آداب لباس پوشیدن در آموزه‌ های دینی

آداب لباس پوشیدن در آموزه های دینی

در این نوشتار سعی داریم آداب لباس پوشیدن در آموزه های دینی را طبق آیات و روایات بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا در این مورد بیشتر بخوانید.

پرسش

آیا در روایات به خواندن دعا، سوره ای از قرآن، پاشیدن آب بر لباس جدید و ... توصیه شده است؟ آیا این دستورات را در مورد لباس های زیر یا جوراب نیز می توان انجام داد؟

پاسخ اجمالی

بر اساس آموزه های دینی شایسته است که یک مسلمان هنگام پوشیدن لباس هایش هم به یاد خدا باشد.

در این زمینه توجه به چند نکته حائز اهمیت است.

آداب پوشیدن لباس

به برخی از روایات موجود در این زمینه جدا از بررسی سندی آنها اشاره می کنیم:

✓ آغاز پوشیدن لباس از سمت راست بدن:

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم: «وضو و لباس پوشیدن را از طرف راست شروع کنید».[طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 102، قم، شریف رضی، چاپ چهارم، 1412ق]

✓ پوشیدن پیراهن قبل از شلوار:

امام علی علیه السلام فرمودند: «پیامبران پیراهن را قبل از شلوار می‏ پوشیدند».[طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ص 101]

✓ پوشیدن شلوار به صورت نشسته:

امام صادق علیه السلام فرمودند: «کسی که در حالت نشسته شلوار بپوشد، از درد گردن در امان خواهد بود».[کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 479، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق] و یا «کسی که شلوار را ایستاده بپوشد حاجتش تا سه روز برآورده نمی شود».[ابن ادریس حلّی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محقق، مصحح، موسوی، حسن بن احمد، ابن مسیح، ابو الحسن، ج 3، ص 581، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1410ق]

✓ رو به قبله نباشد.

✓ در حضور افراد دیگر نباشد.

«شلوار را ایستاده، رو به قبله و رو به انسان های دیگر نپوشید».[مکارم الاخلاق، ص 101.]

دعا هنگام پوشیدن لباس

انسان مؤمن همواره به یاد خدا است و در همین راستا و مانند بسیاری از دیگر رفتارها، برای پوشیدن لباس نیز برخی دعاها توصیه شده است که برخی از آنها در مورد پوشیدن لباس نو بوده و برخی دیگر از چنین قیدی برخوردار نیستند.

دعا هنگام هر بار پوشیدن لباس

✓ امام صادق علیه السلام هنگام پوشیدن لباس می فرمود: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ ثَوْبَ یمْنٍ وَ بَرَکةٍ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ شُکرَ نِعْمَتِک وَ حُسْنَ عِبَادَتِک وَ الْعَمَلَ بِطَاعَتِک الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَزَقَنِی مَا أَسْتُرُ بِهِ عَوْرَتِی وَ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاس‏»؛[شیخ بهایی، مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیلة من الواجبات و المستحبات، ص 167، بیروت، نشر دار الأضواء، چاپ اول، 1405ق] خداوندا، این لباس را لباسی خوش یمن و با برکت قرار ده. خداوندا، مرا در این لباس شکرگذار  نعمتهای خود قرار داده و آن گونه کن که در این لباس عبادتی نیکو به جا آورم و در مسیر طاعت تو بکوشم. سپاس خدایی را که لباسی به من هدیه داد تا زشتی هایم را با آن بپوشانم و خود را میان مردم زیبا کنم.

✓ امام صادق علیه السلام فرمود: ... هنگام بیرون آمدن از حمام و پوشیدن لباس، این دعا را بخوانید، تا از درد و بیماری ایمن باشید: «اللّهمّ ألبسنی التّقوی و جنّبنی الرّدی»؛[شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 114، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق] خداوندا! لباس تقوا و پرهیزکاری را به من بپوشان و از آنچه موجب هلاکت است به دور دار.

