زمان‌های خاص در رمضان

در ماه پربرکت رمضان، لحظات انسان ارزشمند است، در این ماه، هر لحظه انسان در آغوش پرلطف و رحمت خداوند است.
رمضان را می توان از زمانهایی دانست که بنده ها با مولای خود و پروردگار عالم ارتباط بهتری دارند، ماهی که در آن حتی اعمال مباح انسان نیز ثواب داشته برای نفس کشیدن روزه دار و خوابیدن روزه دار ثواب و اجر اخروی نوشته می شود.
در ماه مبارک رمضان زمان هایی وجود دارد که به عنوان زمانهایی خاص برای طلب کردن و زمانی مناسب برای حاجت خواستن از خداوند دانست، به همین دلیل با رعایت نکاتی چند، می تواند بهره مندی خود را از این ایام خاص، بیشتر نماید.

زمان افطار
روزه داری که یک روز تمام را برای رضایت خدا از حلال ترین و طیب ترین غذاها دست کشیده و کف نفس بجا می آورد، موعد رسیدن به وصال را می توان پایان روزه داری و افطار این روزه بیان داشت، بطوری که نتیجه ی این عمل خود را در این زمان بدست می آورد.
چقدر خوب است که این لحظه ی حساس را با رعایت اعمالی خاص به بهترین وجه به پایان برسانیم.

پیامبر خدا به امیر مومنان(علیهما السلام) فرمود: ای ابوالحسن! این ماه رمضان است که آمده است. دعای خودت را پیش از افطار قرار ده؛ چرا که جبرئیل نزد من آمد و گفت: ای محمد(صلی الله علیه و آله و سلم)، هر کس در ماه رمضان پیش از آن که افطار کند این دعا(اللَّهُمَّ رَبَّ النُّورِ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْکُرْسِیِّ الرَّفِیعِ وَ رَبَّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ وَ رَبَّ الْبَحْرِ الْمَسْجُورِ وَ رَبَّ الشَّفْعِ الْکَبِیرِ وَ النُّورِ الْعَزِیزِ وَ رَبَّ التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الزَّبُورِ وَ الْفُرْقَانِ الْعَظِیمِ...) را بخواند، خداوند:

1ـ دعایش را مستجاب می کند
2ـ روزه و نمازش را می پذیررد.
3ـ ده دعای او را اجابت می کند.
4ـ گناهش را می آمرزد.
5ـ اندوهش را می زداید.
6ـ رنجش را برطرف می کند.
7ـ حوائجش را بر می آورد.
8ـ او را به خواسته اش می رساند.
9ـ عملش را با اعمال پیامبران و صدیقان بالا می برد.
10ـ روز قیامت با چهره ای درخشان تر از ماه شب چهاردهم می آید.[1]

سحرهای ماه مبارک رمضان
سحر، یکی از زمانهایی است که در فرهنگ دینی بسیار در مورد آن سفارش شده است، به ویژه در مورد سحرهای ماه مبارک رمضان که از جایگاه ویژه ای برخوردار است. و یکی از سفارشات و تاکیدات معصومین سحرخیزی و اهمیت قائل شدن به سحر می باشد. تا جایی که خداوند در قرآن می فرماید: «قُمِ اللَّيْلَ إِلاَّ قَليلاً [مزمل/2] شب را ، جز کمی ، بپاخیز!»
لقمان حکیم به پسرش می گوید: «فرزندم مبادا! خروس از تو عاقل تر باشد و توجه آن به نماز بیش از تو باشد. آیا نمی بینی که در مواقع نماز و هنگام سحر، بانگ می زند در حالی که تو خواب هستی.»
از وجود نازنین حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام) وارد شده که فرمودند: کیفیت دست بلند کردن برای دعا آنست که کف دو دست را طرف آسمان بگیرد و دعا کند که آن رغبت است، یا انگشت سبابه (دست راست) را بطرف راست و چپ حرکت دهد که آن تضرع است، یا دست ها را بلند کند مقابل صورت (که سر انگشتان طرف آسمان باشد) و آن تبتل و ابتهال است (که در آن حال آدمی چشم از همه خلق می پوشد و فقط توجه به خدا دارد)؛ و فرمود: هنگام دعا کردن کمال ابتهال را داشته باشید و سعی کنید در آن حال اشک دیدگان بر صورت جاری شود و سزاوار است برای دعا کننده که با وضو و رو به قبله باشد، و از جمله آداب دعا اختیار کردن جاهای با شرافت (از قبیل مشاهد ائمه(علیهم السّلام) و روضات امامزاده ها و مساجد) و اوقات شریفه است (مانند شب و روز جمعه و عرفه و تمامی ماه رمضان و وقت سحرها و وقت آمدن باران و عقب نمازها، و بهتر) و مستحب آنست که در حین دعا انگشتری که نگینش عقیق باشد در دست داشته باش.[2]

شبهای قدر
شب قدر از شب های مقدس و متبرک اسلامی است. خداوند در قرآن مجید از آن به بزرگی یاد کرده و سوره ای نیز به نام «سوره قدر» نازل فرموده است. در تمام سال، شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی رسد. این شب، شب نزول قرآن، شب فرود آمدن ملائکه و روح نیز نام گرفته است. عبادت در شب قدر برتر از عبادت هزار ماه است. در این شب، مقدرات یک سال انسان ها و روزی ها، عمرها و امور دیگر مشخص می شود. ملائکه در این شب بر زمین فرود می آیند، نزد امام زمان(عج) می روند و آنچه را برای بندگان مقدر شده بر ایشان عرضه می دارند. شب زنده داری و تلاوت قرآن و مناجات و عبادت در این شب، بسیار توصیه و تأکید شده است.
در سیره معصومین احترام و تامل در شبهای قدر بسیار مورد سفارش واقع شده است.
«كَانَ أَبُو جَعْفَرٍ علیه السلام إِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ إِحْدَى وَ عِشْرِينَ وَ لَيْلَةُ ثَلَاثٍ وَ عِشْرِينَ أَخَذَ فِي الدُّعَاءِ حَتَّى يَزُولَ اللَّيْلُ فَإِذَا زَالَ اللَّيْلُ صَلَّى‏[3] امام باقر(علیه السلام) در شب بيست و يكم و بيست‏ و سوم ماه رمضان مشغول دعا مى‏ شد تا شب بسر آيد و آنگاه كه شب به پايان مى ‏رسيد نماز صبح را مى‏ خواند.»
رسول خدا صلی ‏الله‏ علیه‏ و ‏آله [این چنین] بود که رخت‏خواب خویش را جمع می ‏کرد و کمربند [همّت براى عبادت] را در دهه آخر از ماه رمضان محکم می ‏بست و همیشه این گونه بود که اهل و عیالش را در شب بیست و سوم بیدار نگه می ‏داشت و بر روى خواب رفتگان در آن شب آب مى‏ پاشید [تا از درک شب قدر، و درک شب زنده‏ دارى محروم نشوند].»[4]

نتیجه:
رمضان را می توان ماهی با زمانهای خاص دانست و از زمانهای بسیار مهم این ماه عزیز را می توان به زمان افطار و سحر و شبهای قدر دانست.

پی نوشت:
[1]. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار(ط - بيروت)، دار إحياء التراث العربي بيروت، چاپ دوم، 1403 ق. ج‏95، ص10.
[2]. ارشاد القلوب، ترجمه مسترحمی، ج2 ، ص181.
[3]. کافی(ط-الاسلامیه) ج 4 ، ص 155.
[4]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار(ط - بيروت)، دار إحياء التراث العربي - بيروت، چاپ: دوم، 1403 ق، ج94، ص10.