علی آلائه و عظمته ثم الصلاة و السلام علی سیدنا و نبینا أبی القاسم محمد صلّی الله علیه و علی أهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین و اللعنة الدائمة علی أعدائهم أجمعین إلی یوم الدین
«عن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم): أما ترضین أن تکونی سیدة نساء العالمین»
ایام فاطمیه ی امسال مصادف شده با عید نوروز و ما شهادت بی بی حضرت زهرا (سلام الله علیها) را با هر مناسبتی برخورد کند بایستی إحیاء کنیم. این یک وظیفه ی بزرگی بر عهده ی ماست. چون تلاش های حضرت زهرا (سلام الله علیها) و مصائبی که بر آن بزرگوار وارد شده، اینها بود که خط صحیح رسالت را برای نسل های امروز ترسیم کرد که در چه مسیری حرکت کند و از چه کسی پیروی کند؟
در این جلسه ی سنواتی که هر سال به برکت توصیه ی آن مرجع بزرگوار حضرت آیت الله العظمی فاضل(قده) که ایام فاطمیه و ایام عاشورا مراسم سوگواری در دفترشان منعقد باشد، من به نظرم رسید امروز راجع به جایگاه حضرت زهرا(سلام الله علیها) بحث کنیم، که چه جایگاهی دارد؟ اول باید حضرت زهرا (سلام الله علیها) را از نظر موقعیت و جایگاه بشناسیم.
فاصله ی ما با عصر حضرت زهرا (سلام الله علیها) 14 قرن است. الآن 1423 سال است که حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) به شهادت رسیده  اند. ما چطور اطلاع پیدا کنیم که حضرت زهرا (سلام الله علیها) دارای چه جایگاهی و موقعیتی است؟ 
عرض می کنیم ما از دو راه می توانیم بفهمیم. یکی از راه احادیث و فرمایشات رسول خداست، آن فرمایشاتی که قطعی و مسلم است، آن هم نه از نظر ما (شیعه)، که بگویند اینها مربوط به شماست. بلکه آن مطالبی که فریقین روی آن صحّه گذاشته  اند و پذیرفته  اند که این سخن را رسول بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده است. این یکی از طُرُق برای رسیدن به شخصیت حضرت زهرا (سلام الله علیها) است.
اجمالاً این نکته را داخل پرانتز عرض کنم که از روایات استفاده می شود حضرت صدیقه طاهره زهرا(سلام الله علیها)؛ «لیلة القدر» است و «لیلة القدر» در میان شبهای سال نامعلوم است، اما شبی است که «خیرٌ من ألفِ شَهرٍ».
«ألف شهر» یعنی یک عمر، یعنی 84 سال یک طرف و یک شب یک طرف. از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) به «لیلة القدر» تعبیر شده است، چون هم مجهول است قبرش و هم مجهول است مصائبش، همه ی اینها مجهول است، «وَ کَمْ مِنْ غَلِیلٍ مُعْتَلِجٍ بِصَدْرِهَا لَمْ تَجِدْ إِلَى بَثِّهِ سَبِیلا وَ سَتَقُولُ وَ یَحْکُمُ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمینَ» این نص فرمایش أمیرالمؤمنین است که حضرت زهرا(سلام الله علیها) مصائبش را کسی پیدا نکرد بازگو کند، آن ستم هایی که به این بانوی مخدّره وارد کرد.
بنابراین؛ یکی بیان آن آثار از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است، و یکی هم آنچه که در کتب تاریخ فریقین از مسائل مربوط به حضرت زهرا (سلام الله علیها) غیر از روایات نقل کرده  اند و یکی هم نسب حضرت زهراست. اینها چیزهایی است که ما می توانیم برسیم، نه به گمان و ظن و تخمین.
