حضرت زهرا سلام الله علیها؛ لیلة‌ القدر

حضرت زهرا سلام الله علیها؛ لیلة القدر

در این بخش از ضیاءالصالحین به حد بضاعت اندکمان، به بررسی شخصیت و جایگاه والای حضرت زهرا سلام الله علیها با عنوان لیلة القدر خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

حدیث زیبا و مهمی هست که زراره آن را از حُمران نقل کرده است: «قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَمَّا یُفْرَقُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ هَلْ هُوَ مَا یُقَدِّرُ اللَّهُ فِیهَا قَالَ لَا تُوصَفُ قُدْرَةُ اللَّهِ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ فَکَیْفَ یَکُونُ حَکِیماً إِلَّا مَا فُرِقَ وَ لَا تُوصَفُ قُدْرَةُ اللَّهِ سُبْحَانَهُ لِأَنَّهُ یُحْدِثُ مَا یَشَاءُ وَ أَمَّا قَوْلُهُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ یَعْنِی فَاطِمَةَ ع وَ قَوْلُهُ تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فِیها وَ الْمَلَائِکَةُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ یَمْلِکُونَ عِلْمَ آلِ مُحَمَّدٍ ع وَ الرُّوحُ رُوحُ الْقُدُسِ وَ هُوَ فِی فَاطِمَةَ ع مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ یَقُولُ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ مُسَلَّمَةٍ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّى یَقُومَ الْقَائِمُ ع».
معنای این حدیث این است که «از حضرت صادق علیه السلام درباره مضمون این آیه سوآل کردم که مراد از یُقرق فی لیلة القدر چیست؟ آیا این چیزی است که خداوند تقدیر می کند؟ تقدیر و قدرت الهی چگونه است؟ حضرت فرمودند: قدرت الهی وصف شدنی نیست و منشأ تقدیر هستی است و این که سرنوشت همه هستی به قدرت الهی تقدیر می شود». در ادامه حضرت علیه السلام به لیله القدر هم اشاره کردند، گویی پرسش کننده بیش از آن پرسشی که در متن روایت درج شده است پرسیده و از لیله القدر هم سؤال کرده بود. امام صادق علیه السلام فرمودند: «وَ أَمَّا قَوْلُهُ لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ؛ در سوره قدر درباره شب قدر آمده که شب قدر بهتر از هزار ماه است، اما مراد از لیله القدر چیست؟ یعنی فاطمه». منظور آن است که لیله القدری که از هزار ماه ارزشمندتر است همان فاطمه سلام الله علیها است. به سخن دیگر باطن لیله القدر حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها است. مراد از ملائکه در ظاهر آیه، موجودات مجرد خاصی هستند که در فارسی آنها را فرشته می نامند.‬‬‬‬‬‬‬‬
قرآن دست کم دو گونه تفسیر دارد: اول، تفسیر علمی براساس لغت و زبان؛ دوم، تفسیر باطنی که به تعبیر قرآن، جز «راسخون فی العلم» به باطن آن راه ندارند؛ زیرا در صورت مطهر بودن می توان به ساحت پاک قرآن راه پیدا کرد. قطعاً مصداق کامل ترین مطهرون، اهل بیت علیهم السلام هستند که قرآن تصریح کرده است آنها پاک و معصوم اند.‬‬‬‬
بعضی از مسیحیان به تفسیر قرآن دست زده اند که نمونه آنها دکتر «طارق لبنانی» است. او مسیحی کاتولیک است که یک دوره ی کامل تفسیر قرآن نوشته ولی همچنان مسیحی باقی مانده است. در همین لبنان «جرج جرداق»، ادیب بزرگ مسیحی، کتاب «الامام علی صوت العداله الانسانیه» را نوشته که کتاب بسیار ارزشمندی است. «جرج جرداق» ادیب بسیار مبتکری است که این کتاب را عاشقانه نوشت، کتاب او که با نام «امام علی صوت عدالت انسانی» و در پنج جلد به فارسی ترجمه شده، عظمت عدالتخواهانه امام علی علیه السلام را نشان می دهد و در آن با توجه به تعالیم حقوقی آن بزرگوار بر این موضوع تأکید شده است که بیان های حقوقی آن حضرت بر بیانیه های حقوقی و اعلامیه جهانی حقوق بشر امروزی برتری دارد. با این حال این ادیب و نویسنده ی لبنانی همچنان مسیحی مانده است؛ این ادیب لبنانی در شرح چگونگی آشنایی خود با امام علی علیه السلام میگوید: «در دوران دانش آموزی به شعر و ادبیات و رمان علاقه داشتم، روزی از مدرسه فرار کردم و به باغی رفتم، والدین من ساعت ها جستجو کرده بودند تا مرا پیدا کنند. آنها خیلی نگران شده بودند. سرانجام والدین و معلمم مرا در حالی یافتند که نشسته بودم و کتاب داستانی را می خواندم، آنها مرا ملامت و توبیخ کردند. اما برادرم به من گفت: خیلی دوست داری ادبیات بخوانی؟ می خواهی کتابی را به تو معرفی کنم که اوج ادبیات بشری است؛ کلامی دون کلام خالق و فوق کلام مخلوق است؟ و در همین حال نهج البلاغه را به دست من داد. در آن زمان ده ساله بودم که شروع به خواندن نهج البلاغه کردم و دیدم چه عالمی است. در حالی که به سن بلوغ نرسیده و درس نخوانده بودم، عاشق نهج البلاغه شدم. هیچ شبی نبود که نهج البلاغه زیر بالش من نباشد».‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
همچنین«سلمان کهتانی»، نویسنده بزرگ عرب در لبنان، مسیحی دیگری است که یکی از کتاب های شایان تقدیر را درباره حضرت زهرا سلام الله علیها نوشته است. چه می شود که این افراد مسلمان و شیعه نمی شوند، اما به یکباره از آن سوی عالم، یعنی امریکا، دانشمند و فیلسوف مسیحی ارتدوکسی نخست، کاتولیک می شود، اما زمانی که می بیند فایده ای ندارد، پروتستان می شود، پس از آن مارکسیست می گردد، اما می بیند عطشش فرو نمی نشیند، بنابراین سنی می شود، اما باز سیراب نمی شود تا اینکه به ایران می آید و شیعه¬ی اهل بیت می گردد، این شخص پروفسور «محمد لگن هاوزن» نام دارد که 20 سال است در ایران رحل اقامت افکنده است و کار علمی می کند. آن فرد از آن سوی دنیا این همه کوچه پس کوچه های دینی را پشت سر می گذارد و با ادیان گوناگون آشنا می شود تا اینکه به مکتب اهل بیت علیه السلام راه پیدا می کند و راه را می شناسد، اما فردی مسیحی به تفسیر قرآن دست می زند با این حال همچنان راه حقیقت را نمی یابد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
چند سال پیش «لگن هاوزن» گفت: «چرا این همه همایش در مکه می گذارید؟ اینها چه فایده ای دارند؟ به جای اینکه به مردم بگویید به همایش بیایند و حرف علمی گوش کنند، اگر می خواهید مردم رشد معنوی نمایند به آنها توصیه کنید بروند در مسجدالحرام بنشینند و ساعت ها کعبه را تماشا کنند و نوری را که از آن متصاعد می شود ببینند».‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ در همان سال بانویی تازه مسلمان می گفت:«من آشکارا می بینم از کعبه تا هرکجا که چشم کار می کند نوری متصاعد است، می بینم که فرشته ها در حال رفت و آمد هستند».
خیلی از ما مسلمانان نمیدانیم نگاه کردن به کعبه چه اثری دارد، ولی «محمد لگن هاوزن» می فهمد، چون گشته و حقیقت را پیدا کرده است، ولی معلوم نیست که ما هنوز آن را پیدا کرده باشیم.‬‬‬‬ «جرج جرداق» کتاب بسیار عالی، ارزشمند و فوق العاده ای را در وصف حضرت علی علیه السلام نوشته که هیچ شیعه ای در وصف عدالت خواهی، بشردوستی و ظلم ستیزی حضرت امیر علیه السلام کتابی به زیبایی او ننوشته است(البته کار علامه امینی در نگارش دایره المعارف عظیم الغدیر در احقاق حق حضرت امیر علیه السلام را نمیشود نادیده گرفت) اما چرا این همه عشق و شیفتگی به شیعه شدن منجر نشد؟‬‬‬‬ نمونه هایی از این دست نشان می دهد که «شیفتگی» برای «شیعه» بودن کافی نیست؛ زیرا اینها فقط صورت و ظاهر قضیه را دیده و به باطن آن راه پیدا نکرده اند.‬‬‬‬
«طارق لبنانی»تفسیر قرآن نوشت، ادیب است، تحصیلات دانشگاهی دارد و استاد دانشگاه و دارای تخصص الهیات کاتولیک است. افزون بر این، یکی از افراد نامدار دنیای مسیحیت به شمار می آید که پیش تر معاون بین الملل شورای جهانی کلیساها در سوئیس نیز بود. با وجود چنین جایگاهی چطور می شود ده جلد تفسیر نوشت، ولی مسلمان نشد؟!
