حماسه «حیاء» زنان کربلا، خود حکایتی دگر است

حماسه حیاء زنان کربلا ، خود حکایتی دگر است

در این نوشتار با عنوان « حماسه حیاء زنان کربلا » تلاش بر این است به اهمیت رعایت حجاب و عفاف با گریزی به حماسه حجاب و عفاف همسران و دختران شهدای کربلا و حضرت زینب سلام الله علیها پرداخته شود.

حماسه حیاء زنان کربلا، خود حکایتی دگر است

در آیات و روایات بسیار از حیاء و عفت سخن گفته شده است. حیاء که در زبان فارسی از آن به شرم و آزرم تعبیر می شود، حالت نفسانی است که در انسان به طور طبیعی و فطری وجود دارد و نیازمند حفظ و تقویت می باشد؛ زیرا حیاء همانند ایمان به خدا در ذات و فطرت هر انسانی سرشته شده و آدمی به طور طبیعی نسبت به زشتی ها و پلیدی ها واکنش منفی نشان می دهد. چنان که به سوی کمالات و خوبی ها نیز گرایش ذاتی دارد.

امام صادق علیه السلام حیاء و ایمان را مقرون هم می داند که به یک ریسمان بسته شده است به گونه ای که اگر یکی برود دیگری نیز برود. حیاء از ایمان است کسی که حیا ندارد، ایمان ندارد. [کافی/2/106]

کرامت انسانی زن، در سایه عفاف او تامین می شود. حجاب نیز یکی از احکام دینی است که برای حفظ و پاکدامنی زن و نیز حفظ جامعه از آلودگی های اخلاقی تشریع شده است. نهضت عاشورا برای احیای ارزش های دینی بود. در سایه آن حجاب و عفاف زن مسلمان نیز جایگاه خود را یافت و امام حسین علیه السلام و حضرت زینب کبری سلام الله علیها و دودمان رسالت علیهم السلام، چه با سخنانشان، چه با نحوه عمل خویش، یاد آور این گوهر ناب گشتند. حضرت زینب کبری سلام الله و خاندان امام حسین علیهم السلام برای زنان، الگوی حجاب و عفاف است. اینان در عین مشارکت در حماسه عظیم و ادای رسالت حساس و خطیر اجتماعی، متانت و عفاف را هم مراعات کردند و اسوه همگان شدند.

امام حسین علیه السلام به خواهران خویش و به دخترش فاطمه، توصیه فرمود که اگر من کشته شوم، گریبان چاک نزنید، صورت مخراشید و سخنان ناروا و نکوهیده مگویید. [موسوعة کلمات الامام الحسین، صفحه 406] اینگونه حالات، در شان خاندان قهرمان آن حضرت نبود، به خصوص که چشم دشمن ناظر صحنه ها و رفتار آنان بود.

در آخرین لحظات، وقتی آن حضرت صدای گریه بلند دخترانش را شنید برادرش عباس علیه  السلام و پسرش علی اکبر علیه السلام را فرستاد که آنان را به صبوری و مراعات آرامش دعوت کنند. [وقعة الطف، صفحه 206]

رفتار توام با عفاف و رعایت حجاب همسران و دختران شهدای کربلا و حضرت زینب علیها السلام، نمونه عملی متانت بانوی اسلام بود. امام سجاد علیه السلام نیز تا می توانست، مراقب حفظ شوؤن آن بانوان بود. در کوفه به ابن زیاد گفت: مرد مسلمان و پاکدامنی را همراه این زنان بفرست، اگر اهل تقوایی! [تاریخ طبری، جلد 4، صفحه 350]

به نقل شیخ مفید: پس از کشته شدن امام حسین علیه السلام وقتی گذر عمر سعد نزد زنان و دختران امام شهدا افتاد، زنان بر سر او فریاد زدند و گریستند و از او خواستند که آنچه را از آنان غارت شده به آنان باز گردانند، تا به وسیله آنان خود را بپوشانند. [ارشاد، شیخ مفید، جلد 2، صفحه 113]

به نقل سید بن طاووس، شب عاشورا امام حسین علیه السلام در گفت و گو با خانواده اش آنان را به حجاب و عفاف و خویشتن داری توصیه کرد. [الملهوف علی قتلی الطفوف، صفحه 142] روز عاشورا وقتی زینب کبری علیها السلام، بی طاقت شد و به صورت خود زد، امام به او فرمود: آرام باش، زبان شماتت این گروه را نسبت به ما دراز مکن. [الملهوف علی قتلی الطفوف، صفحه 151]

