تکدی گری از منظر اسلام
در این نوشتار برآنیم تا "تکدی گری از منظر اسلام" را در بیان استاد حوزه، حجت الاسلام سید محمود مرتضوی هشترودی، بصورت اجمالی بررسی کنیم. با ضیاءالصالحین همراه باشید.
خداوند تبارك و تعالى، صفت گدائى از دیگران را دشمن می دارد و دوست دارد که از خودش درخواست شود و هیچ عبادتى به درگاه خداوند عزّوجلّ دوست داشتنی تر از این نیست كه دست طلب بردارند و با دعا و نیایش، حاجات خود را از او بخواهند.
خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:
«وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا؛
و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم و آنان را در خشكى و دريا [بر مركبها] برنشانديم و از چيزهاى پاكيزه به ايشان روزى داديم و آنها را بر بسيارى از آفريده هاى خود برترى آشكار داديم».
این فرموده خداوند در قرآن کریم است که در آن نسبت به انسان و ارزش او در مقایسه با سایر موجودات برتری و عزت داده است. بر اساس چنین جایگاهی که خالق یکتا، برای آدم ابوالبشر تعیین کرده است، باید بکوشیم در زندگی وجهه کرامت را رنگ و رونقی خاص ببخشیم و در رفتار و کردار شخصی و جمعی این مهم را زنده کنیم. کرامت که شمول مختلفی دارد، سبب می شود انسان به اصل خویش بازگردد و آن روح ملکوتی که خداوند در او دمید را اعتلا بخشد.
با این مقدمه به نظر می رسد، اصلی ترین مساله ای که در تداوم رویکرد کریمانه ثاثیر دارد، سبک زندگی اشخاص است که به آنها در انتخاب کردن و تصمیم در برهه های مختلف زیست شان جهت می دهد. طبیعتاً اگر برای فردی در زندگی ثروت حرف اول را بزند برای رسیدن به آن از هیچ کاری فروگذاری نمی کند، اگر انسانِ خداشناسی باشد برای تحصیل این مال تلاش کرده و رضای باری تعالی را سرلوحه امور خود قرار می دهد و اگر انسانی باشد که با معنویت کوچکترین سنختیتی نداشته باشد از هر روش و راهی اقدام به کسب مال و ثروت می کند ولو اگر عزت خود را پایمال کند، ولو حق انسانی را پایمال کند، ولو به دیگران توهین کنند و .... که نمونه اخیر در کمال تاسف این روزها در جامعه ما در شکل و شمایل مختلف قابل رویت است، از اختلاس های میلیاردی گرفته تا گدایی های مفلسانه خیابانی که هرکدام به نحوی درجه انسانیت خود را به پایین ترین حد تنزل داده و ترجیح داده اند که سکه های دنیایی کف دستشان برق بزند اما لباس و منش آبروداری در زندگی شان هیچ نقشی نداشته باشد.
دیدگاه اهل بیت علیهم السلام درباره اظهار عجز و سوال از دیگران
در روایتی است که امام صادق علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نقل کردند:
«خداوند تبارك و تعالى، صفت گدائى از دیگران را دشمن می دارد و دوست دارد که از خودش درخواست شود و هیچ عبادتى به درگاه خداوند عزّوجلّ دوست داشتنی تر از این نیست كه دست طلب بردارند و با دعا و نیایش، حاجات خود را از او بخواهند، مبادا كسى از گدائى درگاه خدا شرم كند، گر چه به خاطر یك بند كفش باشد.» (الكافی، جلد۴، ص20-21)
امام صادق علیه السلام در بیانی دیگر فرمود:
«اگر گدا می دانست با گدایی، چه گناه بزرگی را به دوش می کشد، هیچ کس از دیگری، گدایی نمی کرد و اگر درخواست شونده بداند كه ممانعت، هم چه بار عظیمى دارد، كسى را ردّ نخواهد كرد.» (عدة الداعی و نجاح الساعی، ص99)
خداوند بی همتا در کلام نورانی خود پرده از روی این حقیقت پنهان برداشته و به زیبایی می فرماید:
«مَّثَلُ الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ یُضَاعِفُ لِمَن یَشَاء وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ»(بقره، آیه261)
«حکایت کسانی که مالشان را در راه خدا می بخشند، حکایت دانه ای است که هفت خوشه برویاند که در هر خوشه 100 دانه باشد و خدا برای هر کس بخواهد پاداشی چند برابر می دهد و خدا وسعت بخش داناست».
اینکه انسان زحمت بکشد و برای کسب روزی حلال تلاش کند یکی از مواردی است که در آموزه های دینی بسیار در مورد آن تاکید شده چنان که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: «کسب روزی حلال بر هر زن و مرد مسلمان واجب است».
در روایات داریم که طلب علم بر هر مسلمان واجب است، اما در اینجا طلب روزی حلال نیز به نوعی مثل طلب علم و شاید بالاتر از طلب قرار گرفته باشد. در روایتی از معصوم علیهم السلام آمده است که عبادت ده جزء دارد که نه جزء آن کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است، این تاکید نشان از اهمیت تلاش برای کسب روزی حلال دارد.
۞ ۞ ۞ ۞ ۞