✓ در روایتی نیز این دعا توصیه شده است: «اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَتِی وَ آمِنْ رَوْعَتِی وَ أَعِفَّ فَرْجِی وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیطَانِ فِی ذَلِک نَصِیباً وَ لَا لَهُ إِلَی ذَلِک وُصُولًا فَیصْنَعَ إِلَی الْمَکایدَ وَ یهِیجَنِی لِارْتِکابِ مَحَارِمِک‏»؛[شیخ صدوق، المقنع، ص 541، قم، مؤسسة امام مهدی (عج)، چاپ اول، 1415ق] خداوندا، زشتی های مرا بپوشان، و ترس مرا به امنیت مبدل ساز، و دامنم را پاک نگاه دار، و برای شیطان در این لباس بهره ای قرار مده و او را نزدیک به آن مگردان تا مکر خود را برایم بگستراند، و مرا به ارتکاب گناهان برانگیزد.

✓ در روایت مرسلی نیز آمده است: «هر کسی آب در کاسه ‏ای بریزد و بر آن 53 بار سوره قدر را بخواند و آب را بر جامه‏اش بپاشد، تا وقتی آن لباس کهنه شود، در گشایش خواهد بود».[مکارم الاخلاق، ص 102]

دعا هنگام پوشیدن لباس نو

✓ امام علی علیه السلام پیراهنی خرید و هنگام پوشیدن آن گفت: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی سَتَرَ عَوْرَتِی وَ کسَانِی الرِّیاش‏»؛ سپاس خداوندی را که عورتم را پوشاند و جامه ای به من پوشانید. سپس فرمود: رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم وقتی پیراهنی می پوشید، چنین می فرمود.[شیخ طوسی، محمد بن حسن‏، امالی، ص 387 – 388، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق]

✓ آن حضرت فرمود: «هر گاه مؤمن هنگام پوشیدن لباس جدید، وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعتش سوره حمد و توحید و آیة الکرسی و سوره ی قدر را بخواند، سپس سپاس خداوندی گوید که عورتش را پوشانده و او را در میان مردم آراسته و «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» بسیار گوید، این توفیقی خواهد شد تا در این لباس گناه نکند و به تعداد تار و پود لباس، فرشته ای برای او خواهد بود که برای او تقدیس و استغفار نماید و بر او رحمت فرستد».[مکارم الاخلاق، ص 102]

✓ امام باقر علیه السلام هنگام پوشیدن لباس جدید می گفت: «اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ ثَوْبَ یمْنٍ وَ تَقْوَی وَ بَرَکةٍ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ حُسْنَ عِبَادَتِک وَ عَمَلًا بِطَاعَتِک وَ أَدَاءَ شُکرِ نِعْمَتِک الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کسَانِی مَا أُوَارِی بِهِ عَوْرَتِی وَ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاس‏»؛[مفتاح الفلاح، ص 167] خداوندا، این لباس را لباس خوش یمنی و تقوا و برکت قرار ده. خداوندا، در این لباس، عبادت نیکو و حرکت در مسیر طاعت خود و شکرگذاری نعمتت را روزی ام کن. سپاس خدایی که لباسی به من پوشاند تا عورتم را بدان بپوشانم، و خود را در میان مردم بدان بیارایم‏.

✓ امام باقر علیه السلام فرمود: امام علی علیه السلام پیراهنی خرید و پوشید که (آستین هایش) بلندتر از دستش بود. از این رو مقدار اضافه را با قیچی برید و فرمود: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی کسَانِی مِنَ الرِّیاشِ مَا أَسْتُرُ بِهِ عَوْرَتِی وَ أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاسِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ ثَوْبَ یمْنٍ وَ بَرَکةٍ أَسْعَی فِیهِ لِمَرْضَاتِک عُمُرِی وَ أَعْمُرُ فِیهِ مَسَاجِدَک». سپاس خدایی را که از میان زینت‏ ها چیزی به من داد تا خود را بپوشانم و در میان مردم خود را بیارایم. خدایا، این لباس را برایم جامه ی برکت قرار ده که عمرم را در آن به خشنودی تو سر کنم، و مساجد تو را آباد سازم». امام علی علیه السلام سپس فرمود: از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم شنیدم که هر کس لباس نو بپوشد و این کلمات را بگوید آمرزیده شود.[مکارم الاخلاق، ص 101]

