تولد "هنری راوْلینْ سون" محقق و مستشرق انگلیسی (1810م)

هنری کروزویک راولین سون خاور‌شناس معروف انگلیسی در تاریخ5 آوریل سال ۱۸۱۰ میلادی در نزدیکی آکسفورد انگلستان به‌دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات متوسطه، وارد ارتش شد و از طریق شرکت هند شرقی عازم هندوستان گردید. راولین‌سون در جریان این سفر، به فراگیری زبان و ادبیات فارسی تشویق شد و این زبان را آموخت. آشنایى و تسلط او به زبان فارسی باعث شد تا به‌همراهی جمعی از افسران انگلیسی جهت آموزش نظامی به ایران اعزام شود. از آنجایى که راولین‌سون فارسی را به روانی حرف می‌ زد، مورد توجه شاه ایران و مقامات دربار قرار گرفت. وی پس از چندی به کرمانشاه عزیمت کرد و به تحقیق و بررسی درباره سنگ‌نوشته های آثار باستانی کرمانشاه مشغول شد. از این‌رو، تا زمانی که در ایران بود از کتیبه های تخت جمشید، کتیبه های میخی طاق بستان و کوه بیستون رونوشت برداشت و سال ‌ها بر روی آن‌ها مطالعه نمود تا توانست به کشف آن‌ها نائل آید. خواندن کتیبه های بیستون مانند کلیدی بود که درهای بسته تاریخ قدیم را باز کرد. هم چنین نبوغ راولین‌سون در پیدا کردن این کلید و ترجمه سنگ‌نوشته های میخی، از کامیابی هایى است که نصیب وی شد. او این متون را ترجمه کرد و ترجمه ای از آن را به زبان فارسی به محمدشاه قاجار اهدا نمود. توفیق او در این امر باعث شد تا کمپانی هند شرقی به او مدال طلا دهد و به‌عنوان نماینده پارلمان انگلستان انتخاب گردد. راولین سون چندی پس از آن به‌عنوان وزیرمختار به ایران آمد اما کار اصلی او هم‌چنان تحقیق در تاریخ ایران و متون میخی بود. هرچند در این میان به‌عنوان وزیرمختار بریتانیا، سیاست های استعماری انگلستان را نیز در منطقه دنبال می‌ کرد و در جست‌وجوی مطامع استعمار پیر هم بود. در کنار آن، موفقیت های علمی راولین‌سون موجبات عضویت وی در انجمن های علمی متعددی را فراهم آورد و القاب و عناوین زیادی را دریافت کرد. از راولین‌سون آثاری به‌جای مانده که کتب «کتیبه میخی فارسی در بیستون»، «مطالعات درباره کتبیه های میخی آسیای غربی» و «یادداشت هایی درباره قدیمی ‌ترین ادوار تاریخی بابل» و مقالات متعدد دیگر از آن جمله اند. هنری کروزویک راولین‌سون سرانجام در پنجم مارس ۱۸۹۵م در سن هشتاد و پنج سالگی درگذشت.