ویژگی های مهم انفاق

 ویژگی های مهم انفاق

ویژگی های مهم انفاق بخش چهارم از مقاله جایگاه و ارزش انفاق در قرآن و روایات می باشد، که به مباحث انفاق از حیث ویژگی های مهم در انفاق می پردازد...

 ویژگی های مهم انفاق

در آیات متعددی قرآن کریم تأکید کرده که انسان ها در زمان حیات خود، به انفاق و صدقه بپردازند چرا که هنگام مرگ از خداوند برای انجام آن فرصت می خواهند، در حالی که دیگر باز گردانده نمی شوند و انفاق از ویژگی های یک نمازگزار است.

انفاق کردن دارای ویژگی هایی است که در دیگر اعمال کمتر دیده می شود که به چند مورد از آنها اشاره می شود:

1. انفاق تجارتی پرسود

در قرآن به تصریح بسیاری از آیات، یا به کمک قرائن، ویژگی های مهم انفاق فقط انفاق مالی مراد است؛ امّا در بسیاری دیگر از آیات، سخن از انفاق به طور مطلق مطرح شده و مسلّم است که شامل انفاق مالی و نیز غیر مالی می شود. بنابراین، انفاق در قرآن تنها پول دادن نیست. انفاق مالی در برابر انفاقات دیگر بسیار ناچیز است. انفاق این است که آنچه خدا به تو داده، برای دیگران انفاق کنی.

قرآن کریم انفاق کردن را همراه با اموری دیگر تجارت با خداوند شمرده که نجات از عذاب خداوند و بهره مندی از غفران و رحمت الهی را در پی دارد و این یکی از ویژگی های مهم انفاق است: ﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکمْ عَلَی تِجَارَةٍ تُنْجِيکمْ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ ❁ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَتُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِکمْ وَأَنْفُسِکمْ ذَلِکمْ خَيْرٌ لَکمْ إِنْ کنْتُمْ تَعْلَمُونَ ❁ يَغْفِرْ لَکمْ ذُنُوبَکمْ وَيُدْخِلْکمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاکنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِک الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴾؛ ای کسانی که ايمان آورده‏ ايد آيا شما را بر تجارتی راه نمايم که شما را از عذابی دردناک می ‏رهاند ❁ به خدا و فرستاده او بگرويد و در راه خدا با مال و جانتان جهاد کنيد اين [گذشت و فداکاری] اگر بدانيد برای شما بهتر است ❁ تا گناهانتان را بر شما ببخشايد و شما را در باغهايی که از زير [درختان] آن جويبارها روان است و [در] سراهايی خوش در بهشتهای هميشگی درآورد اين [خود] کاميابی بزرگ است.[1] در آیه ۲۹ سوره فاطر انفاق همراه با چند کار دیگر، تجارتی کساد ناپذیر با خداوند خوانده شده است. خدای متعال می فرماید: ﴿ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ ﴾؛ اميد به تجارتی بسته‏ اند که هرگز زوال نمی ‏پذيرد.[2]

2. خداوند دریافت کننده انفاق

به نظر برخی مفسران با تعبیری کنایی و لطیف، قرآن در آیاتی به یکی دیگر از ویژگی های مهم انفاق اشاره می کند و می فرماید انفاق و صدقه نوعی قرض دادن به خداوند سبحان است.[3] از جمله این آیات سوره مبارکه بقره آیه شریفه 245 و آیه 11 سوره مبارکه حدید و آیه 17 سوره مبارکه تغابن و... که خدای متعال می فرماید: ﴿ مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا... ﴾؛ کيست آن کس که به [بندگان] خدا وام نيکويی دهد... و آیه ۱۰۴ سوره توبه خداوند را دریافت کننده صدقات دانسته است: ﴿​​​​​​​ أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَ يَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ... ﴾؛ آيا ندانسته‏ اند که تنها خداست که از بندگانش توبه را می ‏پذيرد و صدقات را می‏ گيرد... .[4]

3. انفاق اوصاف بندگان خاص خدا

قرآن کریم در آیات متعدد، انفاق در راه خدا را از اوصاف بندگان خاص خدا بر می شمارد، و این یکی دیگر از ویژگی های مهم انفاق است، از جمله در آیات ۶۳ ـ ۶۷ سوره فرقان انفاق از ویژگی های بندگان واقعی خدا خوانده شده: ﴿​​​​​​​ وَعِبَادُ الرَّحْمَنِ الَّذِينَ... وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا ﴾؛ بندگان خدای رحمان کسانی‏ اند ... و کسانی‏ هستند که چون انفاق کنند ولخرجی نمی کنند در آیات ۵ الی ۸ سوره انسان، این خصلت ویژه ابرار دانسته شده: ﴿​​​​​​​ إِنَّ الْأَبْرَارَ ... عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا ❁ يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا ❁ وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا ﴾؛ به يقين ابرار ... چشمه‏ ای که بندگان خدا از آن می ‏نوشند و [به دلخواه خويش] جاريش می کنند ❁ [همان بندگانی که] به نذر خود وفا می کردند و از روزی که گزند آن فراگيرنده است می‏ ترسيدند ❁ و به [پاس] دوستی [خدا] بينوا و يتيم و اسير را خوراک می‏ دادند.[5] و به اتفاق مفسران شیعه[6] و بسیاری از اهل سنت[7]، نظرشان براین است که این آیات درباره اهل بیت (علیهم السلام) نازل شده است؛ همچنین خدای متعال در آیاتی انفاق کردن را از اوصاف افراد باتقوا، مثل این آیه شریفه که خدای متعال می فرماید: ﴿​​​​​​​ أُولَئِک الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِک هُمُ الْمُتَّقُونَ ﴾؛ کسانی که راست گفته‏ اند و آنان همان پرهيزگارانند.[8] و افراد مؤمن، مثل این آیه شریفه که خدای متعال می فرماید: ﴿​​​​​​​ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ ❁ أُولَئِک هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا ... ﴾؛ همانان که نماز را به پا می دارند و از آنچه به ايشان روزی داده‏ ايم انفاق می کنند ❁ آنان هستند که حقاً مؤمنند... .[9] و افراد صادق مثل این آیه شریفه: ﴿​​​​​​​ وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِک هُمُ الصَّادِقُونَ ﴾؛ با مال و جانشان در راه خدا جهاد کرده‏ اند اينانند که راست کردارند.[10] و افراد متواضع که خدای متعال در این باره می فرماید: ﴿​​​​​​​ أُولَئِک يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُمْ مَرَّتَيْنِ بِمَا صَبَرُوا وَيَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ ﴾؛ آنانند که به [پاس] آنکه صبر کردند و [برای آنکه] بدی را با نيکی دفع می ‏نمايند و از آنچه روزی ‏شان داده‏ ايم انفاق می کنند دو بار پاداش خواهند يافت.[11] معرفی می کند.

​​​​​​​ادامه دارد...

پی نوشت: