«رفتارهای پرخطر» در کمین دانش آموزان
پیشگیری از آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر در مدارس به ویژه برای نوجوانان در معرض خطر نیاز به پیش نیازهای خاصی دارد که از ضروری ترین آنها مداخلات ویژه دانش آموزان در معرض خطر و تدوین نقشه خطرپذیری مدارس است. همچنین آموزش های پیشگیری به کتاب های درسی وارد شده است.
چندی پیش مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیبهای اجتماعی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه در آموزش و پرورش در گروه سنی کودک و نوجوان، مهمترین آسیب اجتماعی، رفتارهای پرخطر است، اظهار کرد: وقتی در این گروه سنی از آسیب های اجتماعی صحبت می کنیم، باید مصادیق خطر پذیری از قبیل گرایش به دخانیات، خودکشی، خشونت و همچنین مصرف را یادآوری کنیم، البته این مصرف مواد لزوماً شامل مصرف مواد مخدر نیست و می تواند مصرف داروها را نیز شامل شود.
دکتر نادر منصور کیایی با بیان اینکه در مورد آسیب های اجتماعی دسته بندی های مختلفی وجود دارد، گفت: آسیب های اجتماعی را در زمینه های رفتارهای پرخطر، بزهکاری، اختلال های خانوادگی، آسیب های نوپدید و انواع دیگری تقسیم بندی می کنند. در آموزش و پرورش در گروه سنی کودک و نوجوان، مهمترین آسیب اجتماعی را رفتارهای پرخطر می دانیم، زیرا این گروه سنی یعنی کودک و به ویژه نوجوان ویژگی هایی همچون دوره بلوغ و هیجانات دارند که مربوط به سن آنها می شود.
کیایی درباره دلایل شکست برنامه های اجتماعی عنوان کرد: در این خصوص می توان چند دلیل را نام برد؛ یکی از متغیرهای مهم برنامه های پیش گیری است. برنامه های پیش گیری که در کشور طراحی و اجرایی می شوند باید دارای نرخ پوشش قابل قبولی باشند، تا بتوان در تاخیر انداختن سن ورود به آسیب و کاهش میزان شیوع اقدامی انجام داد.
مدیر کل دفتر مراقبت در برابر آسیب های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: برنامه هایی که اجرا می شوند باید بیشترین انطباق را با عوامل سبب شناختی بروز آسیب های اجتماعی داشته باشند. یعنی برنامه هایی که اجرا می کنیم ناظر بر عوامل ساختاری بروز آسیب باشند.
حال این سوال مطرح می شود که راهکارهای عملی برای پیشگیری و رفع آسیب های اجتماعی در قشر دانش آموز در محیط مدرسه چیست؟
برنامه های آموزش پیشگیری در مدارس؛ آموزش پیشگیری در کتاب های درسی
تاکنون کتاب های درسی پایه های ششم، هفتم و هشتم با رویکرد آموزش مهارت های خود مراقبتی تغییر کرده اند و در کتاب درسی مطالعات اجتماعی و سبک زندگی پایه هشتم، موضوع اعتیاد، رفتارهای پرخطر و آسیب های اجتماعی به عنوان یک بخش مستقل درج شده است.
طرح های آموزش پیشگیری با رویکرد رشد مدار نیز شامل برنامه هایی هستند که به تناسب ویژگی ها و دوره های رشد جسمی، روانی و اجتماعی کودکان و نوجوانان، سطحی از مهارت های پیشگیرانه را به آنها آموزش می دهند که به همین دلیل، نوع مهارت ها در هر دوره تحصیلی متفاوت بوده و در عین حال مکمل یکدیگر هستند و انتظار می رود که دانش آموزان با فراگیری این مهارت ها بتوانند توانایی شان را برای خود مراقبتی افزایش داده و در برابر آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر از خود محافظت کنند.
طرح آموزش مهارت های مراقبت از خود (دوره ابتدایی)
این طرح با محوریت کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی اجرا می شود و به منظور غنی سازی و تکمیل آموزش های پایه در زمینه مهارت های ارتباط جمعی و تصمیم گیری اجرا می شود.
طرح آموزش مهارت های مقابله با رفتارهای پرخطر (دوره متوسطه اول)
مدرسه ای که دانش آموزان آن تحت آموزش بخشی از برنامه مهارت های زندگی به منظور مواجهه مؤثر آن با مصادیق آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر و مقاوم سازی آن ها برای حل مسئله و تصمیم گیری در مواقع خطر هستند.
طرح مدارس عاری از خطر (دوره متوسطه دوم)
مدرسه ای است که در آن با تمرکز بر کاهش عوامل مخاطره آمیز و پیشگیری از گرایش دانش آموزان به رفتارهای پرخطر به رهبری گروه همسال با استفاده از آموزش فعال اجرا می شود.
