احادیث درباره رعایت حریم خصوصی دیگران

احادیث درباره رعایت حریم خصوصی دیگران

احترام به حریم خصوصی دیگران یکی از ارزش های مهم اخلاقی است که در اسلام بسیار تأکید شده است. ائمه اطهار علیهم السلام نیز در این زمینه بسیار سخن گفته اند و احادیثی را درباره رعایت حریم خصوصی دیگران بیان کرده اند. در این نوشتار، به بررسی این احادیث و اهمیت حفظ حریم خصوصی دیگران در جامعه پرداخته خواهد شد.

احادیث درباره رعایت حریم خصوصی دیگران 

«یَا أیُّهَا الّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثیرًا مِنَ الظَّنِّ إنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إثْمٌ وَلا تَجَسَّسُوا وَلا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أیُحِبُّ أحَدُکُمْ أنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أخیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللهَ إنَّ اللهَ تَوّابٌ رَحِیمٌ»؛[سوره حجرات آیه 12] ای کسانی که ایمان آورده اید، از بسیاری از گمان ها بپرهیزید که پاره ای از گمان ها گناه است و جاسوسی مکنید و بعضی از شما غیبت بعضی نکند. آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ از آن کراهت دارید (پس) از خدا بترسید که خدا توبه پذیر و مهربان است.

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیُوتًا غَیْرَ بُیُوتِکُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ (سوره نور آیه 27) ای کسانی که ایمان آورده‏ اید در خانه‏ هائی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن خانه سلام کنید، این برای شما بهتر است، شاید متذکر شوید.

آیات متعددی در قرآن کریم است که به رعایت حریم خصوصی توصیه می کند، از جمله آنهاست اطلاع دادن و اجازه گرفتن اولاد بالغ برای ورود به حریم خصوصی پدر و مادر «و اذا بلغ الاطفال منکم الحکم فلیستئذنوا کما استأذن الذین من قبلکم»[سوره نور، آیه 59] و اذن خواستن غلامان برای ورود به حریم صاحبانشان؛ «لیستئذنکم الذین ملکت ایمانکم ».[سوره نور، آیه 58]

و به مؤمنان توصیه می کند به خانه پیغمبر وارد نشوند تا به آنان اذن داده شود: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النبِیِّ إِلَّا أَن یؤْذَنَ لَکُم»[سوره احزاب، آیه 53] و نیز به تمام مؤمنان فرمان می دهد که به خانه های دیگران بدون اذن وارد نشوند و پس از اذن گرفتن به اهل خانه سلام کنند و اگر کسی در خانه نیست، به هیچ وجه وارد آن خانه نشوند و اگر هنگام ورود به خانه کسی، صاحب خانه گفت برگردید، برگردند و رعایت این دستورات را از لوازم تقوا و طهارت نفس می داند.

بنابراین، خانه مردم حریم خصوصی آنهاست و وارد شدن بدون اذن صاحب خانه جایز نیست. البته اگر خانه ای در مظان تهمت و فساد باشد که فساد آن به سطح جامعه کشیده شود و یا در آن خانه توطئه علیه اسلام و کیان مسلمین باشد، می توان برای پیشگیری از فساد، با حکم قضایی به آن خانه وارد شد و در حدود قانون اقدام لازم کرد.

از رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است : درباره لغزش های مومنین تجسس نکنید، چون که هر کس لغزش های برادران مومن خود را پی جویی کند، خداوند نیز لغزش های خود او را پی جویی خواهد کرد و او را بی آبرو و رسوا خواهد کرد هرچند که در درون خانه اش باشد.

حضرت علی علیه السّلام: «سوءظن کارها را تباه می سازد و انسان را به سمت کارهای بد سوق می دهد».

امام علی علیه السلام: "لَا تُخْبِرْ بِمَا یَکْتُمُهُ اللَّهُ مِنْ أَسْرَارِ الْمُسْلِمِینَ فَإِنَّکَ تُفْضِحُهُمْ وَ تَکْشِفُ الْحِجَابَ الَّذِی وَضَعَهُمُ اللَّهُ"، یعنی "از رازهایی که خداوند در دل مسلمانان نهان کرده، خبر نده، چرا که این کار باعث فاش کردن اسرار آنان و برداشتن حجابی که خداوند بر روی آنها قرار داده است، می شود".

امام حسین علیه السلام: "إِنَّ مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُحْفَظَ عَرْضُهُ فَلْیَحْفَظْ عَرْضَ أَخِیهِ"، یعنی "هر کس دوست دارد حریم خصوصی خود را محفوظ داشته باشد، باید حریم خصوصی برادر خود را نیز محترم بدارد".

در روایتی از امام صادق (علیه السلام) آمده است : اگر کسی لغزش ها و گناهانی را که از مومنین با دو چشم خود دیده و یا با دو گوش خود شنیده باشد و برای دیگران بازگو کند او از مصاریق این آیه شریفه است که می فرماید :آنان که نقل و پخش کردن کار بد در میان مومنان را دوست دارند ،در آخرت برایشان عذابی دردناک وجود دارد.

در روایتى آمده است : پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم هنگامى که مى خواست وارد خانه دخترش فاطمه(علیها السلام) شود، نخست بر در خانه آمد دست به روى در گذاشت و در را کمى عقب زد، سپس فرمود: «السَّلامُ عَلَیْکُم»، فاطمه(علیها السلام) پاسخ سلام پدر را داد، بعد پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: اجازه دارم وارد شوم؟ عرض کرد: وارد شو اى رسول خدا!.

پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: کسى که همراه من است نیز اجازه دارد وارد شود؟.

فاطمه سلام الله علیها عرض کرد: مقنعه بر سر من نیست، و هنگامى که خود را به حجاب اسلامى محجب ساخت پیامبراکرم صلى الله علیه وآله وسلم مجدداً سلام کرد و فاطمه سلام الله علیها جواب داد، و مجدداً اجازه ورود براى خودش گرفت، و بعد از پاسخ موافق فاطمه سلام الله علیها اجازه ورود براى همراهش «جابر بن عبداللّه» گرفت.

این حدیث به خوبى نشان مى دهد: تا چه اندازه پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله وسلم که یک الگو و سرمشق براى عموم مسلمانان بود، این نکات را دقیقاً رعایت مى فرمود.

حتى در بعضى از روایات مى خوانیم: باید سه بار اجازه گرفت:

اجازه اول را بشنوند.

به هنگام اجازه دوم خود را آماده سازند.

به هنگام اجازه سوم اگر خواستند اجازه دهند و اگر نخواستند اجازه ندهند!

حتى بعضى لازم دانسته اند: در میان این سه اجازه، فاصله اى باشد؛ چرا که گاه لباس مناسبى بر تن صاحب خانه نیست، و گاه در حالى است که نمى خواهد کسى او را در آن حال ببیند، گاه وضع اطاق به هم ریخته است و گاه اسرارى است که نمى خواهد دیگرى بر اسرار درون خانه اش واقف شود، باید به او فرصتى داد تا خود را جمع و جور کند. و اگر اجازه نداد، بدون کمترین احساس ناراحتى باید صرف نظر کرد. 

منبع : بخش مذهبی بیتوته