آواتار/ اسلام و ثروت اندوزی

امير المؤمنين امام علی (علیه السلام) :  نعمت فراواني نديدم، مگر اين كه در كنارش ذحقي ضايع شده باشد.[*] 

در منابع اسلامی درباره ی مال و ثروت به دو دسته از روایات برخورد می کنیم: در دسته ی اول از این روایات در ظاهر از جنبه ی منفی به مال نگاه شده است

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می­فرماید: کسی که بنده ی درهم و دینار باشد ملعون و از رحمت خدا به دور است. [1]

حضرت علی می فرماید: من رهبر مؤمنان هستم و مال رهبر و رئیس گناهکاران است؛[2] یعنی مؤمنان از من پیروی می کنند، ولی گناهکاران مطیع مال و ثروت هستند.

در مقابل در بعضی دیگر از متون اسلامی مال، ثروت و دنیا مدح شده است. در قرآن می خوانیم: مال و فرزندان زینت زندگانی دنیوی هستند.[3] همچنین ثروت در چند جای قرآن کریم «خیر» نامیده شده است، مانند آیه ی زیر:
«کتب علیکم اذا حضر احدکم الموت ان ترک خیرا...».[4]

با دقت و تأمل در این دو دسته از آیات و روایات روشن می­شود که اصل مال و ثروت در اسلام مذموم نیست، بلکه از آن جهت که وسیله و ابزاری است برای رسیدن به آخرت ممدوح و پسندیده است. از این رو است که هنگامی که حضرت علی (علیه السلام) مردی را مشاهده کرد که دنیا را مذمت می­کرد، فرمود: «آیا تو در دنیا جرمی مرتکب شده­ ای یا دنیا به تو جرم کرده است ...».[5]

در اسلام مال و کسب مال، پسندیده و در مواردی واجب است، ولی مال پرستی در برابر خدا پرستی سرزنش شده است. در دین اسلام مال وسیله­ای برای رسیدن به سعادت اخروی و تقرب به خدا است نه هدف ، پس احادیثی که در مذمت ثروت هستند در مذمت ثروت نامشروع می باشد.

شهید مطهری (ره) می­فرماید: «در اسلام مال و ثروت هیچ وقت تحقیر نشده است، نه تولیدش نه مبادله­اش، نه مصرف کردنش، بلکه همه ی این­ها تاکید و توصیه شده است و برای آنها شرایط و موازین مقرر شده است و هرگز ثروت از نظر اسلام دور افکندنی نیست، بلکه دور افکندنش اسراف، تبذیر تضییع مال و حرام قطعی است».[6]

پی نوشت :
[*] شمس الدين، محمد مهدي، دراسات في نهج البلاغه، ص 40
[1] کافی، ج 2، ص 270
[2] نهج البلاغه، کلمات قصار، ح 308
[3] کهف، 46
[4] بقره،180
[5] نهج البلاغه ، صبحی صالح، خ 131
[6] مطهری، مرتضی، نظری به نظام اقتصادی اسلام، ص 17، تهران، صدرا، بهار 68، چاپ اول
--------------------------------------
توضیحات بیشتر در:
مال و ثروت از منظر اسلام