✓ امام صادق علیه السلام فرمود: «هر کسی با پارچه ی نو در صدد تهیه لباس جدیدی باشد، 36 بار سوره ی قدر را بخواند و وقتی به کلمه ی‏ «تَنَزَّلُ الْمَلائِکةُ» برسد، آب کمی بر آن بپاشد، و دو رکعت نماز در آن بخواند، سپس دست به دعا برداشته و بگوید: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَزَقَنِی مَا أَتَجَمَّلُ بِهِ فِی النَّاسِ وَ أُوَارِی بِهِ عَوْرَتِی وَ أُصَلِّی فِیهِ لِرَبِّی»؛ ستایش خدایی را که لباسی روزی ام کرد تا با آن در میان مردم آراسته باشم و عورتم بپوشانم و در آن برای پروردگارم نماز بخوانم و سپس حمد خدا را به جای آورد، همیشه در وسعت باشد تا آن که لباس وی کهنه گردد».[شیخ صدوق، امالی، ص 267، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، 1400ق]

✓ عمر بن یزید گفت: می خواستم خدمت امام صادق علیه السلام شرف یاب شوم. لباس های خود را پوشیدم و طیلسان(عبا)[«استفاده اهل بیت علیه السلام از لباس طیلسان»، 117837] نویی را که دوست داشتم روی دوش خود انداختم. در راه با شتری برخورد کردم و لباسم از هر طرف پاره شد. از این رو با حالتی اندوهگین خدمت امام علیه السلام رسیدم. امام علیه السلام به لباسم نگاهی کرد و فرمود: چرا ناراحتی ؟! ماجرا را گفتم. امام علیه السلام فرمود: ای عمر! هرگاه لباس نویی پوشیدی بگو: «لا اله الا اللّه محمّد صلّی اللّه علیه و آله رسول اللّه»، و از آفت و بلا بیزاری بجوی.[کافی، ج 6، ص 459]

✓ امام رضا علیه السلام لباسش را از طرف راست می پوشید، و چون لباس نو به تن می کرد، کاسه آبی درخواست می کرد و بر آن ده بار سوره‏ ی قدر و یازده بار سوره توحید و ده بار سوره کافرون را می خواند، سپس آب را به لباس خود می پاشید، و می فرمود: «کسی این کار را انجام دهد تا زمانی که آن لباس باقی است، زندگی او همواره گوارا خواهد بود».[مکارم الاخلاق، ص 102]

گفتنی است که معمولا «ثیاب» و «ثوب» که در روایات از آنها سخن به میان آمده، انصراف به لباس هایی دارند که برای پوشش نسبتا کامل استفاده می شوند، نه چیزهایی مانند لباس های زیر و جوراب؛ با این وجود اگر عرفا توهین به شمار نیامده و یا قصد توهین وجود نداشته باشد، می توان حتی در مورد این لباس ها نیز آن آداب را رعایت کرد؛ زیرا بعنوان نمونه برای پوشیدن کفش نیز آدابی ذکر شده است که تفاوت چندانی با جوراب ندارد و همان گونه که ملاحظه شد در دعاهای مرتبط از مزایای لباس ها، پوشش عورت اعلام شده بود که شامل لباس های زیر نیز می شود. به هر حال، آنچه از مجموعه روایات برداشت می شود این است که مهم ترین چیز هنگام پوشیدن لباس، به یاد خدا بودن، سپاس گزاری از نعمت ها و آرزوی عاقبت به خیری است.