آواتار/ خصوصیات قاضی

امام علی (علیه السلام) : دست رحمت خدا ، بر فراز سر  قاضى در حرکت است . پس هر گاه ستم و حقّ کشى کند ، خداوند او را به خودش وا می گذارد.[*]

فرمان نامه امام به مالك اشتر، اصل ديگرى از اصول قضاوت را آشكار مى كند و آن شرايط و صفاتى است كه بايد در قاضى جمع باشد تا ولىّ امر بتواند او را به قضاوت بگمارد. در اين عهدنامۀ مبارك آمده است:
براى قضاوت ميان مردم كسى را انتخاب كن كه او را از همه برتر مى دانى، كسى كه موجب دشوارى كارها نشود و رفتار خصمان او را به لجاجت نكشاند، و بر اشتباه خود پاى نفشارد، و آن گاه كه حق را شناخت در بازگشت به آن بخل نورزد، و نفس او به هيچ طمعى نگاه نكند، و تا همۀ حقيقت كشف نشود به اندك فهمى اكتفا نكند. كسى كه درنگش در شبهات از همه بيشتر و بيش از همه اهل حجت و دليل باشد و از مراجعۀ طرفين دعوا كمتر به ستوه آيد و در كشف حقيقت امور از همه بردبارتر و بر روشن شدن حكم از همه قاطع تر باشد. كسى كه ستايش او را سست نكند و ترغيب و تشويق، او را به جانبى گرايش ندهد.[1]

اين سخن امام شرايطى را كه بايد قاضى داشته باشد بيان مى كند از جمله:
ـ عدالت و تقوا؛
ـ دانش و آگاهى او نسبت به احكام و علوم مرتبط با قضاوت؛
ـ نيرومندى و استوارى شخصيت؛
ـ حق جويى و واقع نگرى به گونه اى كه پس از كشف خطاى خود بر آن اصرار نورزد؛
ـ بى نيازى و پايدارى در برابر فريب مال و جاه و شهرت؛
ـ دقت و تأنى و توقف در شبهات؛
ـ سعۀ صدر در برابر مردم و مراجعه كنندگان؛
ـ خوشنامى و اصالت در ميان مردم.

پی نوشت:
[*]الکافی: ۷ / ۴۱۰ / ۱ منتخب میزان الحکمة : ۴۷۲.
[1] تحف العقول، ص 136؛ بحارالانوار،ج 77، ص 251، ح 1.
---------------------------------------
مطالعه بیشتر در :
امام على(علیه السلام) اصول قضاوت