یکی از آن مسائل؛ این روایت است؛ که هم بخاری نقل کرده، و هم مسلم نقل کرده است. اگر یک روایتی در این دو کتاب باشد، از نظر عامه قطعی است، گرچه در بخاری هم باشد قطعی است، اما اگر در صحیح بخاری و صحیح مسلم باشد از نظر عامه می گویند «مما اتفق علیه الشیخان»، یعنی مسلم و بخاری. ترمذی هم نقل کرده، ابن عبدالبر هم در استیعاب نقل کرده و وقتی انسان به کتب اهل عامه مراجعه می کند این روایت خیلی زیاد در مصادر دسته اولی آنها آمده است. من نخواستم مصادر خودمان را عرض کنم. آنها در مصادر دسته اولشان مسلم گرفته  اند که اینها روایاتی است که «صدر عن رسول الله»؛ احادیثی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده.
من بخش آخر این حدیث را خواندم، اجازه دهید تمام حدیث را بخوانم تا معلوم شود که شأن نزول حدیث چه بوده و از این حدیث به کجا می رسیم؟ برداشت ما چیست و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) چه نکته ی مهمی را بیان کرده است؟ 
فراموش نکنیم که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرزندان دیگری داشتند، دختران دیگری داشتند یا نداشتند، فرزند دختران، هم دختران پیامبر بودند، اما اینطور تعابیر درباره آنها نرسیده است.
حدیث را از صحیح بخاری نقل می کنم؛ بخاری حدیث را از عایشه نقل می کند، عایشه می گوید ما زنان پیامبر تمام مان خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نشسته بودیم، نگاه کردیم دیدیم فاطمه (سلام الله علیها) می آید، «کنّ أزواج النّبیّ (صلی الله علیه و آله و سلم) عنده لا یغادر منهنّ واحدة، فأقبلت فاطمة تمشی ما تخطی مشیتها من مشیة النّبیّ صلى اللّه علیه و آله شیئا»؛ اینها همه اش در روایت هست، یعنی گام هایی که فاطمه ی زهرا برمی دارد همانند پیامبر است. 
ویژگی هایی که از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) در فاطمه  (سلام الله علیها) بود
دو تا از ویژگی های حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) در فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بوده، یکی سخن گفتن حضرت زهراست و یکی هم راه رفتن حضرت زهراست، که شبیه پیغمبر بود. وقتی آمدند به مسجد ایراد خطبه کنند، به مجرّدی که در فضای مسجد این جوهره ی صدا از دهان مبارک حضرت زهرا بیرون آمد، یک مرتبه گریه همه جا را فرا گرفت، صدا صدای رسول خداست. 
ایشان می گوید فاطمه ی زهرا آمد، «أجلسها عن یمینه»، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فاطمه زهرا را طرف راست خودش نشاند، حالا زن ها همه نشسته اند. «فسارّها»؛ یک چیزی را به صورت سرّی به حضرت زهرا فرمود. «فَبَکَت»، دیدند حضرت زهرا شروع کرد به گریه کردن. «ثم سارها ثانیة فضحکت»؛ دیدم بار دوم پیغمبر خدا با فاطمه چیزی را به طور سرّ و پنهانی فرمود و حضرت زهرا خندید -خندیدن غیر از مسرور شدن است.
ایشان می گوید من میان زن های پیامبر از یک جرأتی برخوردار بودم - این حالت هم که پیامبر با شخصی محرمانه صحبت کند بگرید و باز محرمانه صحبت کند و بخندد، انسان می خواهد به این سرّ پی ببرد-، می  گوید آمدم پیش حضرت زهرا (سلام الله علیها) و گفتم پیامبر به شما چه فرمود؟ 
فرمود «ما کنتُ لاُفشِیَ سرّ رسول الله حتی قبض»، سرّ پیغمبر را فاش نمی کنم تا رسول خدا زنده است.
در برخی از تعبیرات(شاید بخاری هم این را داشته باشد) فاطمه زهرا فرمود «إنی لَبَذِرَة»، من یک زنی که سر را فاش می کند نیستم. 
این گذشت و پیامبر از دنیا رفت. 
راز بین حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) با حضرت زهرا (سلام الله علیها)
عایشه می  گوید من مترصد بودم فرصتی به دست بیاید و آن مسئله را از حضرت زهرا سؤال کنم. 
