زیارتنامه ای لبریز از فضائل حضرت ابوالفضل علیه السلام

زیارتنامه ای لبریز از فضائل حضرت ابوالفضل علیه السلام

حضرت عباس بن علی علیهماالسلام همانطور که از کنیه اش هویداست صاحب فضایل بسیاری است تا جایی که باید ایشان را پدر فضیلتها دانست. با اندک توجه و نظر به زیارتنامه حضرت عباس بن علی علیهماالسلام انسان به بیش از بیست فضیلت ایشان منتقل می شود. به علت محدودیت در این نوشتار برخی فضائل حضرت ابوالفضل علیه السلام با روایتی مزین شده و یا به نکته تاریخی مربوط اشاره شده است.

زیارتنامه ای لبریز از فضائل حضرت ابوالفضل علیه السلام

شیخ اجّل، جعفر بن قولویه قمى[ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، دار المرتضویة - نجف اشرف، چاپ: اول، 1356ش. ص 256 و 257] به سند معتبر از ابو حمزه ثمالى[حَدَّثَنِی أَبُو عَبْدِ الرَّحْمَنِ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ الْحُسَیْنِ الْعَسْکرِیُّ بِالْعَسْکرِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام] روایت کرده: امام صادق علیه السّلام فرموده: هرگاه قصد کردى که قبر عبّاس بن على علیه السّلام را زیارت کنى که در کنار فرات برابر حایر است، بر در روضه مى ایستى  و مى گویى: سلام خدا و سلام فرشتگان مقرّبش، و پیامبران مرسلش، و بندگان شایسته اش، و همه شهیدان و صدّیقان و درودهاى پاک و پاکیزه در آنچه مى آید و مى رود بر تو باد اى فرزند امیر مؤمنان ...[استاد انصاریان، ترجمه مفاتیح الجنان، انتشارات دارالعرفان، مکان چاپ: قم ، چاپ:اول 1386، ص 675  تا 678]

فضیلت اول: فرزند امیرالمؤمنین بودن

در ابتدای زیارت خطاب به ایشان اینگونه سلام میدهیم که السلام علیک یابن امیرالمؤمنین.

فضیلت دوم: تسلیم جانشین پیامبر(مسلمان حقیقی بودن)

سلیم بن قیس گوید: عرض کردم: یا امیر المؤمنین، ایمان چیست و اسلام چیست؟ فرمود: ایمان اقرار به معرفت است، «وَ الْإِسْلَامُ فَمَا أَقْرَرْتَ بِهِ وَ التَّسْلِیمُ  وَ الطَّاعَة» و اسلام همان است که به آن اقرار کرده اى و تسلیم و اطاعت از ایشان (با توجه به ادامه روایت منظور تسلیم پیامبر و امامان بودن است). [هلالى، سلیم بن قیس - انصارى زنجانى خوئینى، اسماعیل، أسرار آل محمد علیهم السلام / ترجمه کتاب سلیم بن قیس هلالی، نشر الهادی - ایران ؛ قم، چاپ: اول، 1416 ق. ص 255]

فضیلت سوم:  تصدیق کننده امام

وقتى سپاه دشمن به امام حسین علیه السّلام نزدیک شدند او مرکبش را خواست و سوارش شد، و با صداى بلند به طورى که اکثر مردم مى شنیدند فرمود: «اى مردم! سخنم را گوش دهید، در جنگ با من عجله نکنید، بگذارید شما را بدانچه حقّ شما بر گردن من است و باید آن را به شما بگویم موعظه کنم. بگذارید تا عذرم را در آمدنم به نزد شما بگویم، اگر عذرم را پذیرفتید و سخنم را تصدیق  کردید و به من انصاف دادید، سعادتمند خواهید شد و وجهى براى جنگ با من نخواهید یافت. [ابو مخنف کوفى- سلیمانى، جواد، نخستین گزارش مستند از نهضت عاشورا / ترجمه وقعة الطفّ، مؤسسه آموزشى پژوهشى امام خمینى - قم، چاپ: دوم، 1380 ش. ص 149]

فضیلت چهارم: وفاداری نسبت به امام

در وفاداری ایشان همین بس که امان نامه ای که روز تاسوعا از طرف عبیدالله برای او و برادرانش به نقلی شمر آورد را رد کرد و امام خود را تنها نگذاشت.[شیخ مفید، الارشاد، ناشر کنگره شیخ مفید- قم، چاپ اول- 1413 ق، ج 2، ص 89]

فضیلت پنجم: خیرخواهى برای امام

منظور نصیحت کردن دیگران در ادای حق امام است.

عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أَببهِ الصَّادِقِ علیه السّلام قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله:  مَنْ أَسْبَغَ وُضُوءَهُ وَ أَحْسَنَ صَلَاتَهُ وَ أَدَّى زَکاةَ مَالِهِ وَ کفَّ غَضَبَهُ وَ سَجَنَ لِسَانَهُ وَ اسْتَغْفَرَ لِذَنْبِهِ وَ أَدَّى النَّصِیحَةَ لِأَهْلِ بَیْتِ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فَقَدِ اسْتَکمَلَ حَقَائِقَ الْإِیمَانِ وَ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ مُفَتَّحَةٌ لَهُ. [عریضى،على بن جعفر، مسائل علیّ بن جعفر و مستدرکاتها، مؤسسة آل البیت علیهم السلام - قم، چاپ: اول، 1409 ق. ص 339]
در حدیثی از پیامبر اسلام آمده است که هر کس چندین خصوصیت از جمله خیرخواهی کردن برای اهل بیت اش را داشته باشد دارای ایمانی حقیقی و کامل و درهای بهشت برویش باز است. بنابراین یکی از چیزهایی  که باعث کمال ایمان می شود این فضیلت است.

چهار فضیلتی که اشاره شد در این قسمت از زیارت آمده است:
«أَشْهَدُ لَک بِالتَّسْلِیمِ وَ التَّصْدِیقِ وَ الْوَفَاءِ وَ النَّصِیحَةِ لِخَلَفِ النَّبِیِّ الْمُرْسَلِ وَ السِّبْطِ الْمُنْتَجَبِ وَ الدَّلِیلِ الْعَالِمِ وَ الْوَصِیِّ الْمُبَلِّغِ وَ الْمَظْلُومِ الْمُهْتَضَمِ».
  گواهى مى‏ دهم براى تو که حضرتت مقام تسلیم و تصدیق و وفادارى و خیرخواهى در حد کمال داشتى نسبت به حضرت حسین فرزند پیغمبر صلى الله علیه و آله وسلم، و سبط برگزیده رسول و رهبر داناى خلق و وصى پیغمبر و رساننده حکم خدا به خلق آن امام مظلوم جور و جفا کشیده.

فضیلت ششم: گرفتن برترین پاداش از سوی پیامبر و امیرالمؤمنین و امام حسن و امام حسین علیهم السلام 

«فَجَزَاک اللَّهُ عَنْ رَسُولِهِ وَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤمِنِینَ وَ عَنِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ أَفْضَلَ الْجَزَاءِ». پس خدا تو را از جانب رسولش و از جانب امیر المؤمنین و از حضرت حسن و حسین صلوات الله علیهم بهترین پاداش عطا کند

فضیلت هفتم: صابر بودن

«امیرالمؤمنین: الصبر من الایمان بمنزلة الرأس من الجسد، و لا ایمان لمن لا صبر له». حضرت می فرماید: کسی که صبر نداد ایمان ندارد.[دیلمی، ارشادالقلوب، ج 1، ص 126]

فضیلت هشتم: تنها کار خویش را به حساب خدا گذاشتن.

فضیلت نهم: یارى نمودى امام حسین علیه السلام

سه فضیلت فوق الذکر در این فقره زیارت است:

«بِمَا صَبَرْتَ وَ احْتَسَبْتَ وَ أَعَنْتَ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ». و بواسطه آن صبر و تحمل مصایبى که در یارى برادرت کردى پس دار سعادت عقبى تو را نیکوست.

فضیلت دهم: از زمره رجعت کنندگان

«إِنِّی بِکمْ وَ بِإِیَابِکمْ مِنَ الْمُؤمِنِینَ». من به شما ایمان دارم و به بازگشت شما نیز ایمان دارم.