در حادثه حمله دشمن به خیمه ها و غارت آنچه آنجا بود، زنی از بنی بکر بن وائل از بانوان حرم دفاع کرد و خطاب کرد که: ای آل بکر بن وائل! آیا دختران پیامبر را غارت می کنند و جامه هایشان را می برند و شما می نگرید؟ [همان، صفحه 181]

دختران و خواهران امام، مواظب بودند تا حریم عفاف و حجاب اهل بیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم تا آنجا که می شود، حفظ و رعایت شوم. ام کلثوم به مامور بردن اسیران گفت: وقتی ما را وارد شهر دمشق می کنید از دری وارد کنید که تماشاچی کمتری داشته باشد. و از آنان درخواست کرد که سرهای شهدا را از میان کجاوه های اهل بیت علیهما السلام فاصله بدهند تا نگاه مردم به آنها باشد و حرم رسول الله را تماشا نکنند و گفت: از بس که مردم ما را در این حال تماشا کردند، خوار شدیم! [همان، صفحه 142]

از اعتراض های شدید حضرت زینب علیهاالسلام به یزید، این بود که: ای یزید! آیا از عدالت است که کنیزان خود را در حرم سرا پوشیده نگاه داشته ای و دختران پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم را به صورت اسیر شهر به شهر می گردانی، حجاب آنها را هتک کرده، چهره هایشان را در معرض دید همگان قرار داده ای که دور و نزدیک به صورت آنان نگاه می کنند؟! [همان، صفحه 218]

هدف از نقل این نمونه ها نشان دادن این نکته است که هم خاندان امام حسین علیه السلام، نسبت به حجاب و عفاف خویش مواظبت داشتند، و هم از رفتار دشمن در این که حرمت حریم عترت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم را نگاه نداشته و آنان را در معرض تماشای مردم قرار داده بودند، به شدت انتقاد می کردند.

با آن که زیردست دشمن بودند و داغدار و مصیبت زده از منزلی به منزلی و از شهری به شهری و از درباری به درباری آنان را می بردند، با نهایت دقت، نسبت به حفظ شان و مرتبه یک زن پاکدامن و متعهد مراقبت داشتند و در همان حال نیز از سخنرانی های افشاء گرانه و انجام رسالت و تبیین و دفاع از اهداف شهدا باز نمی ماندند.

حرکت اجتماعی سیاسی، در عین مراعات حجاب و عفاف. و این درسی برای بانوان در همه دوران ها و همه شرایط است. عاشورا تنها مبارزه با شمر و یزید و معاویه نبود بلکه پیام آن مبارزه با تمام ارزش های ضد دینی بود. زنان عاشورا با آگاهی از نقش و جایگاه و حفظ حیای خود در واقعه کربلا حماسه آفریدند.

در شرایطی که امروز غرب با فرهنگی که به خورد زنان و دختران ما می دهد حجاب و حیاء به فراموشی می رود در حالی که در حادثه عاشورا زنان با حفظ حیاء حماسه آفریدند.

جامعه ای که حیاء نداشته باشد باید بر آن مهر بطلان زده شود زیرا هرگاه حیاء از زنان گرفته شود جامعه سقوط می کند. حفظ حیاء و حجاب یک مسئله اعتقادی است که اگر ریشه های درونی داشته باشد در بیرون ظهور می کند. زنان باید در پرورش نسل های آینده و تربیت شیعیان نهایت دقت و توجه های لازم را داشته باشند. حضرت زهرا سلام الله علیها در لالایی هایی که برای فرزندانشان می خواندند به نکات ولایتمداری و حقیقت مداری توجه داشتند.

صبوری انسان ها را از رذایل دور کرده و آنها را به اخلاص و عرفان نزدیک می کند. حضرت زینب سلام الله علیها علاوه بر صبر و شکیبایی و مبارزه با دشمن، جهاد با نفس را در عین سادگی و پوشش رعایت می کرد، پس از اسارت، دشمن ایشان را در نزد افراد پست و حقیر مورد استهزاء قرار داد.

جهت مطالعه بیشتر در مورد حجاب و عفاف، «ویژه نامه حجاب و عفاف - حریم عاشقی» را مشاهده نمایید.