بعد از وفات رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از حضرت زهرا (سلام الله علیها) سؤال کردم آن سرّی که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به شما فرمود چه بود؟
فرمودند: حالا که پدرم از دنیا رفته می گویم. من کنار پدرم نشستم، پدرم رسول خدا به صورت پنهانی به من فرمود: قرآن هر سال یک مرتبه بر من عرضه می شد، امسال قرآن دو مرتبه بر من عرضه شد «ما أری إلا دنوّ أجلی» این را من نشانه ی نزدیک بودن مرگم می بینم. برای همین من گریستم. 
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نمی توانست گریه ی حضرت زهرا را ببیند. بعد که دیدند من گریستم بار دوم به من فرمودند «أما ترضین أن تکونی سیدة نساء المؤمنین» (من متن روایت بخاری را عرض می کنم، بعد اختلاف نسخ را عرض خواهم کرد)؛ آیا فاطمه تو خشنود نمی شوی که سید زنان مؤمنان باشی؟ در نسخه دیگر آمده؛ «سیدة نساء هذه الامة». در نسخه ی سوم که ابن عبدالبر در استیعاب نقل می کند «أما ترضین أن تکونی سیدة نساء العالمین». برای همین من خندیدم و پیامبر فرمود پس صبر کن و شکیبایی پیشه کن. این فرمایش رسول خداست.
حالا چه «سیدة نساء المؤمنین» باشد، چه «سیدة نساء هذه الامة» باشد و چه «سیدة نساء العالمین» باشد هیچ تفاوتی نمی کند! اجازه دهید من این تفاوت نکردن را هم عرض کنم تا این معما حل شود. 
اما اگر «سیدة نساء العالمین» باشد روشن است، حضرت زهرا از همه ی زنهای عالم بالاتر است. اگر «سیدة نساء الامة» باشد، امت پیغمبر، أفضل عالم است و حضرت زهرا أفضل زنهای امت هاست. و اگر «سیدة نساء المؤمنین» باشد باز هم همینطور است، مؤمنین این امت، افضل مؤمنین هستند و فاطمه ی زهرا(سلام الله علیها) هم أفضل همه ی زنها حتی مریم است.
ولکن نکته ی جالبی که اینجا هم سیوطی، هم سُبکی، هم مِغریزی و هم دیگران به آن تصریح کردند اینست که اینها می گویند بدون تردید حضرت زهرا از مریم کبری و از هر زنی در عالم بالاتر و برتر است. نه به خاطر این حدیث، -این حدیث به جای خود و از این حدیث همین معنا استفاده می شود، چه سیدة نساء الامة باشد چه سیدة نساء العالمین یا مؤمنین باشد، این معنا از آن استفاده می شود، اما اینهایی که عرض شد از بزرگان عامه هستند و اینها اعتقادشان این است که حضرت زهرا برترین زنان عالم است- جهتش اینست که پیغمبر خدا فرمود «فاطمةُ بضعةٌ منّی» و رسول خدا أفضل همه ی خلق است، فاطمه زهرا هم پاره ی تن اوست، لذا حضرت زهرا برترین زنان عالم است و عامه هم این را می دانند.
اینها را من در این جلسه عرض کردم تا اینکه گاهی در این کلمات و کتاب های عامه برای اینکه عایشه را بزرگ کنند یا بعضی از زن های دیگر را بزرگ کنند، یک کسی را در کنار حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) بتراشند، بخواهند آن عظمت و منزلت حضرت زهرا(سلام الله علیها) را از آن بکاهند، این امکان ندارد.
این حدیث با این سندش را ملاحظه می کنید، که در کتابهای دست اول عامه است، که البته بیشتر از این است، همه ی مصادرش را من دیدم، و با این بیانی که شد پیغمبر خدا جایگاه حضرت زهرا(سلام الله علیها) را مشخص می کند که حضرت زهرا دارای چه جایگاهی است.
یعنی ما دو الگوی منحصر به فرد در جهان خلقت داریم؛ یک مرد و یک زن. آن الگوی منحصر به فرد مرد در جهان خلقت که ثانی ندارد؛ «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)» است و آن الگوی منحصر به فردی که در میان بانوان کپی و نظیر ندارد؛ «حضرت زهرا (سلام الله علیها)» است. این جایگاه حضرت زهرا (سلام الله علیها) بر اساس فرمایش پیامبر است.
