شرایط سلب حضانت از والدین

شرایط سلب حضانت از والدین

برای حفاظت از کودک در قانون مواردی پیش بینی شده که با وقوع آن می توان حکم سلب حضانت گرفت. در ادامه با ضیاءالصالحین همراهی کنید تا با شرایط سلب حضانت از والدین بیشتر آشنا شوید.

ما در قانون مدنی تعریفی از حضانت نداریم، اما موضوع نگهداری و تربیت اطفال در مواد ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۹ قانون مدنی و مواد ۴۰ تا ۴۷ فصل پنجم قانون حمایت خانواده آورده شده، بند های ۴۳ و ۴۶ منشور حقوق و مسئولیت های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران (۱۳۸۳) نیز، سیاست های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران در خصوص حق و مسئولیت حضانت فرزند و لزوم برخورداری از حمایت مالی پدر و حق ملاقات با فرزند در صورت انقضاء یا اسقاط دوران حضانت و مسئولیت والدین در مورد ممانعت از بهره مندی فرزندان از ملاقات با آنان را پیش بینی کرده است.

پس از طلاق والدین در حالت عادی حضانت طفل بر اساس قانون مدنی و قانون حمایت خانواده برای پسر و دختر تا ۷ سالگی حق و تکلیف مادر و پس از آن تا رسیدن به سن بلوغ برعهده پدر است. بعد از سن بلوغ (۹ سالگی دختران و ۱۵ سالگی پسران) خود فرزند تعیین می کند که با چه شخصی زندگی کند.

در صورت فوت یکی از والدین، حضانت کودک با پدر و یا مادری که زنده است خواهد بود، مثلاً با فوت پدر، حضانت طفل با مادر است؛ نه پدربزرگ طفل و اگر پدر و مادر هر دو فوت کرده باشند، حضانت با جد پدری و پس از آن با سایر خویشاوندان طفل بر مبنای ترتیبات ارث است.

وضعیت حضانت طفل با توجه به مواردی که به آن اشاره شد تعیین می شود، اما گاهی ممکن است پس از تعیین حضانت، به علت سوء رفتار شخصی که وظیفه نگهداری از کودک را به عهده دارد، مصلحت و سلامت طفل یا نوجوان در معرض آسیب و لطمه قرار گیرد، در این حالت قانونگذار برای حفظ کودک و نوجوان شرایط سلب حضانت را پیش بینی کرده است.

طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می تواند به تقاضای اقربای طفل (مانند خاله، عمه دایی، مادر بزرگ، خواهر یا برادر بزرگتر)، به تقاضای قیم او یا به درخواست رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل لازم بداند بگیرد».

موارد انحطاط اخلاقی و مواظبت نکردن از طفل حصری نیست، یعنی قانون مصداق های آن را محدود نکرده پس می توان رفتار های دیگری را نیز مصداق مراقبت نکردن یا انحطاط اخلاقی به شمار آورد.

اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکی و قرص های روان گردان، سوء رفتار (کتک زدن و فحاشی و...)، بردن طفل به مکان هایی که تأثیر بد و جبران ناپذیری بر روی شخصیت طفل می گذارد، مراقبت نکردن از طفل (تنها گذاشتن کودک برای ساعات طولانی در خانه در حالی که پرستار یا شخصی برای نگهداری او در نظر گرفته نشده باشد) از شایع ترین موارد انحطاط اخلاقی و عدم مراقبت از طفل است.

علاوه بر این ها مصادیق دیگری را نیز می توان تحت عنوان انحطاط اخلاقی و ... به دادگاه معرفی کرد، اما در نهایت علم قاضی تعیین می کند کدام رفتار یا وضعیت را می توان از جمله دلایل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی محسوب کرد.

در هر صورت دادگاه امکان حذف ملاقات پدر یا مادر را ندارد و والدی که حضانت طفل با او نیست، می تواند با کودک دیدار کند، چرا که این حق مسلم والدین و فرزند است. در قانون ساعت ملاقاتی از سوی قانونگذار مشخص نشده، همچنین ممکن است قاضی بر اساس شرایط رأی به کم یا زیاد شدن فاصله زمانی و کاهش یا افزایش ساعات ملاقاتی که از پیش تعیین شده دهد.

مواردی که با وقوع آنها می توان از دادگاه کاهش ساعات دیدار را خواستار شد، همان شرایطی است که در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی آمده که آن را توضیح دادیم، نکته قابل توجه اینجاست که احکام صادره درباره سلب حضانت و کاهش ساعت ملاقات قابل اعتراض است.