طرح مدارس مراقب
پیشگیری از آسیب های اجتماعی و رفتارهای پرخطر، تنها با تمرکز بر مدرسه نمی تواند اثربخش و کارآمد باشد. در شرایطی که کودکان و نوجوانان با مخاطرات مختلفی روبه رو هستند، لازم است از انواع ظرفیت های درون و بیرون مدرسه برای طراحی و اجرای پروژه ها و برنامه های پیشگیری از آسیب ها استفاده شود. یکی از رویکردهای موفق در این زمینه، اجرای برنامه های پیشگیری با رویکرد اجتماع محور است. منظور از این رویکرد این است که تمام مراحل پیشگیری از رصد وضع موجود تا طراحی و اجرای پروژه در قالب همیاری اجتماعی صورت گیرد و ذی نفعان محلی در تمام مراحل حضور مؤثر داشته باشند.
برهمین اساس با هدف گسترش نرخ پوشش طرح های آموزش پیشگیری از آسیب های اجتماعی و ارتقای کارایی و اثربخشی برنامه ها، طرح مدارس مراقب با رویکرد اجتماع محور طراحی و اجرا می شود.
مداخلات ویژه دانش آموزان در معرض خطر
پیشگیری از گرایش کودکان و نوجوانان به آسیب های اجتماعی شامل مجموعه ای از خدمات و اقدامات مختلف در جهت مصونیت بخشی و توانمندسازی است که با ارتقای دانش و آگاهی نوجوانان و نیز اصلاح نگرش آنها در کنار ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره از آنان در برابر رفتارهای پرخطر و آسیب های اجتماعی به ویژه سوء مصرف مواد و اعتیاد را فراهم می آورد.
نکته حائز اهمیت این است که پیشگیری صرفاً با رویکرد اولیه کافی نیست در حالی که برخی از نوجوانان در معرض خطر تشخیص داده می شوند نه تنها اتکا به آموزش های عمومی به آنها در حالی که عوامل مخاطره آمیز و سبب ساز خطرپذیری آنان همچنان وجود دارند به تنهایی کافی نیست و لازم است از استراتژی های دیگر و متناسب با وضعیت خطرپذیری هر نوجوان استفاده کرد. بر همین اساس با هدف توجه ویژه به نوجوانان در معرض خطر و پرخطر و ارائه خدمات آموزشی، درمانی، مشاوره ای و مددکاری به آنان و خانواده هایشان برنامه مداخلات آموزشی، روانی و اجتماعی اجرا می شود.
نهضت فرهنگی پیشگیری از آسیب های اجتماعی
اجرای گسترده برنامه های مبتنی بر رویکرد پیشگیری اولیه در کشور، حمایت از استقرار و اجرای همه جانبه سند تحول بنیادین به ویژه راهکارهای تحولی مربوط به تربیت روانی اجتماعی دانش آموزان، تولید و پخش آثار رادیو و تلویزیونی در زمینه آسیب های اجتماعی، راه اندازی نمایشگاه دائمی و سیار پیشگیری از آسیب های اجتماعی و افزایش نرخ پوشش فعالیت های پیشگیری در کشور به ویژه در بین کودکان و نوجوانان.
استقرار نظام مراقبت اجتماعی کودکان و نوجوانان در کشور
توسعه خطوط کمک و خدمات اورژانس اجتماعی در کشور، تدوین و استقرار پروتکل مداخله ای در زمینه آسیب های اجتماعی، استقرار نظام ارجاع در زمینه آسیب های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان، استقرار نظام مددکاری خانواده در کشور، طراحی و ارائه خدمات مبتنی بر مراقبت اجتماعی در بین کودکان و نوجوانان.
توسعه مداخلات مربوط به کودکان و نوجوانان در معرض خطر
طراحی و ارائه خدمات برای کودکان و نوجوانان در معرض خطر، اختصاص حمایت ها و منابع پایدار برای کمک به آموزش و پرورش در جهت توسعه پیشگیری اولیه در سطح مدارس کشور و افزایش نرخ و پوشش آن، هم افزایی برای ارائه خدمات اجتماعی به کودکان و نوجوانان در معرض خطر، گسترش خدمات معاضدت قضایی برای کودکان و نوجوانان در معرض خطر، طراحی و ارائه خدمات خاص مداخله ای برای کودکان و نوجوانان خانواده های بدسرپرست و بی سرپرست و طراحی و پیاده سازی نظام درمان بازتوانی کودکان و نوجوانان در معرض خطر.
برهمین اساس برنامه مراقبت اجتماعی شامل مجموعه ای از اقدامات برای شناسایی و توانمندسازی کودکان و نوجوانان در معرض خطر و ارائه خدمات مورد نیاز به آن هاست که در صورت اجرا و استمرار در این برنامه ها، می توان امید داشت که نسل آینده کشور در برابر آسیب های مختلف به خصوص رفتارهای پرخطر واکسینه شوند.
ஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐﻬஐ
فرآوری شده: توسط غزل کیانی - بخش اجتماعی تبیان
افزودن دیدگاه جدید