و اما از طرُق دیگر اگر ما بخواهیم مسأله را مورد دقّت قرار دهیم؛ طبیعتاً یک فرصت دیگری را می طلبد. بقیه ی مطالب را برای جلسه ی بعد می  گذاریم، که به عرض خواهم رساند شعاع درک ما نمی تواند حضرت زهرا را واقعاً درک کند، بلکه آن مقداری که می فهمیم به اندازه ی خودمان است، و إلا «سمیت فاطمة فاطمة لأن الناس فطموا عن کنه معرفتها»؛ یعنی جدا شدند، «فطم» به معنای «قطع» است، «فطموا عن کُنه معرفتها»، نمی شود به معرفت حضرت زهرا پی برد. اما همین مقداری که درک ما می تواند برسد و درک کند مطالبی عرض می  کنیم. و إلا حضرت زهرا را کسی نشناخت جز رسول خدا و جز أمیرالمؤمنین (سلام الله علیهما) و همینطور فرزندان حضرت زهرا. 
ما نمی توانیم آن عظمت و جلالتی که حضرت زهرا (سلام الله علیها) روز قیامت دارد و روایتش هم روایتی است که عامه و خاصه می گویند روایت صحیحه است، وقتی فردای قیامت به محشر می آید، آنجایی که دیگر دل در دل کسی نمانده، فاطمه روز قیامت می ایستد و خدای متعال آن عظمت و بزرگواری و اجازه را به حضرت زهرا (سلام الله علیها) می دهد.
امیدواریم بتوانیم در این ایام فاطمیه یک ترسیمی ولو به اندازه ای که خودمان فهمیدیم و درک کردیم از این بانوی مکرّمه ای که ظلم زیاد به او شد، درک کنیم. اما این ظلم ها نتیجه بخشید و راه صحیحی که ما بایستی امروز آن راه صحیح را طی کنیم آن را به برکت حضرت زهرا شناختیم، حقیقت امر این است. احادیث به جای خود، چون فاطمه زهرا، معصومه است و دارای مقام عصمت است. عصمت است که به روش و قول انسان، به عمل و موضع گیری انسان معنا می دهد. لذا با هر کسی حضرت زهرا (سلام الله علیها) دشمن است، ما دشمنیم، چون او معصوم است. هر کسی را حمایت کرده ما حامی هستیم، چون معصوم است.
السّلام علیکِ یا بنت رسول الله
عصمتش حاجب وهم است و مرا نیست رهی        که سوی دفتر مدحش بنمایم نگهی
هجده ساله مهی بعد پیمبر دو مهی                    ماند باقی و چها دید نه جرم و گنهی
بر در خانه ی او آتش بیداد  زدند                           تیشه بر ریشه ی اسلام زبنیاد زدند
بود بی طاقت و بی تاب زهجران پدر                       دشمنش درب سرا سوخت چو افروخت شرر
پهلویش را بشکستند چو از تخته ی در                  محسنش سقط شد و کرد روی خاک مقرّ
این همان طفل صغیر است که یوم سُئِلَت             عرش را گیرد و گوید به چه جرمی قُتِلَت 
گر بپرسی که چه شد باعث بیماری او                 لگد و تخته در هر دو شکستش پهلو
تازیانه بزدش قنفذ و خستش بازو                        نیلی از سیلی بیداد عدو گشتش رو
عَلِم الله چه شرر بر جگر فاطمه بود                     که شرار جگرش آتش جان همه بود
هنوز آب غسل پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) خشک نشده بود، آمدند در خانه  ای که جبرئیل بدون اذن وارد نمی  شد، خانه  ای که ماهها پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) می  آمد می ایستاد سلام می  کرد، فاطمه زهرا آمد پشت در، همین که احساس کردند فاطمه پشت در است، آنچنان در را فشار دادند، صدای ناله زهرا بلند شد «بابا یا رسول الله ببین با  دخترت چه کردند؟!!»
الباب و الجدار و الدماء        شهود صدق ما به خفاء
 

منبع:  دفتر آیت الله العظمی فاضل لنکرانی(قده)
جلسه اول - دهه اول فاطمیه ـ 3 / 1 / 92