در جای دیگر مردی فرانسوی میگوید: «روزی کتابی را در گوشه خیابان دیدم که در میان کتاب های دست دوم فروخته می شد، برداشتم دیدم کتاب عجیبی است. باز کردم دیدم حرف های شگفتی در این کتاب است. شروع کردم به خواندن آن کتاب. مثل آدمی که عطش او مدام در حال افزایش است، هرچه می خواندم سیراب نمی شدم. بعد فهمیدم این کتاب قرآن است، ولی من پیش از اینکه بفهمم این کتاب قرآن است دگرگون شده بودم». آن فرد بطور تصادفی در کنار خیابان با قرآن روبه رو شد و به عمق و باطن آن راه یافت، اما فردی برای قرآن ده جلد تفسیر می نویسد، با این حال به باطن آن راه پیدا نمی کند.‬‬‬‬‬‬‬‬
مرحوم علامه طباطبایی(ره)، که بزرگ ترین فیلسوف بعد از صدرالمتألهین و بزرگ ترین مفسر قرون اخیر است و بی تردید المیزان او در ردیف دو الی سه تفسیر بزرگ تاریخ شیعه قرار دارد، گفته است: «قرآن باید دو سال یک بار تفسیر شود، زیرا بسیار پیچیده است و به هر میزان که عقل بشر رشد می کند نیاز به فهم تازه ای از آن بیشتر احساس می شود». البته منظور ایشان همان تفسیر صوری قرآن بود؛ زیرا هر کسی توانایی تفسیر باطنی قرآن را ندارد تا هر 2 سال یک بار به تفسیر آن دست زند. علامه طباطبایی نیز یک تفسیر در تبریز نوشت و پس از آن تفسیر المیزان را نگاشت که با مقایسه این دو متوجه می شویم در تفسیر المیزان توانسته است تا حدی به داخل و باطن قرآن راه یابد.
برای راه یافتن به باطن قرآن به «پاکی وجود» نیاز است که هر کسی از آن بهره مند نیست. با توجه به همین موضوع به بحث اصلی مان بازگردیم که درباره آن حدیث گران بها و لیله القدر بود. لیله القدر شب معینی از ماه مبارک رمضان است که مراسم، مناسک و ادعیه ای دارد. در تفسیرهای علمی قرآن درباره سوره ی قدر، به اهمیت لیله القدر(شب قدر) و اینکه تقدیر امور هستی، انسان و موجودات در این شب انجام می شود اشاره شده است، اما تفسیری که حضرت صادق علیه السلام از این سوره بیان کرده اند از نوع تفسیر باطن قرآن است. ‬‬‬‬
در این حدیث به این نکته اشاره شده که لیله القدر فاطمه سلام الله علیها است و ملائکه عالمانی هستند که علم آل محمد صلی الله علیه وآله وسلم را در سینه دارند.
روح القدس کجاست؟ سینه فاطمه سلام الله علیها. این موضوع را امام صادق علیه السلام فرموده اند: «وَ الرُّوحُ رُوحُ الْقُدُسِ وَ هُوَ فِی فَاطِمَةَ ع مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلامٌ یَقُولُ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ مُسَلَّمَةٍ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّى یَقُومَ الْقَائِمُ ع»
مطلع الفجر چه زمانی است؟ آن وقتی است که فجر صادق می زند و در افق تغییری را می بینیم؟ تفسیر ظاهر آیه همین است، اما حضرت صادق علیه السلام فرموده اند: «حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ یَعْنِی حَتَّى یَقُومَ الْقَائِمُ ع؛ مطلع الفجر ظهور است». ممکن است این پرسش مطرح شود که اینها چه ربطی به یکدیگر دارند؟ فاطمه لیله القدر است، سینه او منزل روح القدس است، مطلع الفجر، فرج فرزند او است. چرا فاطمه سلام الله علیها باید لیله القدر باشد؟ در پاسخ باید گفته مان گونه که شب قدر مجهول القدر است، صدیقه طاهره سلام الله علیها هم مجهول القدر است. آیا مرقد فاطمه سلام الله علیها را یافته اید؟ اصلاً چرا باید مرقد آن بزرگوار پنهان می ماند؟ درست است که به دلیل ستم و مسائل آن زمان، امام علی علیه السلام چنین کرد، اما چرا چند قرن بعد حضرت صادق علیه السلام، که در همان شهر زندگی می کرد، نفرمود که اینجا مرقد مادرم است؟ برای اینکه این قبر باید پنهان بماند. قبر پنهان از یک سو افشای ستم است و از سوی دیگر نشان می دهد که این قبر همچون شب قدر باید پنهان بماند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
حال ممکن است این پرسش مطرح گردد که چه پیوندی بین حضرت فاطمه سلام الله علیها و فرج است که مطلع الفجر همان مطلع الفرج تعبیر می گردد؟ در پاسخ به این پرسش نیز باید به این نکته اشاره کردکه چه کسی باید از آن فردی انتقام بگیرد که سینه و پهلوی حضرت فاطمه سلام الله علیها را، که به فرموده حضرت صادق علیه السلام خانه روح القدس است، شکست؟ این سوره درواقع به همین موضوع اشاره می کند.

مطالب پیشنهادی: شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها - ویژه نامه ایام فاطمیه