آشنایی با عناصر وجود انسان

آشنایی با عناصر وجود انسان

در این بخش از ضیاءالصالحین به بررسی عناصر وجود انسان می پردازیم. جهت آشنایی با عناصر وجود انسان این نوشتار را دنبال کنید و با ما همراه باشید.

انسان که در حقيقت، والاترين موجود جهان است و قدرت اين را دارد که اشرف تمام مهمانان عالم هستى گردد وجودش مرکب از چهار عنصر بسيار مهم است که با توجه به اين چهار عنصر ، راه برتر شدن بر تمام موجودات عالم را خواهد يافت :

1 ـ جسم 
2 ـ نفس 
3 ـ عقل 
4 ـ قلب 

جسم انسان : مرکز جنبش ها و فعاليت هاى عملى است ؛ جسم با تمام اعضايى که بستگى به او دارد ، کاسب عمل است و در اين مرحله لازم است ، انسان به حدود و مقررات الهى آگاه شود و از حلال و حرام خداوندى مطلع شود ، تا تمام حرکات و فعاليت هاى جسم را با حدود الهى تطبيق نموده و به تعبير قرآن ، دارنده عمل صالح شود.

نفس انسان : به فرموده قرآن، مرکز فعاليت هاى اخلاقى و کاسب واقعيت هاى معنوى است و لازم است انسان به صفات پاک و حسنات اخلاقى که از طريق الهام و وحى در اختيار آدمى قرار داده شده آشنا شود، تا نفس را تهذيب و تزکيه کرده و از آلوده شدن اين حقيقت به رذايل در امان بماند و با کسب حسنات به فلاح و رستگارى برسد. 

قَدْ أَفْلَحَ مَن زَکَّاهَا  بى ترديد کسى که نفس را [از آلودگى پاک کرد و] رشد داد، رستگار شد.

عقل انسان : مرکز ادراک و ميدان فعاليت هاى علمى است ؛ عقل در وجود انسان ، کاسب علم و دانش و معارف و معلومات است و در اسلام براى فرا گرفتن دانش زياد سفارش شده و بايد انسان، سخت مواظب کسب عقل باشد که خداى ناخواسته، اين ظرف با عظمت الهى مرکز آموزش هاى شيطانى گردد، چون عقل اگر موفق به کسب معارف الهيه شود، نيرومندترين عامل کمک به انسان براى عبادت حق است و مهم ترين کسبش به فرموده معصوم کسب بهشت خواهد بود.

قلب انسان : اين عضو حساس، اين عنصر با عظمت، اين ظرف گسترده اى که در تمام عالم به گستردگى او يافت نمى شود، کاسب محبت، عشق، مهر، عاطفه، رقّت، ايمان، يقين و امثال اين واقعيت ها است، البته در صورتى که انسان در تمام لحظات قلبش بيدار باشد، قلب به کسب اين حقايق که مايه هاى خير دنيا و آخرت انسان است اقدام مى کند و گرنه انسان اگر از اين بخش مهم وجود غفلت بورزد، وقتى بيدار مى شود که قلب به کسب ريا، نفاق، شرک، کفر، جحد، انکار، غرور و... آلوده شده، آن گاه پاک کردن اين عنصر قلب که فقط براى تجلى نور دوست خلق شده کار بسيار مشکلى خواهد بود و آدمى وقتى پشيمان مى شود که کار از کار گذشته و چيزى جز ضرر و زيان و خسارت ابدى براى او نمانده است!!
قرآن مجيد، قلب را مرکز بسيارى از فعاليت ها مى داند و انسان را در برابر افعال قلب مسؤول دانسته و از آدمى مى خواهد حتما راهى را بپيمايد که منتهى به تحقق سلامت ، در ذات قلب گردد و بتوان از اين قلب براى حضرت يار ، قلب سليم ساخت .

منبع : برگرفته از کتاب عرفان اسلامی استاد حسین انصاریان