فضیلت یازدهم: بنده صالح خدا بودن

«السَّلَامُ عَلَیْک أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ». سلام بر تو اى بنده شایسته حق

فضیلت دوازدهم: مطیع و فرمانبردار از خدا و رسول خدا و امامان به حق

«الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ». و مطیع امر خدا و رسول خدا و مطیع امیر المؤمنین و حضرت حسن و حسین صلوات الله و سلامه علیهم

فضیلت سیزدهم: دارا بودن مقام بدریون

«أُشْهِدُ اللَّهَ أَنَّک مَضَیْتَ عَلَى مَا مَضَى عَلَیْهِ الْبَدْرِیُّونَ». گواهى مى‏ دهم و خدا را گواه مى ‏گیرم که تو از جهان درگذشتى با همان مقام رفیع شهادت که شهداى بدر یافتند.

فضیلت چهاردهم: مجاهدت در راه خدا و قیام در برابر دشمن

الْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ همانگونه که قرآن می فرماید: فَضَّلَ  اللَّهُ  الْمُجاهِدینَ عَلَى الْقاعِدینَ أَجْراً عَظیماً. خداوند وعده پاداش نیک داده، و مجاهدان را بر قاعدان، با پاداش عظیمی برتری بخشیده است.[سوره نساء / آیه 95]

فضیلت پانزدهم: سستى نورزیدن

أَشْهَدُ أَنَّک لَمْ تَهِنْ وَ لَمْ تَنْکلْ. گواهى مى ‏دهم که تو هیچ سستى و کوتاهى نکردى.

فضیلت شانزدهم:  بصیرت در اعمال

«و أَنَّک مَضَیْتَ عَلَى بَصِیرَةٍ مِنْ أَمْرِک». و در کار خود با بصیرت و حجت از جهان درگذشتى.

فضیلت هفدهم: اقتدا کردن به بندگان صالح

«مُقْتَدِیاً بِالصَّالِحِینَ وَ مُتَّبِعاً لِلنَّبِیِّینَ‏». و همیشه در اعمالت اقتداء به صالحان و پیروى از رسولان خدا کردى.

فضیلت هجدهم: دارای جایگاه نیک اخروی 

«فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ». پس دار سعادت عقبى تو را نیکوست.

فضیلت نوزدهم: شهادت مظلومانه در راه خدا

«أَشْهَدُ أَنَّک قُتِلْتَ مَظْلُوماً». گواهى مى ‏دهم که تو مظلوم کشته شدى.

فضیلت بیستم: پاداش ویژه وعده داده شده از سوی خداوند متعال

«وَ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ لَکمْ مَا وَعَدَکمْ». و خدا آنچه را که وعده داده محققا به تو عطا کند.

فضیلت بیست و یکم: نهایت دفاع از اولیاء الهی

حضرت سجاد علیه السّلام فرمود: خدا حضرت عباس علیه السّلام را رحمت کند! حقا که امام حسین علیه السّلام را بر خویشتن مقدم داشت و جان خود را فداى آن حضرت نمود تا اینکه دستهاى مبارکش قطع شد...

حضرت عباس علیه السّلام نزد خدا یک مقام و منزلتى دارد که فرداى قیامت جمیع شهیدان براى آن غبطه میخورند.[مجلسی، زندگانى حضرت امام حسن مجتبى علیه السلام(ترجمه بحارالانوار، ناشر: اسلامیه - تهران ، چاپ:دوم 1362 ش، ص 319]

اما همینکه اصحاب با وفای امام حسین صلوات الله علیه از جمله قمر بنی هشم به شهادت رسیدند صدای غربت امام بلند شد:

«چون حسین علیه السّلام قتلگاه جوانان و یارانش را نگریست، براى جنگ با دشمن با نفس نفیس خود عزیمت فرمود، و ندا در داد: «آیا مدافعى هست که از حرم  رسول  اللَّه دفاع کند؟»[ابن طاووس، - میر ابوطالبى، حسن، لهوف / ترجمه میر ابو طالبى، 1جلد، دلیل ما - ایران ؛ قم، چاپ: اول، 1380 ش، ص149 و 150]

جهت مطالعات بیشتر در مورد ماه محرم، «ویژه نامه علمدار نینوا، حضرت عباس علیه السلام» را مشاهده نمایید.